14. miesiąc życia dziecka to czas, w którym maluszek wciąż koncentruje się na doskonaleniu samodzielnego chodzenia, a także łączeniu tej umiejętności z wykonywaniem innych czynności np. kontrolowanym przysiadem, czy turlaniem piłeczki. Rozwój dziecka w 14. miesiącu obejmuje również wiele zmian w zakresie rozumienia zarówno tego, co mówią rodzice, jak i większej świadomości związków przyczynowo-skutkowych zachodzących w otaczającym świecie. Co powinno umieć 14-miesięczne dziecko, które rozwija się w prawidłowy sposób motorycznie, jak i psychicznie? Co zrobić, jeśli 14-miesięczne dziecko nie chodzi samodzielnie? Jak rozpoznać, czy jest to indywidualny przebieg rozwoju, a może zaburzenie, które wymaga konsultacji ze specjalistą? Higiena jamy ustnej 14-miesięcznego dziecka – czy o mleczaki należy dbać?
Zdrowie dziecka w 14. miesiącu życia to także troska o terminowe wykonywanie szczepień ochronnych, a także dbałość o zbilansowane żywienie i odpowiednią ilość posiłków w ciągu dnia. Na co zwrócić szczególną uwagę w 14. miesiącu życia dziecka? W tym artykule przedstawimy także kilka pomysłów na kreatywne zabawy z 14-miesięcznym dzieckiem, które będą wspierać harmonijny rozwój maluszka.
Rozwój motoryczny w 14. miesiącu: co powinno umieć dziecko?
Zdrowo rozwijające się dziecko jest w nieustannym ruchu, ponieważ dzięki temu zapewnia sobie odpowiednią dawkę stymulacji, zarówno w zakresie bodźców fizycznych, jak i psychicznych. Rozwój 14-miesięcznego dziecka koncentruje się przede wszystkim na doskonaleniu chodu. Jeśli 14-miesięczne dziecko nie chodzi jeszcze zupełnie samo, powinno coraz pewniej poruszać się przy meblach zarówno bokiem, jak i w przód, podtrzymując się jedną rączką. Z każdym dniem samodzielnych kroczków będzie coraz więcej, aż w końcu maluszek odważy się chodzić bez podparcia.
Jeśli w 14. miesiącu dziecko chodzi już pewnie i samodzielnie, przez większą część dnia przemieszcza się po całym domu towarzysząc rodzicom, a także bawiąc się zabawkami i przedmiotami codziennego użytku. Opiekunowie powinni więc mieć przysłowiowe ,,oczy dookoła głowy” troszcząc się, aby ciekawski maluszek nie zrobił sobie krzywdy.
Rozwój lokomocji u 14-miesięcznego dziecka wciąż może obejmować wzorzec chodu na szerokiej podstawie, gdzie nóżki są rozstawione i lekko usztywnione, brzuszek wypięty, a rączki uniesione po bokach tułowia, dla lepszej kontroli równowagi. Niekiedy może wydawać się, że 14-miesięczne dziecko idzie kołysząc się na boki niczym kaczuszka, jednak na tym etapie rozwoju jest to jeszcze całkowicie normalne.
Kiedy maluszek chce dotrzeć gdzieś szybko, zamiast poruszania się na dwóch nogach wciąż może wybierać czworakowanie, które jest dla niego bardziej pewnym sposobem lokomocji. Rozwój koordynacji ruchowej sprawia, że tym co powinno umieć 14-miesięczne dziecko jest także coraz bardziej precyzyjna manipulacja przedmiotami zgodnie z ich przeznaczeniem np. samodzielne próby jedzenia łyżeczką, choć wciąż wiąże się z tym spora doza bałaganu, naturalna na etapie uczenia się nowej umiejętności.
Tym co powinno umieć 14-miesięczne dziecko jest także stabilny siad bez podparcia i umiejętność swobodnej zmiany pozycji. Tak więc z leżenia maluszek sprawnie przechodzi do siadu, z siadu do stania (w 14. miesiącu dzieci podczas wstawania mogą potrzebować jeszcze podparcia, choć coraz rzadziej). Rozwój równowagi i koordynacji sprawia, że 14-miesięczne dziecko z pozycji stojącej coraz częściej przechodzi do przysiadu np. aby podnieść zabawkę, a następnie wstaje i kontynuuje chodzenie.
Czy należy się niepokoić, jeśli 14-miesięczne dziecko nie chodzi?
Wielu rodziców martwi się, kiedy ich 14-miesięczne dziecko wciąż nie chodzi samodzielnie, jednak nie musi to oznaczać, że maluszek rozwija się nieprawidłowo. Kluczowa jest tutaj codzienna obserwacja 14-miesięcznego dziecka:
- Czy maluszek podciąga się do pozycji stojącej i chodzi bokiem przy meblach?
- Czy w rozwoju 14-miesięcznego dziecka rodzice coraz częściej obserwują chód w przód szczególnie, jeśli malec trzyma się czegoś jedną lub dwoma rączkami np. ręki rodzica, lub idzie pchając przed sobą krzesło/ zabawkę typu pchacz?
Jeśli w 14. miesiącu dziecko właśnie tak się zachowuje, jednak nie chodzi jeszcze całkowicie samodzielnie, nie ma powodów do niepokoju. W najbliższych tygodniach dziecko na pewno odważy się przemierzać coraz dłuższe dystanse bez niczyjej pomocy.
Przy okazji nauki chodu i rozwoju 14-miesięcznego dziecka warto wspomnieć o tzw. oknach rozwojowych, czyli przedziałach czasu, w których statystycznie większość dzieci opanowuje daną umiejętność. Według skali Denver okno rozwojowe dla umiejętności samodzielnego chodu to 8-18 miesięcy.
Dlatego jeśli 14-miesięczne dziecko wciąż nie chodzi bez podparcia, jednak wyraźnie uczy się tej umiejętności, warto dać mu czas. Nie przymuszamy do niczego na siłę ale proponujemy zabawy, które będą w naturalny sposób zachęcać maluszka do chodzenia (o zabawach dla 14-miesięcznego dziecka będziemy pisać w kolejnych akapitach).
Warto podkreślić, że rozwój każdego, 14-miesięcznego dziecka przebiega w indywidualnym tempie, o czym rodzice często zdają się zapominać, porównując swoją pociechę do innych dzieci w swoim otoczeniu. Jeśli 14-miesięczne dziecko nie chodzi, zrozumiała jest troska rodziców o zdrowie maluszka, jednak zamiast zamartwiać się na zapas i czytać porady na forach internetowych, wszelkie obawy dotyczące rozwoju 14-miesięcznego dziecka zawsze należy konsultować z pediatrą.
Jak wspierać rozwój chodu u 14-miesięcznego dziecka, czyli jak dobrać buciki i stworzyć bezpieczne otoczenie
Jeśli chcemy wspierać rozwój 14-miesięcznego dziecka przede wszystkim nie zapominajmy o wygodnym, niekrępującym ruchów ubranku. Ważne jest również umożliwienie 14-miesięcznemu dziecku jak najczęstszego chodzenia boso, ewentualnie w cienkich skarpetkach. Jeśli 14-miesięczne dziecko nie chodzi samo, jednak na spacerach ćwiczy chodzenie np. trzymając się jedną rączką swojego wózka lub rodzica, warto zaopatrzyć maluszka w wygodne, dobrze dobrane buciki.
Zwróćmy uwagę, aby kończyły się poniżej kostek 14-miesięcznego dziecka i aby ich podeszwa była dość cienka, wykonana z możliwie elastycznego/ giętkiego tworzywa. Dzięki temu buty ochronią małe stópki przed urazami, ale wciąż będą imitować chodzenie boso, które jest najzdrowsze dla rozwoju stóp.
Wspieranie rozwoju chodu to także umożliwienie 14-miesięcznemu dziecku swobodnej zabawy w obrębie domu, aby nie tłumić naturalnej ciekawości maluszka ciągłymi zakazami: ,,nie wolno”, ,,nie dotykaj”. Warto przystosować domową przestrzeń tak, aby była dla dziecka równocześnie dostępna i bezpieczna. Jeśli mamy taką możliwość, pozostawmy jedną szafkę lub szufladę w kuchni/w pokoju wyłącznie dla 14-miesięcznego dziecka. Ukryjmy w niej bezpieczne przedmioty, najlepiej codziennego użytku np. metalowe i plastikowe pudełka, pokrywki do garnków, czapki, drewniane łyżki i sitko – maluszek będzie zachwycony możliwością otwierania/zamykania szafki i wielokrotnego wyjmowania oraz wkładania do niej swoich ,,skarbów”.
Ważne jednak, aby opiekunowie stale nadzorowali, czy 14-miesięczne dziecko nie robi sobie krzywdy. Zawczasu warto także zabezpieczyć gniazdka i zamontować w niektórych szafkach specjalne zabezpieczenia niemowlęce. Na domowych schodach instalujemy barierkę i usuwamy z zasięgu małych rączek wszelkie detergenty, rośliny doniczkowe, małe przedmioty (ryzyko połknięcia), kable i obrusy, za które 14-miesięczne dziecko może pociągnąć i zrzucić na siebie coś ciężkiego lub gorącego.
W tym wieku, oprócz doskonalenia umiejętności chodzenia dzieci podejmują także pierwsze próby wspinania się np. na kanapę czy fotel, skąd nie umieją później zejść. To z kolei może skutkować upadkiem z wysokości – często na tyle niefortunnym, że kończy się dla 14-miesięcznego dziecka poważnym urazem. Warto mieć to na uwadze i nie spuszczać maluszka z oka.
Co powinno umieć 14-miesięczne dziecko, czyli rozwój psychiczny małego odkrywcy
Tym, co bardzo wyraźnie obserwują rodzice w 14. miesiącu życia dziecka jest jego intensywny rozwój poznawczy. Maluszek coraz więcej rozumie, przez co – jeśli się go zachęci – potrafi wykonać proste polecenia typu: ,,złap piłeczkę i włóż do pudełka”, ,,daj misia”. Tym, co powinno umieć 14-miesięczne dziecko jest także samodzielne przewracanie kartek tekturowej książeczki i wskazywanie paluszkiem różnych przedmiotów.
Rozwój psycho-motoryczny 14-miesięcznego dziecka sprawia, że coraz sprawniej wychodzi maluszkowi dopasowywanie podstawowych kształtów w zabawce typu sorter. W 14. miesiącu życia dzieci najczęściej opanowują wrzucanie do sortera okrągłego elementu, następnie przechodzą do nauki wrzucania sześcianu. Zabawy z 14-miesięcznym dzieckiem stają się coraz bardziej skomplikowane, a maluszek opanowuje m.in.: budowanie wieży z dwóch lub trzech klocków (choć wciąż przede wszystkim uwielbia te wieże burzyć).
Oprócz lepszego rozumienia mowy, rozwój 14-miesięcznego dziecka obejmuje coraz większy zasób świadomie wypowiadanych słów. Wraz z ,,ma-ma”, ,,da-da” czy ,,ba-ba” pojawia się także ,,bam” kiedy coś spadnie na ziemię, ,,am” kiedy maluszek chce jeść, czy ,,pa-pa-pa” kiedy 14-miesięczne dziecko macha rączką na pożegnanie.
Dlatego warto jak najwięcej mówić do dziecka, używając naturalnego języka pozbawionego zdrobnień. Opowiadajmy co robimy, jakie zwierzęta i rośliny mijamy na spacerze, czytajmy wspólnie książeczki.
Rozwój społeczny 14-miesięcznego dziecka: potrzeba uznania, chęć współpracy i wyrażania własnego zdania
Tym, co powinno umieć 14-miesięczne dziecko są również coraz bardziej świadome zabawy i podstawowa samoobsługa, jeśli opiekunowie lub starsze dzieci wcześniej zaprezentowały maluszkowi, jak korzystać z danych przedmiotów/zabawek. Dlatego 14-miesięczne dziecko lubi takie zabawy jak: ,,rozmawianie” przez zabawkowy telefon, mieszanie łyżeczką w kubeczku, próby czyszczenia zębów szczoteczką, a także współpraca przy ubieraniu, czy sprzątaniu zabawek (jeśli się maluszka do tego zachęci).
Rozwój 14-miesięcznego dziecka obejmuje ogromną chęć bycia docenionym, ale także bycia częścią swojej małej społeczności. Stąd u 14-miesięcznego dziecka ogromne zaangażowanie w powtarzanie jakiejś ,,sztuczki” np. marszczenie noska, które wywołuje uśmiech na twarzach rodziców. Maluszek uwielbia przebywać wśród innych osób oraz dzieci, obserwować ich i naśladować czynności dnia codziennego.
W 14. miesiącu życia dziecko może jednak wstydzić się obcych osób, a na niektóre reagować lękiem, szukając pocieszenia w ramionach mamy lub taty. Oprócz potrzeby akceptacji i wspólnoty, rozwój 14-miesięcznego dziecka to także kształtowanie się własnej odrębności i tożsamości. Maluszek odkrywa, że ma realny wpływ na to, co się z nim dzieje i uwielbia manifestować swoje zdanie. Dlatego w 14. miesiącu życia coraz częściej można zaobserwować bunt, kiedy dziecko się z czymś nie zgadza, nie chce czegoś zrobić i złość, kiedy mu czegoś zabraniamy.
Należy stawiać 14-miesięcznemu dziecku jasne granice, aby czuło się bezpiecznie i wiedziało, jak zachowywać się w środowisku swojej rodziny, oraz w społeczeństwie. Warto jednak wychowywać dziecko tak, aby przede wszystkim czuło, że jest kochane, a jego zdanie jest dla rodziców ważne nawet wtedy, kiedy się z nim nie zgadzają.
Zabawy z 14-miesięcznym dzieckiem: jak na co dzień wspierać rozwój maluszka?
Wielu rodziców szuka pomysłów na ciekawe zabawy dla 14-miesięcznego dziecka szczególnie, kiedy za oknem plucha lub maluszek jest chory i nudzi się w domu. Jako, że 14-miesięczne dziecko wciąż doskonali umiejętność chodzenia, warto układać ciekawe zabawki nieco wyżej np. na stabilnym stoliku kawowym, aby brzdąc musiał wstać i do nich podejść.
Gdy dziecko ma 14 miesięcy, zabawy takie jak turlanie przed sobą piłki, czy przenoszenie jej z miejsca na miejsce również będą wspaniałym pomysłem. Na przeciwległych krańcach pokoju można ustawić dwie miski i zachęcać maluszka, aby przenosił piłki lub maskotki z jednej miski do drugiej. Aby utrudnić takie zabawy dla 14-miesięcznego dziecka, można zorganizować także proste tory przeszkód złożone z poduszek, które trzeba wyminąć lub kija od szczotki, nad którym trzeba przejść.
Oczywiście podczas każdej zabawy z 14-miesięcznym dzieckiem ważny jest nadzór opiekuna, a na początku także zaprezentowanie szkrabowi, na czym polega dana aktywność.
Wspaniałe zabawy dla 14-miesięcznego dziecka to również dopasowywanie klocków o różnych kształtach do zabawki typu sorter, czy nakładanie obręczy na wystający kołeczek. Warto obserwować maluszka i nie wtrącać się zbyt często w jego zabawy nawet jeśli widzimy, że 14-miesięczne dziecko nie wykorzystuje przedmiotów/zabawek zgodnie z ich przeznaczeniem (oczywiście reagujemy, jeśli maluszek niszczy zabawkę lub może zrobić sobie krzywdę).
Bardzo atrakcyjne zabawy dla 14-miesięcznego dziecka to także te z wykorzystaniem jadalnych produktów np. przekładanie z miseczki do miseczki winogron lub chrupek, czy ugniatanie ciasta (drożdżowego, kruchego lub masy solnej). W 14. miesiącu życia dziecko lubi także zabawy polegające na wspinaniu się np. na sofę, łóżko rodziców, czy na schody.
Wspinanie wspaniale wpływa na rozwój motoryczny 14-miesięcznego dziecka, jednak – jak już pisaliśmy – ze względu na zwiększone ryzyko upadku z wysokości, takie zabawy zawsze powinny odbywać się wyłącznie pod czujnym okiem opiekuna.
Dieta 14-miesięcznego dziecka: o czym warto pamiętać?
Prawidłowy rozwój 14-miesięcznego dziecka wspiera odpowiednio zbilansowana dieta bogata w:
- warzywa;
- produkty pełnoziarniste;
- dobrej jakości nabiał;
- chude mięso;
- tłuste ryby morskie;
- świeże owoce serwowane w rozsądnych ilościach.
Kiedy dziecko ma 14 miesięcy, powinno dostawać 3-4 posiłki dziennie, oraz 1-2 małe przekąski. Do picia proponujemy przede wszystkim wodę, natomiast soki podajemy okazjonalnie i nie więcej niż 1/2 szklanki dziennie.
Dieta 14-miesięcznego dziecka powinna być jak najbardziej różnorodna, pozbawiona dużej ilości cukru i soli. Chociaż maluszek może kosztować potraw z rodzinnego stołu warto pamiętać, że wciąż staramy się nie podawać 14-miesięcznemu dziecku surowego mięsa oraz ryb, niepasteryzowanego nabiału, miodu czy grzybów leśnych.
Aby wspierać rozwój koordynacji i samodzielności u 14-miesięcznego dziecka należy jak najczęściej umożliwiać mu próby samodzielnego zjedzenia przekąski lub posiłku, zarówno przy pomocy rączek, jak i łyżeczki. Zachęcamy także do picia wody i zupek z otwartego kubeczka. Podczas posiłków nigdy nie zostawiajmy 14-miesięcznego dziecka bez nadzoru, ze względu na ryzyko zakrztuszenia.
Jeśli mama i 14-miesięczne dziecko wciąż tego chcą, WHO oraz Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci zalecają kontynuację karmienia piersią na żądanie. Mleko kobiece w 14. miesiącu życia dziecka, choć pełne substancji odżywczych, nie powinno jednak stanowić podstawy, a jedynie uzupełnienie jadłospisu maluszka (tak samo jest w przypadku mleka modyfikowanego).
Szczepienia, wizyta adaptacyjna u dentysty i higiena jamy ustnej: o czym warto pamiętać w 14. miesiącu życia dziecka?
Jeśli w poprzednim miesiącu dziecko nie zostało zaszczepione przeciwko odrze, śwince i różyczce (szczepionka MMR) oraz przeciwko pneumokokom (szczepionka PCV) to na wizytę szczepienną można umówić się w 14. miesiącu życia dziecka. Bezpośrednio przed podaniem szczepionki maluszek zostanie dokładnie przebadany przez lekarza, w celu wykluczenia ewentualnych przeciwwskazań do szczepienia.
Jeśli rodzice jeszcze nie odbyli z maluszkiem wizyty adaptacyjnej u dentysty, warto zapisać się na nią właśnie w 14. miesiącu życia dziecka. Po co iść do stomatologa, jeśli z ząbkami nie dzieje się nic poważnego? Podczas wizyty adaptacyjnej dentysta oceni stan zębów mlecznych i zaznajomi rodziców z podstawami higieny jamy ustnej dziecka. Jednak przede wszystkim dentysta w formie zabawy oswoi 14-miesięczne dziecko ze sprzętem stomatologicznym i tym, że ktoś zagląda mu do buzi. Dzięki temu w przyszłości istnieje większa szansa, że dziecko nie będzie bało się dentysty, ponieważ nie skojarzy wizyty u stomatologa z dyskomfortem.
Na co dzień dbamy o higienę jamy ustnej 14-miesięcznego dziecka myjąc jego ząbki po każdym posiłku (o ile to możliwe) lub minimum dwa razy dziennie, w tym koniecznie przed snem. Rodzic powinien samodzielnie, dokładnie czyścić 14-miesięcznemu dziecku zęby, przy użyciu małej szczoteczki dla dzieci oraz pasty z rekomendowanym stężeniem fluoru 1000 ppm. Ze względu na zwiększone ryzyko próchnicy butelkowej, w nocy staramy się zrezygnować z karmienia 14-miesięcznego dziecka butelką z mlekiem, oferując mu w zamian wodę z bidonu lub przytulenie i ukołysanie w naszych ramionach.
