Pięciolatek to bardzo samodzielny, mały człowiek, który jest w nieustannym ruchu, ciągle wymyśla nowe zabawy i coraz lepiej radzi sobie z precyzyjnymi pracami plastycznymi. Tym, co potrafi 5-latek jest także nieustanne zasypywanie rodziców pytaniami, przy czym maluch zaczyna dopytywać także o sens różnych zjawisk, a w swoich rozbudowanych wypowiedziach sprawnie osadza wydarzenia w czasie teraźniejszym, przeszłym, oraz w przyszłości.
Jak przebiega rozwój 5-latka pod kątem ruchowym oraz poznawczym? Co powinien umieć 5-latek w przedszkolu, zgodnie z podstawą programową? Przedstawiamy pierwszą część artykułu, w której opisujemy rozwój dziecka w 5. roku życia.
Co powinien umieć 5-latek, zgodnie z podstawą programową: rozwój motoryki dużej
Rozwój 5-latka wciąż odbywa się głównie poprzez ruch, który jest niezwykle ważny do harmonijnego rozwoju malucha, również w innych sferach. Dziecko doskonali umiejętności zdobyte w poprzednich latach, ale pojawiają się także zupełnie nowe zdolności. Co powinien umieć 5-latek, zgodnie z podstawą programową?
- 5-letnie dziecko szybko biega, przy czym potrafi gwałtownie zmienić kierunek ruchu, umie chodzić do tyłu oraz bokiem;
- Charakterystyka dziecka 5-letniego to także duża chęć do wspinania się, skakania obunóż, jak i na jednej nodze. W tym wieku maluchy bez trudu przeskakują także nad niewielkimi przeszkodami;
- Tym, co potrafi 5 latek jest wbieganie i zbieganie po schodach krokiem naprzemiennym, przy czym maluch nie potrzebuje podtrzymywać się barierki;
- Tym, co powinien umieć 5-latek jest również stanie obunóż z zamkniętymi oczami ok. 15 sekund oraz stanie na jednej nodze, także przez 15-20 sekund. To popularne testy dla 5-latka, które pomagają zorientować się w jego sprawności. Niektóre 5-letnie dzieci potrafią ustać kilka sekund na jednej nodze z dużym utrudnieniem, jakie stanowi zamknięcie na chwilę oczu;
- Tym, co potrafi 5-latek jest przejście po linii lub niewysokiej ławeczce/równoważni, o szerokości ok. 25 cm;
- Zgodnie z podstawą programową 5-latek powinien umieć także rzucać do celu piłki duże oraz mniejsze, zarówno jedną, jak i obiema rękami. Pięciolatek coraz sprawniej łapie oraz odbija piłeczkę, dzięki czemu może brać udział w prostych grach np. badminton;
- Charakterystyka rozwoju dziecka 5-letniego obejmuje także zdolność do odtwarzania sekwencji ruchowych, pokazywanych przez rodzica lub instruktora. Dlatego 5-letnie dziecko można zapisać na zajęcia taneczne, naukę jazdy na nartach czy na piłkę nożną, oczywiście do grupy przeznaczonej dla najmłodszych.
- Tym, co potrafi 5-latek jest również samodzielne huśtanie się na huśtawce. Spora część pięciolatków opanowuje także jazdę na rolkach, czy rowerze dwukołowym – pamiętajmy, aby zakupić ochraniacze i kask odpowiednio dobrane dla dziecka 5-letniego.
Warto wspomnieć o różnicach, jakie wśród dzieci 5-letnich zaczynają być widoczne pomiędzy rozwojem ruchowym chłopców i dziewczynek. 5-letni chłopiec lepiej opanowuje zadania wymagające siły, podczas gdy dziewczynki lepiej radzą sobie z czynnościami precyzyjnymi, oraz nieco łatwiej przychodzi im odtwarzanie sekwencji ruchowych.
Co powinien umieć 5-latek w przedszkolu, pod kątem rozwoju motoryki małej?
Gdy dziecko ma 5 lat bardzo mocno rozwija się u niego precyzja ruchowa, związana z poprawą koordynacji oraz lepszą pracą nadgarstka. Jak już wspominaliśmy, dziewczynki nieco lepiej wypadają w testach dla 5-latka sprawdzających precyzję ruchów i ,,jakość” prac plastycznych, jednak chłopców również warto stale zachęcać do doskonalenia tego typu umiejętności.
Tym, co powinien umieć 5-latek w przedszkolu, zgodnie z podstawą programową jest odwzorowywanie prostych rysunków np. kwadratu, krzyżyków, linii prostych i poziomych, oraz nieskomplikowanych szlaczków. Charakterystyka rysunków dziecka 5-letniego obejmuje coraz więcej realistycznych detali, a także niespotykaną wcześniej inwencję twórczą. Pięciolatek nie tylko odtwarza, ale powoli zaczyna samodzielnie kreować swoje artystyczne dzieła.
Tym, co potrafi 5-latek jest także wycinanie nożyczkami prostych kształtów (co zawsze powinno odbywać się pod nadzorem opiekuna), wydzieranie oraz przyklejanie różnych elementów. Maluch sprawnie formuje z plasteliny figurki, które coraz bardziej przypominają to, czym pięciolatek je nazywa np. ,,ulepiłem/-łam psa, słonia, czy samochód”. Tym, co powinno umieć 5-letnie dziecko zgodnie z podstawą programową jest także kolorowanie większych obrazków bez wychodzenia za linie, przy czym maluch potrafi trzymać kredkę tak, jak osoba dorosła.
Co jeszcze potrafi 5-latek? Maluch sprawnie nawleka korale na sznurek, buduje z klocków wszelakie konstrukcje oraz wysokie wieże. Pięciolatek coraz lepiej radzi sobie także z samodzielnym zapinaniem guzików oraz sznurowaniem butów.
Duży rozwój samodzielności, czyli co powinien umieć 5-latek?
Prawidłowy rozwój dziecka 5-letniego obejmuje niemal nieustanną chęć wykonywania wszystkiego samodzielnie, przy czym maluch faktycznie jest na to gotowy zarówno ruchowo, jak i poznawczo. Tym, co powinien umieć 5-latek zgodnie z podstawą programową jest samodzielne ubieranie wszystkich części garderoby, w tym także zapinanie guzików i wiązanie butów (co obecnie jest nieco opóźnione, poprzez mnogość bluz zapinanych na zamek błyskawiczny, oraz butów z rzepami, zamiast sznurówek).
Charakterystyka dziecka 5-letniego obejmuje także pełną samodzielność w zakresie czynności higienicznych. Dziecko 5-letnie potrafi samo skorzystać z toalety, spuścić po sobie wodę, oraz umyć i wytrzeć ręce. Tym, co potrafi 5-latek jest również samodzielne mycie zębów, jednak w tym wieku rodzice wciąż powinni poprawiać czyszczenie wykonane przez malucha. 5-letnie dziecko powinno mieć już wszystkie zęby mleczne o które należy dbać, myjąc je minimum 2 razy dziennie.
Co jeszcze powinien umieć 5-latek w przedszkolu?
Maluch na prośbę opiekuna pomaga nakrywać do posiłku oraz sprzątać po jedzeniu. Dziecko, które ma 5 lat, potrafi rozkładać na stoliku potrzebne pomoce plastyczne, a następnie umie odnieść je wszystkie na odpowiednie miejsce, choć często trzeba je do tego zachęcić.
Rozwój samodzielności dziecka 5-letniego jest imponujący, natomiast nie zapominajmy o tym, że maluch wciąż potrzebuje nadzoru opiekuna podczas m.in. kąpieli, czy sprzątania.
Noże, nożyczki, czy swobodny dostęp do kuchenki wciąż powinny znajdować się poza zasięgiem 5-letniego dziecka. To samo tyczy się kolorowych pojemników detergentów i leków, które wydają się dziecku 5-letniemu bardzo atrakcyjne, często przypominając kuszące napoje, czy cukierki. Dlatego środki chemiczne oraz leki zawsze trzymamy w dobrze zabezpieczonych szafkach, do których pięciolatek nie ma dostępu.
Charakterystyka rozwoju poznawczego dziecka 5-letniego
Rozwój koncentracji u dziecka 5-letniego wciąż trwa. Dlatego mimo, że pięciolatek potrafi coraz dłużej skupić się na wykonywaniu jakiegoś zadania, dość szybko się rozprasza i często potrzebuje nowych bodźców np. lubi, kiedy okresy zabawy ruchowej są przeplatane spokojniejszymi pracami plastycznymi. Wiele dzieci które ma 5 lat, zaczyna interesować się nauką pisania i czytania, jednak warto organizować ją nie na zasadzie przymusu, ale dobrej zabawy. Jeśli 5-letnie dziecko szybko straci zainteresowanie taką ,,nauką” nie naciskajmy, ale spróbujmy ponownie za jakiś czas.
Tym, co powinien umieć 5-latek w przedszkolu jest także zapamiętywanie i odtwarzanie wierszyków oraz melodii, powtarzanie rytmów np. poprzez klaskanie lub nucenie. Testy dla 5-latka uwzględniają także segregowanie przedmiotów i obrazków ze względu na kategorie. Pięciolatek potrafi także wskazać, który obrazek nie pasuje do zbioru.
Tym, co powinien umieć 5-latek jest również znajomość własnego imienia i nazwiska, wieku oraz adresu, przy czym warto już teraz uczyć malucha, aby nie podawał go osobom obcym.
Rozwój wyobraźni 5-latka wciąż jest niemal nieograniczony, ale maluch coraz lepiej radzi sobie z odróżnieniem fikcji od rzeczywistości. Wciąż postępuje rozwój zabaw tematycznych, dlatego tym, co powinien umieć 5-latek w przedszkolu jest zabawa z rówieśnikami m.in. w dom, w sklep, czy żeglowanie po wzburzonym oceanie (którym może być np. przedszkolny dywan). Również pojęcie czasu staje się coraz bardziej dostępne w rozwoju poznawczym dziecka 5-letniego. Maluch nie ma już problemu ze zrozumieniem, że coś wydarzyło się wczoraj lub będzie dopiero jutro. Rozwój pamięci 5-latka najlepiej przebiega w przypadku rzeczy i zjawisk, które maluch może zobaczyć, dotknąć i doświadczyć ich na ,,własnej skórze”.
Pamiętajmy, że bardzo wspierające dla rozwoju emocjonalnego oraz poznawczego 5-latka będzie ograniczenie do absolutnego minimum oglądania telewizji i grania w gry na telefonie. 5-letnie dziecko bardzo szybko uzależnia się od intensywnej stymulacji, jaką zapewniają gry oraz bajki (nawet te z pozoru edukacyjne).
Z kolei nic tak nie wspiera rozwoju 5-latka jak zabawy i gry ruchowe (szczególnie wśród innych dzieci), oraz aktywności zmuszające do samodzielnego myślenia oraz precyzji. Układanie puzzli, rysowanie czy granie w grę planszową wspaniale stymuluje motorykę małą oraz mózg pięciolatka, jednak bez przestymulowania układu nerwowego, jak ma to miejsce w przypadku telewizji oraz używania smartfonów.
