Kalendarz rozwoju dziecka

Gdy dziecko ma 19 miesięcy wciąż ćwiczy swoją sprawność ruchową poprzez bieganie, skakanie, wspinanie oraz inne zabawy, w których wymyślaniu maluch jest coraz lepszy. Rozwój dziecka w 19. miesiącu pozwala mu z większą precyzją planować różne działania i angażować się w coraz bardziej skomplikowane zabawy, w których występują elementy używania wyobraźni. Także pamięć maluszka jest coraz lepsza, a po skoku rozwojowym w okolicach 19. miesiąca u dziecka wykształca się możliwość lepszego dostosowywania swojego zachowania do danej sytuacji. Co jeszcze potrafi 19-miesięczne dziecko?

Wielu rodziców bardzo interesuje także temat rozwoju mowy 19-miesięcznego dziecka – jak przebiega, jak go stymulować i co zrobić, jeśli 19-miesięczne dziecko wciąż nie mówi? W tym wpisie przybliżamy również emocje dziecka w 19. miesiącu życia – jak poradzić sobie z napadami złości? Jak reagować, kiedy 19-miesięczne dziecko bije i zabiera innym maluchom zabawki? Zapraszamy do lektury.

Rozwój ruchowy dziecka w 19. miesiącu: co potrafi maluch?

Wielu rodziców z uśmiechem skarży się, że trudno im nadążyć za swoim 19-miesięcznym dzieckiem i nic dziwnego. Maluszki w tym wieku to prawdziwe wulkany energii. Cały dzień (z przerwą na coraz krótszą drzemkę) mogą biegać, skakać, zaglądać we wszystkie kąty domu i wspinać się, gdzie tylko zdołają. Intensywny rozwój i coraz większa pomysłowość 19-miesięcznego dziecka sprawiają, że rodzice muszą mieć swoją pociechę nieustannie na oku nadzorując, czy nie robi sobie krzywdy.

Niektórym, niebezpiecznym sytuacjom można zapobiec, dlatego wiedząc co potrafi 19-miesięczne dziecko nie powinniśmy zostawiać go bez nadzoru przy otwartym na oścież oknie, czy w pobliżu rozgrzanego piekarnika lub kuchenki, na której właśnie gotujemy obiad. Rozwój poznawczy bardzo mocno oddziałuje bowiem na rozwój motoryczny 19-miesięcznego dziecka.

Ciekawski maluch zaplanuje co zrobić, jeśli będzie chciał wyjrzeć przez otwarte okno lub zajrzeć do garnka, w którym mama podgrzewa coś o smakowitym zapachu. Dziecko pójdzie po krzesło, przysunie je do okna czy kuchenki, wejdzie na krzesło, a stąd już bliska droga do upadku, wypadnięcia przez okno czy poparzenia. Ogromna chęć do wspinania może być u dziecka w 19. miesiącu zaspokajana wyłącznie pod nadzorem rodzica np. nauka bezpiecznego wdrapywania się na kanapę i schodzenia z niej, wspólne wchodzenie i schodzenie po schodach.

Tym co potrafi większość 19-miesięcznych dzieci jest wchodzenie po schodach bez podparcia (dostawiając nogę do nogi na każdym ze stopni) oraz schodzenie ze schodów z trzymaniem się barierki lub ręki rodzica. Wspinanie się w różne miejsca w domu oraz na placu zabaw wspaniale wpływa na rozwój dziecka w 19. miesiącu, jednak grozi upadkiem z wysokości – miejmy to na uwadze, stale nadzorując ruchliwego brzdąca.

Tym, co potrafi 19-miesięczne dziecko jest także rzucanie piłki w zamierzonym kierunku np. do mamy, oraz kopanie piłki, która znajduje się w miejscu. Maluchy uwielbiają różne piłki i piłeczki, dlatego można je wykorzystać do zabawy z 19-miesięcznym dzieckiem zarówno w domu, jak i na świeżym powietrzu.

Jakie umiejętności mogą pojawić się u dziecka po skoku rozwojowym w 19. miesiącu?  

W okolicach 19. miesiąca życia dzieci przechodzą kolejny skok rozwojowy. Mogą być wtedy nieco bardziej płaczliwe, rozdrażnione i spragnione ciągłej obecności mamy lub taty. Niekiedy skok rozwojowy wiąże się także z przejściowymi zaburzeniami snu, dlatego 19-miesięczne dziecko budzi się w nocy i może mieć większe trudności z zasypianiem.

Skok rozwojowy w 19. miesiącu życia jest związany z intensywnym rozwojem psychicznym. Maluszek zaczyna dostrzegać więcej szczegółowych zależności i związków przyczynowo-skutkowych, które występują w jego otoczeniu: kiedy pomaga w domowych obowiązkach, wchodzi w interakcje z innymi ludźmi, bawi się z dziećmi.

Po skoku rozwojowym w 19. miesiącu u dziecka pojawia się nieco bardziej świadoma kontrola własnego zachowania i podstawowa umiejętność dopasowywania się do danej sytuacji. Oczywiście nie oznacza to, że po skoku rozwojowym 19-miesięczne dziecko nagle będzie umiało zachowywać się grzecznie i stosownie – tego wciąż się uczy i musi to zająć nieco więcej czasu.

Niekiedy po skoku rozwojowym w 19. miesiącu przyspiesza także rozwój mowy maluszka, który zaczyna wypowiadać więcej zrozumiałych słów (o rozwoju mowy w 19. miesiącu piszemy w kolejnych akapitach). Pamiętajmy, że niecodzienna płaczliwość, rozdrażnienie, trudności ze snem i gwałtowne pogorszenie apetytu u 19-miesięcznego dziecka mogą zwiastować nie tyle skok rozwojowy, co jakąś infekcję, rozwijającą się w organizmie maluszka. Jeśli cokolwiek niepokoi rodziców, zawsze powinni skonsultować się z pediatrą.

Rozwój poznawczy i emocje w 19. miesiącu życia dziecka

Podczas zabawy z 19-miesięcznym dzieckiem łatwo zauważyć, że maluch potrafi już używać wyobraźni: udaje, że leży i opala się na plaży, gotuje w piaskownicy kilkudaniowy obiad itp. Dziecko rozumie także coraz więcej prostych żartów i śmieje się w głos, kiedy np. jego nos dla zabawy nazwiemy okiem. Oprócz skoku rozwojowego, u dziecka w 19. miesiącu wciąż zachodzi wiele zmian, związanych z kształtowaniem się poczucia własnej wartości i odrębności oraz rozwojem samodzielności. Maluch często ma wielkie plany, chce zrobić wszystko sam i mieć ostatnie zdanie we wszystkim, co go dotyczy – to zupełnie normalne objawy prawidłowego rozwoju 19-miesięcznego dziecka.

Tym co potrafi 19-miesięczne dziecko jest płynne, niemal ekspresowe przechodzenie od radości do ataku złości, kiedy coś mu nie wychodzi lub czegoś się mu zabrania. Frustracja i zniecierpliwienie mogą pojawić się również, kiedy chcemy wyręczyć maluszka w jakiejś czynności np. ubieraniu, czy jedzeniu. Prawidłowy rozwój 19-miesięcznego dziecka obejmuje fazę mówienia ,,ja sam”, a jeśli maluch nie potrafi jeszcze tego wymówić, zakomunikuje to rodzicowi gniewnym wyrwaniem łyżeczki podczas karmienia czy płaczem, kiedy chciał zapiąć but, a tata go w tym wyręczył.

Poczucie sprawczości i realny wpływ na to, co dzieje się wokoło bardzo pozytywnie wpływa na rozwój 19-miesięcznego dziecka, jego samoocenę, wzrost poczucia własnej wartości i samozadowolenia. Dlatego warto wziąć na to poprawkę i zaplanować nieco więcej czasu na samodzielne zjedzenie przez maluszka śniadania, czy ubranie się do wyjścia. Można także próbować kompromisów i dawać 19-miesięcznemu dziecku ograniczony, ale jednak własny wybór: ,,Którą bluzkę chcesz ubrać?” (pokazujemy 2 różne koszulki), ,,Na śniadanie chcesz owsiankę czy jajecznicę?”, ,,Ja założę ci kurtkę, a ty sam/sama zapniesz w niej napy, dobrze?”.

W 19. miesiącu dziecko panuje nad sobą jedynie w podstawowym zakresie, a kiedy w grę wchodzą naprawdę silne emocje (złość, gniew, frustracja, zniecierpliwienie) 19-miesięczne dziecko zazwyczaj nie umie sobie z nimi poradzić.

Napady złości i wszystko ,,na nie”: jak radzić sobie z emocjami 19-miesięcznego dziecka?

Warto pamiętać, że trudne zachowania dziecka w końcu przeminą, a w zasadzie ewoluują w nowe wyzwania wychowawcze, z którymi będą musieli poradzić sobie rodzice. Jak radzić sobie z trudnym zachowaniem dziecka w 19. miesiącu życia? Przede wszystkim należy zachować spokój. Choć brzmi to banalnie, tylko spokojny rodzic będzie w stanie skutecznie poradzić sobie z trudnymi emocjami dziecka w 19. miesiącu.

Tak naprawdę żadne emocje maluszka nie są złe, trzeba tylko umieć sobie z nimi poradzić. Nie należy także obwiniać się, że dziecko wciąż się złości i buntuje, ponieważ nie jest to wina tego, że jest się beznadziejnym rodzicem. Złość, bunt, wielokrotne testowanie granic stawianych przez opiekunów to normalny i potrzebny etap rozwoju 19-miesięcznego dziecka.

Przede wszystkim należy samemu świecić przykładem i nauczyć się zarządzania własnymi emocjami. To opiekun powinien pokazać dziecku w 19. miesiącu życia strategie radzenia sobie ze złością, frustracją i łzami. Kiedy wystąpią, można zabrać 19-miesięczne dziecko w ustronne miejsce i tam pozwolić mu się wykrzyczeć i ,,wytupać”. Bądźmy przy malcu, nie musimy non stop do niego mówić, czy prosić, aby się uspokoił – to często jedynie pogarsza sprawę. Warto powiedzieć: ,,Widzę, że przeżywasz teraz silne emocje. Jestem tutaj, jeśli będziesz potrzebować mojej pomocy”.

W 19. miesiącu dziecko bardzo potrzebuje czuć, że rodzice akceptują go takim, jakie jest i pospieszą mu z pomocą, kiedy nie radzi sobie z sytuacją, albo z samym sobą.

Kiedy maluch ochłonie, na spokojnie można porozmawiać z nim o tym, co się stało, bez osądzania. Jeśli rozwój i zachowanie 19-miesięcznego dziecka w jakiś sposób przytłaczają rodziców, powinni poszukać pomocy u psychologa który podpowie, jak poradzić sobie w konkretnych sytuacjach.

Dlaczego 19-miesięczne dziecko bije i krzyczy?

Jak już wspominaliśmy w poprzednich akapitach, 19. miesiąc życia dziecka obfituje w prawdziwą eksplozję emocji, zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych. Tym, co potrafi 19-miesięczne dziecko jest regulacja własnego zachowania jedynie w podstawowym zakresie, dlatego u niektórych maluchów złość, frustracja i gniew objawiają się pod postacią zachowań społecznie uznawanych za agresywne.

Czasami 19-miesięczne dziecko bije lub popycha inne dziecko, ponieważ nie tyle ma złe intencje, co nie umie inaczej zakomunikować rówieśnikowi swojego zdania/potrzeb. Zamiast powiedzieć np.: ,,Przesuń się” czy ,,Oddaj ten samochodzik, jest mój!”, 19-miesięczne dziecko, które nie mówi jeszcze tak wielu słów, zaczyna bić, popychać czy wyrywać innym zabawki.

Oczywiście nie wszystkie maluchy w tym wieku tak robią, jednak gdy 19-miesięczne dziecko bije, kopie i krzyczy, należy zdawać sobie sprawę, że obecnie może być to jedyna strategia którą dysponuje maluszek, aby poradzić sobie z trudnymi emocjami.

Uwaga agresja, czyli co zrobić w sytuacji, w której 19-miesięczne dziecko bije  

Rodzice muszą uczyć dziecko tego, że żadne uczucia i emocje nie są złe, natomiast niewłaściwe mogą być sposoby ich wyrażania. Dlatego nie wolno mówić do 19-miesięcznego dziecka, które bije: ,,Jesteś złym chłopcem/dziewczynką”, ,,Jesteś niegrzeczny/-a, nie lubię cię”, ponieważ takie komunikaty jedynie pogarszają sytuację, osłabiają więź rodzic-dziecko i znacząco obniżają u maluszka poczucie własnej wartości.

Kiedy 19-miesięczne dziecko bije inne dzieci, należy na jakiś czas przerwać zabawę, wziąć malucha na bok i wytłumaczyć mu, dlaczego nie należy w ten sposób wyrażać swoich emocji. Gdy 19-miesięczne dziecko bije, przede wszystkim warto spróbować nazwać, to co maluch czuje – to da dziecku poczucie bycia zrozumianym, ponieważ samo nie umie jeszcze wyrazić swoich uczuć słowami:

• Powiedzmy: ,,Widzę, że przeżywasz silne emocje, jesteś zły/wściekły/sfrustrowany ponieważ….(np. musimy już iść do domu, a dobrze się bawisz/dziewczynka zabrała Ci piłeczkę itp.).
• Warto podjąć także próbę przekierowania niepożądanego zachowania np.: ,,Zamiast bić, spróbuj uścisnąć mnie tak mocno, jak jesteś wściekły/-a. Ojej, aż tak mocno jesteś zły/zła?! Ale jesteś silny/-a!”.
• W ramach przekierowania zachowania, kiedy 19-miesięczne dziecko bije, można zachęcić je do przybijania rodzicowi piątki, uderzania samochodzikiem o samochodzik (w granicach rozsądku i z umiarem).
• Oczywiście poza tym, warto porozmawiać z 19-miesięcznym dzieckiem, które bije inne dzieci lub swoich bliskich o tym, że jest to niewłaściwe zachowanie, które sprawia innym ból.
• Warto odnosić się do tego, co sami czujemy, oraz do doświadczeń malucha: ,,Kiedy mnie bijesz, bardzo mnie to boli i jest mi przykro”, ,,Pamiętasz, jak upadłeś wczoraj i bolało Cię kolano? Kiedy bijesz tego chłopca, jego to boli właśnie w taki sposób”.

Warto być także przykładem dla 19-miesięcznego dziecka i nawet, jeśli bije innych, absolutnie nigdy nie wolno dawać mu klapsów, czy bić go po rękach. Agresja zawsze rodzi agresję. Traktujmy 19-miesięczne dziecko z szacunkiem tak, jak sami chcielibyśmy być traktowani.

Jak przebiega rozwój mowy 19-miesięcznego dziecka i co zrobić, jeśli 19-miesięczne dziecko nie mówi?

Rozwój mowy 19-miesięcznego dziecka to kwestia bardzo indywidualna – jedne dzieci w tym wieku umieją już konstruować proste zdania typu ,,Mama nie spać”, podczas gdy inne maluchy w 19 miesiącu wciąż wymawiają ok. 10-20 zrozumiałych słów. Rozwój mowy 19-miesięcznego dziecka przebiega zdecydowanie wolniej, niż rozumienie komunikatów, które kierują do maluszka rodzice. Dlatego tym, co potrafi 19-miesięczne dziecko jest wykonywanie prostych poleceń (jeśli się je do tego zachęci).

Rozwój mowy 19-miesięcznego dziecka zdecydowanie wspiera wspólne czytanie książeczek, opowiadanie dziecku co robimy, jak nazywają się poszczególne przedmioty w domu, rośliny i zwierzęta. W rozwoju mowy 19-miesięcznego dziecka ważne jest także zadawanie maluszkowi pytań nawet, jeśli odpowiedzią miałoby być skinienie głowy. Kiedy dziecko nazwie psa ,,peś”, nie poprawiajmy go, ale powiedzmy raczej ,,pięknie, tak, to właśnie jest pies”.

Co zrobić, kiedy 19-miesięczne dziecko nie mówi prawie wcale lub umie wypowiedzieć zaledwie kilka, zrozumiałych słów?

Z pewnością warto udać się z dzieckiem do pediatry. Lekarz zbada maluszka i oceni, jaka może być przyczyna tego, że 19-miesięczne dziecko nie mówi, ewentualnie pokieruje rodziców do innego specjalisty. Opóźnienia mowy mogą wynikać także z większego lub mniejszego ubytku słuchu, dlatego jeśli 19-miesięczne dziecko nie mówi, nie reaguje na nagłe dźwięki czy muzykę, warto skontrolować u laryngologa, czy ze słuchem maluszka wszystko jest w porządku.

Pierwsze, przesiewowe badanie słuchu odbyło się u dziecka niedługo po porodzie (często jeszcze w szpitalu). Nawet jeśli badanie nie wykazało nieprawidłowości, jednak rodzice mają wątpliwości, czy dziecko w 19-miesiącu życia słyszy prawidłowo, zawsze lepiej zbadać słuch ponownie.

Jeśli 19-miesięczne dziecko nie mówi, jest bardzo wycofane, unika nawiązywania kontaktu wzrokowego i nie szuka bliskości (nawet z najbliższymi), również warto udać się do lekarza. Takie objawy mogą świadczyć o zaburzeniach integracji sensorycznej lub zaburzeniach ze spektrum autyzmu.

Zabawy z 19-miesięcznym dzieckiem: jak wspierać rozwój mowy, sprawność fizyczną i intelektualną malucha?

Tym, co potrafi 19-miesięczne dziecko jest nieustanne wskazywanie wszystkiego paluszkiem. Warto wykorzystać to do rozwijania mowy maluszka – nazywajmy wskazywane przez niego zwierzęta i przedmioty, a w miarę możliwości pozwólmy ich także dotknąć, dokładnie się im przyjrzeć. Naśladujmy odgłosy zwierząt, czytajmy z 19-miesięcznym dzieckiem książeczki i w miarę możliwości wyeliminujmy dostęp maluszka do telewizora, komputera lub smartfona.

Doskonałe zabawy z 19-miesięcznym dzieckiem to taniec do wesołej muzyki, granie na prostych instrumentach typu bębenek, marakasy, tamburyn, czy wspólna gimnastyka (podskoki, przysiady, pajacyki, chodzenie do tyłu). W 19 miesiącu bardzo dobrze sprawdzają się także zabawy plastyczne: malowanie paluszkami, rysowanie kredkami, wspólne ugniatanie ciasta, czy lepienie z masy solnej.

Dopilnujmy, aby materiały plastyczne były nietoksyczne i bezpieczne dla 19-miesięcznego dziecka (podczas korzystania z nich, warto mieć maluszka stale na oku).

Doskonale sprawdzą się także zabawy z 19-miesięcznym dzieckiem, polegające na śpiewaniu krótkich piosenek lub mówieniu rymowanek z pokazywaniem np. ,,głowa, ramiona, kolana, pięty…”, ,,Stary niedźwiedź mocno śpi” czy ,,Baloniku nasz malutki”. Świetną zabawą z 19-miesięcznym dzieckiem będzie wspólne wyjście na spacer i zbieranie bukietu z polnych kwiatów, liści, gałązek, tworzenie kolekcji kamieni (uważajmy, aby maluch ich nie połknął), przyglądanie się zwyczajom mrówek.

Tym, co potrafi 19-miesięczne dziecko jest wesołe maszerowanie i bieganie podczas spaceru, jednak pamiętajmy, że maluszek jeszcze nie jest w stanie pokonywać dużych odległości wyłącznie o własnych siłach. Warto to uwzględnić, zabierając na spacer wózek lub poręczną chustę do noszenia dzieci. 19-miesięczne dzieci uwielbiają także zabawy w piaskownicy i korzystanie z innych atrakcji, jakie oferują place zabaw w parkach i na osiedlach. To nie tylko wspaniała okazja do rozwoju ruchowego 19-miesięcznego dziecka, ale także możliwość interakcji z innymi maluszkami.

Mimo dużej samodzielności brzdąca, należy stale mieć go na oku pilnując, aby przypadkowo nie zrobił krzywdy sobie, lub innemu dziecku.

Dobre nawyki u dziecka w 19. miesiącu: o czym warto pamiętać?

Rozwój dziecka w 19. miesiącu, jego niespożyta ciekawość i ogromna chęć bycia w ruchu sprawiają, że tym co uwielbia maluszek jest w miarę stały, przewidywalny schemat dnia. W tym wieku niekiedy pojawia się także przywiązanie do niektórych przedmiotów np. śniadanie musi być podane zawsze na tym samym talerzyku, bidon na wodę musi mieć określony kształt i kolor (inaczej nie zostanie zaakceptowany), a czasem maluch nie rusza się z domu bez ulubionego misia czy lalki.

To zwykle niegroźne, przemijające z czasem upodobania, które dają 19-miesięcznemu dziecku poczucie porządku i bezpieczeństwa w świecie, który wciąż bywa dla malca nieprzewidywalny.

Postarajmy się wprowadzić do życia 19-miesięcznego dziecka w miarę stałe godziny posiłków i drzemki, czy kilka rytuałów np. wieczorna kąpiel i zabawa w wodzie, oraz czytanie książeczek na dobranoc. Dobrym nawykiem, jaki należy wprowadzić do dnia dziecka w 19. miesiącu jest także mycie rąk po powrocie do domu, oraz przed posiłkiem, a także staranne mycie zębów.

Tym, co potrafi 19-miesięczne dziecko jest dość sprawne operowanie szczoteczką do zębów. Warto mu na to pozwolić, jednak na koniec to rodzic powinien dokładnie wyszczotkować maluszkowi zęby 2 razy dziennie, używając specjalnej szczoteczki dla dzieci wraz z odrobiną pasty o stężeniu fluoru wynoszącym 1000 ppm.

19-miesięczne dziecko budzi się często w nocy: co zrobić, aby maluszek znów zasnął?

Niektóre dzieci w 19. miesiącu budzą się w nocy częściej, niż w ostatnich miesiącach. Może być to związane ze skokiem rozwojowym i zwiększoną potrzebą bliskości. Jeśli 19-miesięczne dziecko budzi się w nocy, przede wszystkim warto zaoferować mu głaskanie po główce i plecach, kiedy leży we własnym łóżeczku. Gdy to nie pomaga, możemy wziąć malca w ramiona, spróbować go przytulić, ukołysać, ewentualnie zaproponować kilka łyków wody do picia.

Czasami sprawdza się również ponowne wprowadzenie do rytuału zasypiania jakiejś imitującej biały szum zabawki, małej lampki, która przegania z sypialni maluszka przerażającą go ciemność, czy ulubionego kocyka, do którego 19-miesięczne dziecko będzie mogło się przytulić w trakcie nocnej pobudki.

Kiedy 19-miesięczne dziecko budzi się w nocy i domaga mleka z butelki, warto odzwyczajać je od nocnego jedzenia, które sprzyja wystąpieniu tzw. próchnicy butelkowej. Zamiast mleka, kiedy 19-miesięczne dziecko budzi się w nocy proponujemy mu czystą wodę, bez dodatku słodkich soków czy herbatek, które również sprzyjają powstawaniu próchnicy.

Regularnie kontrolujmy stan jamy ustnej dziecka w 19. miesiącu i w razie zaobserwowania miejscowych przebarwień na szkliwie (pierwsze symptomy próchnicy), zawsze udajemy się z dzieckiem do stomatologa – zęby mleczne wymagają leczenia tak samo, jak zęby stałe.

Czy 19. miesiąc życia dziecka to dobry czas na rozpoczęcie odpieluchowania?

W 19. miesiącu życia niektóre dzieci wykazują pierwsze oznaki gotowości do stopniowego odzwyczajania od pieluszki. W ciągu dnia oraz w nocy pampers jest suchy przez coraz dłuższe okresy czasu, a maluszek zaczyna zdawać sobie sprawę i sygnalizować, że robi siusiu lub kupkę. Zazwyczaj przerywa wtedy zabawę, niekiedy przykuca i w chwilowym skupieniu oddaje się wypróżnianiu (niektóre dzieci chowają się także w zacisznym miejscu np. za zasłoną lub za łóżkiem). To są właśnie pierwsze przesłanki ku temu, że 19-miesięczne dziecko jest gotowe na rozpoczęcie odpieluchowania.

Przede wszystkim rozwój 19-miesięcznego dziecka obejmuje podstawową, wciąż rozwijającą się kontrolę zwieraczy odbytu oraz cewki moczowej, a także świadomość pełnego pęcherza i parcia na stolec. Oczywiście, każdy maluszek rozwija się w swoim tempie, dlatego nie wszystkie dzieci w 19. miesiącu życia będą gotowe na rozpoczęcie przygody z odpieluchowaniem już teraz – to kwestia indywidualna, w której nie warto malucha pospieszać i stresować.

Pamiętajmy, że pożegnanie z pieluszką to często dość długi proces, okraszony wieloma ,,wpadkami”, zmoczonymi majteczkami i oznajmieniem o kupie dopiero po fakcie. To zupełnie normalne, dlatego nigdy nie należy krzyczeć na 19-miesięczne dziecko i okazywać jawnego zniecierpliwienia jego niepowodzeniami. Świętujmy z kolei każdy, nawet najmniejszy sukces. Nauka kontrolowania potrzeb fizjologicznych to dla większości maluszków nie jest prosta sprawa.

Pożegnanie z pieluszką odłóżmy także w czasie, jeśli 19-miesięczne dziecko lada dzień czeka jakaś stresująca sytuacja np. pierwsze dni w żłobku, szczepienie czy przeprowadzka. W odpieluchowaniu pomocne będą:

• rozmowy o wypróżnianiu;
• czytanie książeczek o korzystaniu z nocnika i toalety;
• a także – o ile rodzice sobie tego życzą – zademonstrowanie 19-miesięcznemu dziecku, w jaki sposób mama i tata korzystają z toalety (maluchy uwielbiają uczyć się poprzez naśladowanie rodziców czy starszego rodzeństwa).