15. miesiąc życia dziecka to czas ogromnych wyzwań rozwojowych, zarówno dla rodziców, jak i samego maluszka. Tym, co potrafi 15-miesięczne dziecko jest bowiem płynne przechodzenie ze stanu bezgranicznej radości, do złości i niepohamowanego płaczu. W 15 miesiącu wiele dzieci przechodzi także kolejny skok rozwojowy, który często nasila rozdrażnienie i płaczliwość malca. Co potrafi 15-miesięczne dziecko, które rozwija się prawidłowo? Czy jeśli 15-miesięczne dziecko nie chodzi samodzielnie i nie mówi, należy się niepokoić?
15. miesiąc życia dziecka to także czas wizyty w przychodni, w celu wykonania kolejnych szczepień ochronnych. W tym artykule opisujemy najważniejsze informacje na temat 15. miesiąca życia dziecka i przedstawiamy pomysły na rozwijające zabawy z maluszkiem.
Co potrafi 15-miesięczne dziecko: rozwój motoryczny małego odkrywcy
Rozwój 15-miesięcznego dziecka przebiega tak samo intensywnie w sferze motorycznej, jak i poznawczej, dlatego rodzice często są zdumieni tym, że ich ukochany ,,okruszek” staje się coraz bardziej samodzielnym dzieckiem. Tym, co potrafi większość 15-miesięcznych dzieci jest chodzenie bez podparcia, dlatego znamienną część dnia mały odkrywca poświęca na buszowanie po całym domu lub towarzyszenie rodzicom w codziennych obowiązkach.
Ze względu na ogromną ciekawość świata i mobilność 15-miesięcznego dziecka, rodzice non stop powinni mieć je na oku pilnując, aby nie zrobiło sobie krzywdy.
Tym, co potrafi 15-miesięczne dziecko jest przykucnięcie w celu podniesienia jakiegoś przedmiotu, a następnie kontynuowanie marszu. Maluszek wstaje z pozycji siedzącej podpierając się rączkami przed sobą, a następnie prostując nóżki i unosząc tułów. Tym, co potrafi 15-miesięczne dziecko są także coraz szybsze kroczki i pierwsze próby biegania, które z każdym dniem stają się lepiej skoordynowane i coraz rzadziej kończą się upadkiem. Wiele dzieci w 15. miesiącu opanowuje również poruszanie się do tyłu.
Rozwój koordynacji pozwala maluszkowi przenosić zabawki z miejsca na miejsce zarówno oburącz, jak i trzymając w każdej rączce inny przedmiot. Precyzyjny chwyt pęsetowy umożliwia u 15-miesięcznego dziecka rozwój jeszcze większej samodzielności np. podczas jedzenia przekąsek i posiłków.
Maluszek przykucając podnosi z ziemi małe przedmioty np. podczas spaceru mogą to być niedopałki papierosów i śmieci. Dlatego nieustannie nadzorujmy 15-miesięczne dziecko i bądźmy zapobiegliwi – ryzyko połknięcia czegoś niepożądanego wciąż jest duże. Gdy dziecko ma 15 miesięcy zaczyna także próby rzucania piłką do celu np. do taty czy rodzeństwa.
Dlaczego 15-miesięczne dziecko nie chodzi tak, jak osoba dorosła?
Rozwój umiejętności chodu u 15-miesięcznego dziecka obejmuje poruszanie się na tzw. szerokiej podstawie, gdzie nóżki są lekko rozstawione, stopy zrotowane delikatnie na zewnątrz, brzuszek wypięty, a rączki wyciągnięte przed siebie lub na boki, dla lepszej kontroli równowagi. Środek ciężkości jest przesunięty w przód, dlatego 15-miesięczne dziecko niekiedy zdaje się przebierać nóżkami za szybko w stosunku do swoich możliwości, co dość często kończy się upadkiem.
W kolejnych tygodniach 15-miesięczne dziecko podczas chodzenia nie będzie rozstawiać nóżek tak szeroko, ze względu na poprawę koordynacji i umiejętności zachowywania równowagi. Także środek ciężkości przesunie się nieco bliżej centralnej osi ciała. W miarę doskonalenia chodu pozycja stóp również ulega zmianie. 15-miesięczne dziecko, które umiejętność chodzenia opanowało kilka miesięcy temu, najprawdopodobniej już teraz stawia stopy równolegle do siebie, choć może się zdarzyć, że palce stóp są nieco zrotowane do środka (uznaje się to za normę do końca 2 roku życia).
Nóżki wielu dzieci w 15. miesiącu są jeszcze szpotawe (wygięte na zewnątrz – gdy dziecko złączy stopy, kolana nie stykają się ze sobą). Jest to tzw. szpotawość fizjologiczna, która w rozwoju 15-miesięcznego dziecka jest całkowicie normalna (choć powinna ustąpić ok. 18 miesiąca). Fizjologiczna szpotawość stanowi pozostałość z życia płodowego, kiedy kształtowanie się kości kończyn dolnych determinowała pozycja embrionalna w ciasnej macicy mamy. Jeśli wzorzec chodu lub wygląd dziecka w 15. miesiącu w jakikolwiek sposób niepokoi rodziców, zawsze powinni zasięgnąć porady pediatry.
15-miesięczne dziecko nie chodzi: czy rozwój maluszka jest opóźniony?
Wielu rodziców martwi się, że ich dziecko w 15. miesiącu nie chodzi tym bardziej, że większość znajomych maluchów już od jakiegoś czasu stawia samodzielne kroczki. Jeśli 15-miesięczne dziecko nie chodzi należy przede wszystkim zaobserwować, jak brzdąc zachowuje się na co dzień. Jeśli tym, co potrafi 15-miesięczne dziecko jest chodzenie przy meblach, poruszanie się w przód podczas pchania np. krzesła, a także spacerowanie, kiedy rodzic trzyma je za rączkę – rozwój 15-miesięcznego dziecka przebiega prawidłowo.
Każdy maluszek rozwija się w indywidualnym tempie. Okno rozwojowe dla umiejętności samodzielnego chodzenia to wg. Skali Denver między 8 a 18 miesiącem – właśnie wtedy większość dzieci stawia pierwsze, samodzielne kroki. Dlatego jeśli 15-miesięczne dziecko nie chodzi, jednak na co dzień rodzice obserwują, że uczy się chodzenia, jest ruchliwe i chętne do zabawy, trzeba dać mu czas.
Kiedy 15-miesięczne dziecko nie chodzi samodzielnie, można kupić dla niego zabawkę typu pchacz lub stabilny wózek dla lalek, dopasowany do wzrostu maluszka. Takie zabawki zapewniają podparcie mniej pewnym siebie dzieciom w 15. miesiącu i umożliwiają bezpieczny trening poruszania się w przód. Należy jednak zwrócić uwagę na regulację ich prędkości, aby pchający je maluszek mógł za nimi bezpiecznie nadążyć.
Gdy widzimy, że dziecko w 15. miesiącu nie chodzi samo, starajmy się zapewnić mu wiele okazji do zabawy stymulującej potrzebę chodzenia. Inspirację na rozwijające zabawy z 15-miesięcznym dzieckiem przedstawimy w kolejnych akapitach. Jeśli dziecko w 15. miesiącu nie chodzi, nie podciąga się do stania przy meblach, nie umie stać bez podparcia nawet przez kilka sekund i nie jest zainteresowane nauką chodzenia, warto skonsultować jego rozwój u pediatry i fizjoterapeuty dziecięcego.
Do specjalisty należy udać się nie tylko wtedy, kiedy 15-miesięczne dziecko nie chodzi, ale także kiedy zachowuje się i porusza w nietypowy sposób np. od dłuższego czasu chodzi wyłącznie na palcach stóp (powinien to być jedynie etap przejściowy w początkowej fazie nauki chodu), utyka, czy w nietypowy sposób stawia jedną z nóżek.
Rozwój poznawczy oraz skok rozwojowy w 15. miesiącu: co teraz potrafi dziecko?
Rozwój motoryki dużej, a mianowicie umiejętności chodzenia, stanowi ważny kamień milowy w tym, co potrafi 15-miesięczne dziecko. Rodzice ogromną zmianę obserwują również w zachowaniu maluszka. Około 15. miesiąca życia ma miejsce kolejny skok rozwojowy, który u niektórych dzieci przebiega z bardzo nasilonymi objawami m.in. wzmożoną płaczliwością bez wyraźnego powodu, czy zaburzeniami snu. Z kolei u niektórych dzieci w 15. miesiącu skok rozwojowy ma niemal niezauważalny przebieg, a nowe umiejętności poznawcze pojawiają się stopniowo – to kwestia bardzo indywidualna.
Skok rozwojowy, a tym samym 15. miesiąc życia przynosi u dziecka wiele emocji i wewnętrznych rozterek. Rozwój poznawczy 15-miesięcznego dziecka to coraz większa świadomość własnej odrębności i wpływu na otaczający świat.
Maluszek zaczyna rozumieć, że granice stawiane przez rodziców nie są czymś niepodważalnym, dlatego koniecznie musi przetestować wszystkie zakazy ustalone przez mamę i tatę. Skok rozwojowy w 15. miesiącu życia dziecka przynosi ogromną potrzebę decydowania o sobie, przez co mogą pojawić się pierwsze, stanowcze protesty przy ubieraniu, kończeniu zabawy, czy karmieniu.
Rozwój 15-miesięcznego dziecka obejmuje więcej analizowania i planowania działań, przez co maluszek może często czuć się psychicznie zmęczony i przytłoczony. W 15. miesiącu życia, bardzo frustrująca dla dziecka jest także konieczność ciągłego podejmowania decyzji. Po skoku rozwojowym w 15. miesiącu dziecko odkrywa bowiem, że ma wybór i może np. zgodzić się na umycie zębów lub nie, wybrać tę zabawkę, lub inną. Z racji wciąż dość ubogiego zasobu słownictwa i ogromnej trudności w dokonywaniu wyboru, 15-miesięczne dziecko niekiedy wpada w złość – jak się wydaje rodzicom – z byle powodu.
Po skoku rozwojowym w 15. miesiącu dziecko jeszcze częściej chce robić wszystko samo i być niezależne, a równocześnie bardzo potrzebuje niemal stałej obecności któregoś z rodziców. Dziecko w tym wieku chce mieć pewność, że mama lub tata pospieszą mu z pomocą i będą towarzyszyć, kiedy samodzielnie rusza odkrywać świat.
15-miesięczne dziecko nie mówi zbyt wielu słów: jak wspierać rozwój mowy u maluszka?
Rozumienie mowy u 15-miesięcznego dziecka jest na znacznie lepszym etapie rozwoju niż świadoma, werbalna komunikacja. Maluszek jest w stanie wykonywać polecenia, jeśli się go do tego zachęci: ,,przynieś kocyk”, ,,rzuć piłkę”. Warto codziennie czytać 15-miesięcznemu dziecku książeczki, a następnie pytać dziecko o ich treść, np.: ,,Pokaż paluszkiem, gdzie w książce jest.… A co to jest, powiesz mi?”.
Gdy 15-miesięczne dziecko nie mówi wielu słów, warto pokazywać mu obrazki zwierząt, a następnie naśladować ich odgłosy tak, aby maluszek widział dokładnie, jak układają się nasze usta. Dlatego kiedy ,,kląskamy” jak konik który galopuje, przybliżamy twarz do 15-miesięcznego dziecka i pokazujemy, jak nasz język przykleja się i odrywa od podniebienia. Pozwólmy także dziecku poczuć ruch powietrza, które wydobywa się z naszych ust podczas mówienia ,,bachhh” czy ,,bum” – możemy przyłożyć wtedy rączkę maluszka do naszych ust.
Jeśli 15-miesięczne dziecko nie mówi zbyt wielu słów, jak najczęściej opowiadajmy mu o tym, co aktualnie robimy, nazywajmy rzeczy mijane podczas spaceru, śpiewajmy piosenki i zwracajmy się do 15-miesięcznego dziecka jego imieniem, patrząc mu w oczy. W rozwoju mowy pomocne będą także zabawy z 15-miesięcznym dzieckiem, polegające na pokazywaniu części ciała: ,,Gdzie mama ma nos? A gdzie mama ma usta? A gdzie (imię dziecka) ma nos?” – na początku pokazujemy dziecku, na czym polega zabawa, a następnie zachęcamy, aby pokazywało szukane części ciała również na sobie.
15-miesięczne dziecko nie mówi: czy należy się tym martwić?
Rozumienie przekazu słownego to jedno, natomiast wielu rodziców martwi się, że ich 15-miesięczne dziecko nie mówi ani jednego, zrozumiałego słowa. Jeśli w 15. miesiącu dziecko nie mówi, warto wiedzieć, że rozwój mowy jest kwestią bardzo indywidualną i pierwsze słowo może pojawić się u maluszka nawet w 18 miesiącu. Jeśli po tym czasie dziecko wciąż nie mówi nawet jednego, zrozumiałego słowa, wymaga konsultacji ze specjalistą.
Jeśli 15-miesięczne dziecko nie mówi, ale przede wszystkim nie gaworzy i nie wokalizuje, warto skonsultować jego rozwój u pediatry. W tym wieku maluszek powinien bowiem bardzo dużo gaworzyć, naśladować odgłosy, zmieniać intonację swoich ,,wypowiedzi” i tworzyć sobie tylko zrozumiałe zbitki sylab.
W 15. miesiącu dziecko zwykle mówi już kilka słów, najczęściej: ,,ma-ma”, ,,ta-ta”, ,,ba-ba”, ,,nie” czy ,,bam”. Niektóre maluszki zaczynają także budować najprostsze zdania typu: ,,nie am” (nie chcę jeść), albo ,,ba-ba tam nie” (kiedy babcia podczas zabawy nie idzie tam, gdzie wymyśliło dziecko). W 15. miesiącu dziecko co prawda nie mówi jeszcze wielu zrozumiałych słów, jednak komunikuje się z dorosłymi za pomocą mimiki, gestów i prostych dźwięków.
Zabawy z 15-miesięcznym dzieckiem: w co się bawić, aby stymulować rozwój maluszka?
Gdy dziecko ma 15 miesięcy jego intensywny rozwój poznawczy sprawia, że bardziej dostępne stają się dla niego:
- Zabawy polegające na dopasowywaniu kształtów do zabawek typu sorter. W 15. miesiącu dzieci podczas zabawy potrafią układać wieżę z 4 klocków, jednak wciąż preferują burzenie takich konstrukcji.
- Gdy dziecko ma 15 miesięcy zabawy polegające na myśleniu abstrakcyjnym stają się bardziej dla niego zrozumiałe – maluszek np. próbuje karmić lalkę/misia zabawkową butelką lub łyżeczką, choć zdaje sobie sprawę, że to tylko zabawa.
- Powoli u 15-miesięcznego dziecka wykształca się także zdolność projekcji uczuć, dlatego jeśli chcemy zachęcić maluszka np. do umycia ząbków czy obcięcia paznokci, najpierw można umyć ząbki misiowi/obciąć mu pazurki. Dzięki takiej zabawie z 15-miesięcznym dzieckiem łatwiej oswoi się ono z sytuacjami i zadaniami, których nie lubi.
- W 15. miesiącu dziecko uwielbia także zabawy polegające na naśladowaniu tego, co robią dorośli. Dlatego wspaniale sprawdzą się zabawy z 15-miesięcznym dzieckiem, polegające na naśladownictwie np. podnoszenie rąk do góry ze słowami ,,taaaki duży (imię dziecka)” – najpierw gesty wykonujemy my, a później zachęcamy maluszka do ich powtarzania.
- Do zabawy z 15-miesięcznym dzieckiem mogą przydać się także zabawkowa kuchenka z drewna, czy zestawy plastikowych garnków – w tym wieku maluszki uwielbiają ,,gotować” jak mama i tata.
- 15-miesięczne dzieci lubią także zabawy polegające na współpracy z dorosłym, dlatego dużą frajdą na koniec dnia będzie wspólne chowanie zabawek do pudełek i koszy, a także żegnanie się z nimi ,,pa-pa samochodziki, pa-pa klocki”.
- Zabawy z 15-miesięcznym dzieckiem, które wciąż przynoszą dużo radości są także ,,a-kuku”, czy zabawa w chowanego w domu.
- Aby stymulować maluszka do wstawania i chodzenia, warto układać atrakcyjne zabawki na niskich półkach lub na stabilnym stoliku kawowym. Dzięki temu 15-miesięczne dziecko które nie chodzi jeszcze samodzielnie będzie mogło podciągnąć się przy meblach i zrobić kilka kroczków, aby dosięgnąć upragnionego przedmiotu.
- Dla 15-miesięcznych dzieci, które nie chodzą samodzielnie można zorganizować także zabawy w ,,zakupy”, podczas których brzdąc poruszający się przy zabawce typu pchacz/wózek dla lalek, będzie wkładał do takiego ,,koszyka” różne, rozmieszczone w całym pokoju ,,produkty” np. jabłka czy pudełeczka.
- Bardzo dobrze sprawdzą się także zabawy z 15-miesięcznym dzieckiem aranżowane na świeżym powietrzu. Slalom pomiędzy kałużami w parku, czy wspinanie się na nieduże kamienie i pniaki (zawsze pod nadzorem opiekuna), to wspaniała okazja do rozwoju koordynacji i równowagi. Zabawy w parku i na placu zabaw to dla 15-miesięcznego dziecka również świetna szansa na interakcję z innymi dziećmi.
Dbałość o rozwój 15-miesięcznego dziecka to przede wszystkim troska o jego bezpieczeństwo
W 15. miesiącu dzieci uwielbiają zabawy polegające na wspinaniu się na wszelkiego rodzaju murki, krzesła, kanapę i schody, skąd często nie umieją bezpiecznie zejść. To z kolei może skończyć się groźnym w skutkach upadkiem z wysokości. Zawczasu warto zamontować na schodach bramki niemowlęce, a zabawy z 15-miesięcznym dzieckiem polegające na wspinaniu należy przeprowadzać wyłącznie pod nadzorem osoby dorosłej.
Tym, co potrafi 15-miesięczne dziecko jest także majstrowanie przy kuchence, czy rozgrzanym piekarniku – nie wolno spuszczać maluszka z oka nawet na chwilę. Pozostając w temacie oparzeń, kiedy sadzamy 15-miesięczne dziecko w krzesełku przy wspólnym stole lub na swoich kolanach należy zadbać, aby w zasięgu jego rąk nie znalazły się gorące potrawy i napoje, które może na siebie przypadkowo wylać. Na uwagę zasługują także obrusy i serwetki, za które 15-miesięczne dziecko może pociągnąć i strącić na siebie coś gorącego.
Leczenie oparzeń jest bardzo bolesne i żmudne, a blizny często pozostają z dzieckiem na całe życie.
Dbając o bezpieczeństwo dziecka w 15. miesiącu życia należy także usunąć z niżej położonych szafek i szuflad wszelkie detergenty, drobne przedmioty (które malec może połknąć), rośliny doniczkowe, ostre sztućce lub szkło. W niektórych szafkach warto zawczasu zainstalować specjalne zabezpieczenia dziecięce.
Należy zwrócić także uwagę na kontakt 15-miesięcznego dziecka ze zwierzętami domowymi. Nawet najbardziej przyjazny kot lub pies może niespodziewanie ugryźć/podrapać maluszka, jeśli ten bawi się miskami z jedzeniem pupila, czy nagminnie ciągnie go za ogon. Dlatego nigdy bez nadzoru nie zostawiajmy 15-miesięcznego dziecka w towarzystwie zwierząt domowych i codziennie uczmy brzdąca, jak bezpiecznie i troskliwie z nimi obcować.
Jakie szczepienia należy wykonać w 15. miesiącu życia dziecka i jak przygotować maluszka do wizyty w przychodni?
15. miesiąc życia dziecka to czas na wykonanie kolejnych, obowiązkowych szczepień ochronnych, na które warto umówić się w przychodni z odpowiednim wyprzedzeniem. Bezpośrednio przed szczepieniem lekarz dokładnie zbada 15-miesięczne dziecko i zbierze od rodziców wywiad, w celu wykluczenia ewentualnych przeciwwskazań do podania szczepionki.
Choć w 15. miesiącu życia dziecko nie mówi zbyt wielu słów, to bardzo dużo rozumie. Dlatego aby wizyta w przychodni przebiegła w możliwie przyjaznej atmosferze, nie należy zawczasu straszyć maluszka słowami: ,,nie bój się”, czy ,,spokojnie, szczepienie nie będzie bolało”. Z takiego przekazu malec zrozumie wyłącznie to, że w przychodni będzie działo się coś niepokojącego. Zamiast tego, w prostych słowach tłumaczymy maluszkowi, że szczepienie jest bardzo ważne i dobre, a pan/pani doktor to przyjaciele dzieci, którzy troszczą się o ich zdrowie.
Kiedy 15-miesięczne dziecko przestraszy się wkłucia lub odczuje dyskomfort, należy przytulić je i pocieszyć słowami ,,Jestem przy Tobie”. Nigdy nie mówmy do 15-miesięcznego dziecka ,,nie płacz, nic się nie stało” ponieważ to tylko nasza perspektywa, która umniejsza uczuciom i emocjom dziecka. Przed wizytą szczepienną ubierzmy 15-miesięczne dziecko w sposób, który umożliwi łatwe rozebranie go do badania lekarskiego. Weźmy ze sobą ulubioną zabawkę i książeczkę, na wypadek ewentualnego oczekiwania w poczekalni.
Jakie szczepienia czekają w 15. miesiącu życia? Jeśli dziecko nie zostało jeszcze zaszczepione przeciwko odrze, śwince i różyczce (szczepionka MMR) oraz przeciwko pneumokokom (szczepionka PCV), powinno otrzymać te dwa szczepienia w 15. miesiącu życia.
