2. rok życia dziecka obfituje w wiele zmian, zarówno na poziomie psychicznym, jak i ruchowym. Maluszek w nomenklaturze medycznej przestaje być nazywany niemowlęciem i wkraczając w 2. rok życia zaczyna być określany mianem dziecka – i tak pozostanie aż do osiągnięcia pełnoletności. Jak przebiega rozwój ruchowy i emocjonalny 2-latka? Co powinno umieć 2-letnie dziecko, które rozwija się prawidłowo?
W tym wieku maluchy przechodzą także przez etap kształtowania swojej odrębności, który zazwyczaj jest związany z licznymi wybuchami złości i frustracji. Może pojawić się pytanie: nerwowe dziecko w 2. roku życia – jak reagować? Jakie, niepokojące zachowania 2-latka powinny zwrócić uwagę rodziców? Zapraszamy do lektury pierwszej części artykułu poświęconego rozwojowi dziecka w 2. roku życia.
Rozwój ruchowy, czyli co powinno umieć 2-letnie dziecko, które rozwija się prawidłowo?
W rozwoju motorycznym 2-latka zachodzi wiele, kolosalnych zmian, zarówno w zakresie motoryki dużej, jak i małej. 2. rok życia dziecka to przede wszystkim doskonalenie umiejętności samodzielnego chodzenia. Ze względu na indywidualny przebieg rozwoju, niektóre maluchy samodzielnym krokiem wkraczają w 2. rok życia, podczas gdy inne dzieci opanowują umiejętność chodzenia nieco później (za normę rozwojową uznaje się opanowanie samodzielnego chodu do 18. miesiąca).
Tym, co potrafi dwulatek jest coraz sprawniejsze chodzenie, ale także bieganie, które z każdym miesiącem robi się lepiej skoordynowane i okraszone mniejszą ilością wywrotek. Rozwój 2-latka to również pojawienie się umiejętności skakania. Najpierw maluszek opanuje podskoki w miejscu z podparciem, natomiast po kilku miesiącach tym, co powinno umieć 2-letnie dziecko jest samodzielne przeskakiwanie przez niskie przeszkody czy kałuże, a także zeskakiwanie z różnych miejsc np. z krawężnika.
Co powinno umieć 2-letnie dziecko?
W tym wieku brzdąc uwielbia wspinać się nie tylko na schody, ale także na różne domowe sprzęty oraz atrakcje na placu zabaw. Choć na początku może mieć spore trudności ze schodzeniem, to pod koniec 2. roku życia wchodzenie i schodzenie z różnych miejsc będzie sprawiało dziecku zdecydowanie mniej problemów.
Rozwój sprawności i samodzielności 2-latka nie zwalnia rodziców z konieczności ciągłego monitorowania, czy maluch nie robi krzywdy sobie, lub komuś innemu. O istotnych kwestiach bezpieczeństwa w 2. roku życia dziecka więcej napiszemy w kolejnych akapitach.
Co jeszcze potrafi dwulatek?
Rozwój motoryki dużej 2-latka obejmuje również opanowanie zabaw z piłką: maluszek zaczyna celnie rzucać piłeczkę zza głowy, kopać piłkę nieruchomą, a pod koniec drugiego roku życia umie także kopnąć piłkę, która toczy się w jego stronę. Tym, co potrafi dwulatek jest także:
- przykucnięcie;
- naśladowanie prostych ruchów pokazywanych przez opiekuna;
- wesoły taniec do muzyki;
- obracanie się w miejscu;
- czołganie pod przeszkodami;
- chodzenie na palcach dla zabawy.
Rozwój motoryki małej: co potrafi dwulatek?
W tym wieku maluszki rozwijają większą sprawność rąk oraz koordynację oko-ręka. Dlatego tym, co potrafi dwulatek jest coraz lepsze operowanie sztućcami dziecięcymi i większa samodzielność w zakresie jedzenia. Spora część dzieci pod koniec 2. roku życia potrafi także pić z otwartego kubeczka bez rozlewania. Maluchy w tym wieku uwielbiają także w podstawowym zakresie pomagać w przygotowywaniu posiłków np. wsypywać do garnka odmierzone przez rodzica składniki, zamieszać w misce łyżką, formować ciasteczka.
Rozwój psychoruchowy w 2. roku życia umożliwia także dopasowywanie kształtów w zabawce typu sorter (na początku są to klocki o podstawie koła, kwadratu i trójkąta) oraz nakładanie na drewniany kołeczek krążków o zwiększającej się wielkości. Tym, co powinno umieć 2-letnie dziecko jest także otwieranie i zamykanie mniejszych oraz większych pojemniczków, wkładanie jednych pojemniczków w drugie, czy sortowanie przedmiotów poprzez przekładanie ich z jednego pudełka do drugiego.
Tym, co potrafi dwulatek jest również budowanie wieży z minimum 4, a nawet 6 klocków oraz wymyślanie coraz bardziej skomplikowanych zabaw, które wymagają używania wyobraźni np. gotowanie ,,obiadu” w piaskownicy, zabawa w sklep. Rozwój 2-latka to także poprawa umiejętności plastycznych. Pod koniec drugiego roku życia maluch potrafi nie tylko bazgrać po kartce, ale zaczyna rysować także coraz więcej kształtów przypominających koło.
Jak przebiega rozwój psychiczny i emocjonalny 2-latka?
2. rok życia dziecka oprócz rozwoju motorycznego, przynosi bardzo dużo zmian poznawczo-emocjonalnych. Na samym początku maluszek zaczyna zdawać sobie sprawę z tego, że jest istotą odrębną od mamy i taty. Prawidłowy rozwój 2-latka oznacza, że maluszek coraz częściej ma własne zdanie na każdy temat i odnajduje ogromną satysfakcję w częstym powtarzaniu słowa ,,nie!”.
Na co dzień maluszek w tym wieku jest na ogół raczej pogodny i w stałej gotowości do zabawy. W 2. roku życia dziecko zaczyna rozumieć, na czym polega żartowanie i tzw. przekomarzanie się. Tym, co potrafi dwulatek jest aktywne używanie wyobraźni, zarówno podczas zabawy, jak i np. w czasie rozmowy telefonicznej, podczas której potrafi już przywołać w głowie obraz znanej sobie osoby, z którą rozmawia.
Rozwój 2-latka to także coraz lepsza pamięć, rozumienie bardziej skomplikowanych związków przyczynowo-skutkowych oraz umiejętność planowania działań w podstawowym zakresie. Z kolei rozwój emocjonalny 2-latka to prawdziwa sinusoida radości i złości. Tym, co potrafi dwulatek jest niemal natychmiastowe przechodzenie z euforii do ataku frustracji, szczególnie jeśli coś mu nie wychodzi lub rodzice czegoś mu zabraniają.
Rozwój emocjonalny 2-latka obejmuje także początki kształtowania się empatii, stąd maluszek zaczyna naśladować rodziców w zakresie opieki nad innymi np. karmi i tuli lalki/misia, czy rozdaje uściski najbliższym. Tym, co potrafi dwulatek jest panowanie nad emocjami jedynie w podstawowym zakresie. Dlatego brzdąc bywa bardzo impulsywny, nie potrafi czekać na swoją kolej, nie chce dzielić się zabawkami i jest to w tym wieku zupełnie normalne.
Rozwój emocjonalny 2-latka to także ciągłe pragnienie uwagi ze strony rodziców oraz silna potrzeba akceptacji. Budowanie z 2-letnim dzieckiem więzi opartej na szacunku i poczuciu bezpieczeństwa zaprocentuje w przyszłości większą pewnością siebie i zaradnością maluszka.
Rozwój emocjonalny 2-latka: czy maluszek robi nam na złość, kiedy ciągle się buntuje?
Rozwój emocjonalny i poznawczy 2-latka pchają go w kierunku ciągłego testowania granic stawianych przez rodziców. Brzdąc kilkadziesiąt razy potrafi sprawdzić, czy aby na pewno nie wolno grzebać w śmietniku i wkładać palców do gniazdka mimo, że rodzice nieustannie mu to tłumaczą. Warto wiedzieć, że tak właśnie wygląda rozwój 2-latka i zazwyczaj nie robi on na złość rodzicom ale sprawdza, czy ich ,,nie” faktycznie znaczy ,,nie” oraz obserwuje, jak rodzice reagują w danych sytuacjach.
Poprzez obserwację nerwowe, 2-letnie dziecko stopniowo uczy się od opiekunów, jak radzić sobie z emocjami i w jaki sposób odnosić się do innych. Warto mieć to na uwadze, zachowując możliwie jak największy spokój w obliczu rozbrykanego, nerwowego, 2-letniego dziecka.
Za kontrolę emocji odpowiada u człowieka kora przedczołowa, która u 2-letniego dziecka jest dopiero w początkowej fazie rozwoju (pełną dojrzałość kora przedczołowa osiągnie u maluszka dopiero za mniej więcej 18 lat!). Dlatego nerwowe, 2-letnie dziecko które ciągle jest ,,na nie” i buntuje się w niemal wszystkich kwestiach, poprzez takie zachowanie próbuje określić siebie, poznaje jaki ma wpływ na otaczający świat i kształtuje przy tym poczucie własnej wartości.
Po skoku rozwojowym w 2. roku życia dzieci zyskują podstawową zdolność dostosowywania swojego zachowania do sytuacji, jednak na większą kontrolę własnych emocji rodzice będą musieli poczekać jeszcze co najmniej kilka, a nawet kilkanaście lat.
Nerwowe dziecko w 2. roku życia: jak reagować na napady złości, agresję oraz inne, trudne zachowania?
Jak już wspominaliśmy, w obliczu nerwowego, 2-letniego dziecka najlepsze, a zarazem najtrudniejsze co rodzice mogą zrobić, jest zachowanie pełnego spokoju. Krzycząc na malucha, jedynie zwiększamy jego rozdrażnienie i zdezorientowanie. Zamiast tego warto przerwać trudną sytuację, zabrać nerwowe, 2-letnie dziecko w ustronne miejsce i być przy nim czekając (często w milczeniu lub przytulając rozhisteryzowane dziecko), aż maluszek sam się uspokoi. Dopiero wtedy rozmawiamy z dwulatkiem o lepszych niż krzyk i agresja sposobach wyrażania trudnych emocji.
W miarę, kiedy rozwój mowy u 2-latka będzie postępował, ataki agresji stopniowo ustąpią miejsca wyrażaniu swoich uczuć poprzez słowa. Rodzice nie są odpowiedzialni za ataki histerii i frustrację maluszka – to normalne przejawy rozwoju emocjonalnego 2-latka. Faktycznie, atak buntu może mieć miejsce po tym, jak opiekunowie czegoś maluszkowi zabronią, natomiast na tym właśnie polega konsekwentne stawianie granic 2-letniemu dziecku. Oczywiście nie warto nadużywać zwrotu ,,nie wolno”, rezerwując go raczej dla sytuacji realnie niebezpiecznych, oraz dla bardzo niewłaściwych zachowań nerwowego dziecka w 2. roku życia.
Zapewnijmy maluszkowi bezwarunkową akceptację nie tylko w chwilach dobrych, ale przede wszystkim w tych trudniejszych. Stałe wsparcie rodziców jest ogromnie ważne dla prawidłowego rozwoju emocjonalnego 2-latka.
Warto wiedzieć, że częste oglądanie bajek w telewizji/na komputerze, czy granie na smartfonie rodzica bardzo szybko uzależnia małe dzieci. Może przyczynić się także do problemów z koncentracją, snem, oraz skutkować zwiększonym rozdrażnieniem nerwowego dziecka w 2. roku życia. Dlatego wspierające dla rozwoju 2-latka będzie ograniczenie do absolutnego minimum ekspozycji dziecka na ekrany telefonu, tabletu czy telewizora.
Niepokojące zachowania 2-latka: co powinno zwrócić uwagę rodziców?
W 2. roku życia dziecko jest bardzo towarzyskie, uwielbia przebywać wśród najbliższych, przytulać się, bez trudu nawiązuje kontakt wzrokowy i podejmuje liczne próby słownej, oraz niewerbalnej komunikacji. Tym, co powinno umieć 2-letnie dziecko jest także chętna i uważna obserwacja innych dzieci, a także wchodzenie z nimi w podstawowe interakcje, choć w tym wieku maluszki bawią się raczej obok siebie (zabawa paralelna) niż razem.
Niepokojące zachowania 2-latka to z pewnością:
- ciągła chęć zabawy w samotności, unikanie przytulania się oraz dotyku, brak reakcji na swoje imię i stała niechęć do nawiązywania kontaktu wzrokowego, nawet z osobami najbliższymi;
- tzw. stereotypie ruchowe, czyli nieustanne wymachiwanie rączkami przed swoją twarzą, częste kręcenie się wokół własnej osi i wydawanie dziwnych dźwięków, przy czym maluszek zdaje się być nieobecny, zatopiony w swoim świecie.
Tego typu niepokojące zachowania 2-latka warto skonsultować z pediatrą i psychologiem dziecięcym, ponieważ mogą być pierwszą przesłanką do bardziej szczegółowej diagnostyki dziecka w kierunku m.in. zaburzeń ze spektrum autyzmu.
Za niepokojące zachowania 2-latka rodzice często uznają także duże zainteresowanie własnymi narządami płciowymi i dotykanie ich. Takie zachowania mogą nasilić się po skoku rozwojowym pod koniec 2. roku życia dziecka. Wtedy właśnie maluszek odkrywa, że chłopcy i dziewczynki różnią się od siebie, choć w tym wieku dziecko nie identyfikuje jeszcze siebie jako chłopca czy dziewczynki. Nie należy karcić dziecka za chęć poznawania własnego ciała, jednak jeśli tego typu niepokojące zachowania 2-latka nasilają się, warto odwrócić uwagę maluszka np. proponując mu wspólną zabawę lub czytanie książeczek.
W tym okresie brzdąc eksperymentuje ze swoim ciałem także poprzez wkładanie do nosa lub ucha różnych, małych przedmiotów – warto reagować na takie niepokojące zachowania 2-latka ze spokojem, tłumacząc maluchowi dlaczego nie wolno tak robić. Jeśli w rozwoju 2-letniego dziecka cokolwiek niepokoi rodziców, na wszelki wypadek powinni skonsultować swoje wątpliwości z pediatrą.
Jak zadbać o bezpieczeństwo dziecka w 2. roku życia?
Wraz z rozwojem 2-latka powinno zmieniać się podejście rodziców do kwestii bezpieczeństwa. Tym, co potrafi dwulatek jest bowiem nie tylko otwieranie szafek i szuflad, ale także butelek i pojemników, gdzie pochowane są niebezpieczne dla zdrowia malucha detergenty czy leki. Tym, co powinno umieć 2-letnie dziecko jest także wspinanie się na różne, domowe sprzęty i próby zeskakiwania z nich. Należy tłumaczyć maluszkowi, że zeskakiwanie z wysokości może skończyć się groźnym urazem, ale mimo rozmów, stale należy mieć brzdąca na oku.
Rozwój 2-latka obejmuje także wchodzenie i schodzenie po schodach, poprzez dostawianie na stopniu jednej nóżki do drugiej. Mimo sporej samodzielności 2-letniego dziecka, ze względu na ryzyko upadku z wysokości, na schodach zawsze powinien towarzyszyć maluszkowi opiekun.
W 2. roku życia dziecko umie także planować bardziej skomplikowane sekwencje działań, dlatego jeśli chce wyjrzeć przez otwarte okno czy pobawić się palnikami kuchenki, pójdzie po krzesło, przysunie je w upatrzone miejsce, a następnie wejdzie na krzesło, aby osiągnąć upragniony cel. Tym, co potrafi dwulatek jest także wspinanie się na szczebelki łóżeczka nawet, jeśli dno z materacem zostało opuszczone najniżej. Jeśli zauważamy takie niepokojące zachowania 2-latka należy wymienić łóżeczko na nowe, przeznaczone dla starszych dzieci.
Rodzice często denerwują się, że tłumaczą coś dwulatkowi, a on ciągle wraca do wykonywania zabronionych czynności. Rozwój emocjonalny 2-latka pcha go w kierunku ciągłego testowania stawianych przez rodziców granic. Jest to zachowanie uciążliwe, ale całkowicie naturalne dla tego etapu rozwoju, dlatego mimo tłumaczeń trzeba mieć brzdąca stale pod kontrolą.
