Zrobiłam RTG, a nie wiedziałam że jestem w ciąży: czy powinnam się martwić?

W czasie ciąży kobieta dba o swoje zdrowie z wyjątkową uwagą. Eliminuje to co może stanowić zagrożenie dla rozwijającego się w niej maleństwa. Zwraca uwagę na to, by odżywiać się zdrowo, ogranicza stosowanie leków, stara się by jej zachowania były bezpieczne dla ciąży. Co w przypadku, jeżeli ciężarna nie zdaje sobie sprawy ze swojego stanu? Nie wiedziała, że jest w ciąży a potem martwi się, czy jej pewne zachowania i to co robiła mogły stanowić potencjalne niebezpieczeństwo dla rozwijającego się płodu. Dotyczy to na przykład wykonywania badań RTG. 

Jeżeli zanim wiedziałaś się o swojej ciąży zrobiłaś badanie RTG, a teraz martwisz się, że mogłaś zaszkodzić zdrowiu swojego dziecka, przeczytaj ten artykuł. Dowiesz się najważniejszych aspektów w kwestii RTG a wczesnej ciąży. Jeżeli planujesz ciążę i rozważasz, czy wykonanie badania rentgenowskiego to w twojej sytuacji dobry pomysł również zachęcamy do lektury. W przypadku ciężarnych, które martwią się, ponieważ pomimo swojego stanu mają wskazanie do wykonania prześwietlenia, treści tu opisane także będą interesujące.

RTG czyli prześwietlenie rentgenowskie

Prześwietlenie rentgenowskie jest bardzo popularnym i często stosowanym badaniem w diagnostyce obrazowej. Pozwala ocenić tkanki wewnątrz organizmu. Dzieje się to dzięki promieniom rentgenowskim emitowanym przez urządzenie na specjalną kliszę poprzez element ciała, który chcemy zbadać.

Pomimo, że jest to technika stosunkowo łatwa do wykonania, powszechnie dostępna i tania, diagnostyka RTG nie jest badaniem idealnym. A to ze względu na potencjalne ryzyko dla zdrowia, wynikające z wykorzystania w tej procedurze promieni jonizujących.

Czy warto się bać tego badania? 

Rzeczywiście, przyjęcie dużej dawki promienia jonizującego może być szkodliwe dla zdrowia. Ale warto zdawać sobie sprawę z tego, że człowiek każdego dnia przy codziennym funkcjonowaniu poddawany jest promieniowaniu jonizującemu. Wiązki promieniowania na potrzebę wykonania badania – to tylko jedno ze źródeł oddziałujących na człowieka. Jednak obawy związane ze szkodliwością RTG zakorzenione są w nas bardzo silnie.

Przy zachowaniu ostrożności, badań RTG nie trzeba się obawiać. Koniecznie jednak trzeba stosować się do zaleceń związanych z tym typem diagnostyki. Każde badanie z wykorzystaniem promieni RTG powinno być zlecone tylko zgodnie ze wskazaniami medycznymi.

Jak już wspomniano badanie RTG może być wykonane ze wskazania lekarskiego. W Polsce wydawanie ich podlega regulacjom aktów prawnych dotyczących ochrony radiologicznej. Właśnie dlatego nie można wykupić sobie takiego badania prywatnie, ot tak dla siebie, bez skierowania lekarskiego.

A jak jest z ryzykiem wykonania RTG u ciężarnych?

W tym przypadku sprawa jest bardziej skomplikowana. Kobiety w ciąży należą do grupy, w której wykonanie tego badania jest zasadniczo przeciwwskazane. Jego wykonanie dopuszczalne jest na przykład jeżeli miejsce prześwietlenia jest oddalone od rozwijającego się zarodka lub płodu. A także w przypadku, gdy odstąpienie od wykonania RTG może nieść za sobą poważniejsze skutki niż zagrożenie wynikające z wykonania badania. Zawsze jednak podczas procedury u ciężarnej zachowana jest wyjątkowa uwaga.

Obłożenie ochronne, na przykład w postaci specjalnego fartucha, stosowane jest na części ciała nie poddawane promieniowaniu. Ogranicza to przyjętą przez pacjentkę dawkę promieniowania i zmniejsza ryzyko ewentualnych powikłań z nim związanych.

RTG a wczesna ciąża

Lekarze ze szczególną ostrożnością decydują o wykonaniu badania RTG u ciężarnych. Szczególną czujność należy zachować w przypadku kobiet we wczesnej ciąży, kiedy u maleństwa rozwijają się zalążki organów a wczesna ciąża jest jeszcze niewidoczna. Działanie wiązki promieniowania jonizującego na zarodek lub płód może być groźne i mieć działanie uszkadzające, prowadzić do poronienia, wad wrodzonych i podwyższa ryzyko wystąpienia nowotworu u płodu.

Każda ciężarna jest objęta szczególną ochroną i w razie potrzeby, jeżeli inne badanie diagnostyczne będzie równie wartościowe jak RTG, takie właśnie zostanie wykonane. Ale jeżeli boisz się, bo miałaś wykonane na przykład RTG nadgarstka lub zęba, a nie wiedziałaś, że jesteś w ciąży – postaraj się zachować spokój, gdyż ryzyko jest naprawdę znikome.

Ciąża a skierowanie na badanie RTG

W praktyce wygląda to w następujący sposób. Przy wydawaniu skierowania na wizycie oraz przed samym badaniem, prawidłowym postępowaniem jest zebranie informacji o ewentualnej ciąży od każdej kobiety w wieku rozrodczym. Kobieta jest pytana, czy jest w ciąży lub czy jest prawdopodobne, że może w niej być.

Jeżeli ciąża jest stwierdzona lub prawdopodobna, należy upewnić się co do słuszności wyboru tej metody diagnostycznej. Być może zlecenie badania RTG wystawiał lekarz, kiedy pacjentka jeszcze w ciąży nie była lub w tamtym czasie nie otrzymał informacji, że ta może być we wczesnych tygodniach ciąży. Oczywiście może być również tak, że lekarz wydający skierowanie był świadomy wczesnej ciąży pacjentki, a badanie RTG jest w przypadku tej ciężarnej jest po prostu konieczne i da się je przeprowadzić w sposób bezpieczny dla rozwijającego się maleństwa.

Najwyższym zagrożeniem dla rozwijającego się zarodka lub płodu będzie, jeżeli prześwietlenie (a więc kierowanie wiązek promieni) będzie dotyczyło okolic narządów rodnych kobiety. Jeżeli badanie dotyczy innych części ciała, ryzyko zdecydowanie jest mniejsze. Dodatkowo obniża je wykorzystanie przy tej procedurze diagnostycznej ochrony w postaci fartucha lub innego obłożenia.

Zrobiłam RTG zęba a nie wiedziałam, że jestem w ciąży

Jeżeli martwisz się, ponieważ zrobiłaś RTG zęba w czasie w którym nie wiedziałaś, że jesteś w ciąży, weź pod uwagę, że eksperci są zdania, że przyjęta dawka promieniowania podczas RTG zęba nie powoduje zagrożenia dla płodu. Nawet jeśli nie wiedziałaś że jesteś w ciąży i nie zgłosiłaś tego osobie wykonującej badanie. Należy oczywiście zachować ostrożność, użyć fartucha ochronnego, jednak badanie to można przeprowadzić w sposób bezpieczny dla ciężarnej. Nie martw się, jeżeli zrobiłaś takie badanie RTG we wczesnej ciąży.

W ciąży niezwykle ważne jest leczenie wszelkich infekcji, chorób zębów również. Jeżeli prawidłowe leczenie zależy od wyniku badania RTG zęba, lekarz może zlecić jego wykonanie. Rzecz jasna, również w przypadku RTG zęba, pomimo niskiego ryzyka, każda ciężarna lub kobieta, która uważa, że może być w ciąży powinna koniecznie to zgłosić osobie zlecającej i wykonującej badanie.

Boję się, ponieważ zrobiłam RTG płuc a nie wiedziałam jeszcze, że jestem w ciąży

RTG płuc, podobnie jak RTG zęba lub na przykład kończyny dolnej, wymaga prześwietlenia miejsca oddalonego od rozwijającego się płodu. Jeżeli zrobiłaś RTG płuc, a nie wiedziałaś, że jesteś w ciąży, zachowaj spokój. Weź pod uwagę, że promienie rentgenowskie podczas badania nie miały kontaktu z maleństwem. Stosowana podczas badania osłona ochronna dodatkowo obniża to ryzyko.

Nadal martwi Cię, że zrobiłaś RTG płuc nie wiedząc, że jesteś w ciąży? Najlepiej będzie, jeśli porozmawiasz z lekarzem prowadzącym ciążę o swoich obawach, to zawsze okazuje się bardzo pomocne.

Ciąża a RTG kręgosłupa

W kwestii ciąża a RTG kręgosłupa, należy jednoznacznie wskazać, że przeciwwskazane jest wykonywanie RTG miednicy i kręgosłupa, a w szczególności jego dolnego odcinka u kobiet ciężarnych. Pomimo, że szacowane ryzyko dla płodu nie jest bardzo duże, oczywiście nie powinno się ryzykować.

RTG a wczesna ciąża, jak uniknąć ryzyka związanego z tym badaniem?

Jeżeli starasz się o ciążę, a masz wskazania do wykonania badania RTG, koniecznie zgłoś to lekarzowi zlecającemu badanie. Gdy nie będzie można zrezygnować lub odłożyć w czasie badania, zostanie wykonane ono z zachowaniem największej ostrożności. Natomiast, jeśli bez szkody dla Twojego zdrowia RTG można odroczyć, wykonasz je w pierwszej fazie cyklu, kiedy będziesz pewna, że nie jesteś we wczesnej ciąży.

Biorąc pod uwagę ryzyko związane z wykonaniem RTG a wczesną ciążą – zaleca się, aby badanie przeprowadzić w pierwszej połowie cyklu. To zdecydowanie zmniejsza ryzyko wykonania badania w czasie pierwszych tygodni ciąży u kobiety, która nie jest jej jeszcze świadoma.

Nie wiem jak powinnam postąpić: mam zrobić RTG a wiem, że jestem w ciąży

Jeżeli jesteś w rozterce i nie wiesz co masz zrobić, ponieważ masz zlecone badanie RTG, a wiesz że jesteś w ciąży – pamiętaj o jednej istotnej kwestii. Lekarz był świadomy Twojego stanu. Omawialiście, że jesteś w ciąży i mimo to wystawił skierowanie na badanie. Powinnaś być więc spokojna. Oznacza to, że uznał badanie RTG za konieczne oraz że ta forma diagnostyki z powodów medycznych jest słuszna. Jeżeli jednak bardzo się martwisz i nie jesteś co do tego przekonana, wróć do lekarza i omówcie tę kwestię ponownie. Niekiedy dopiero spokojne i dokładne objaśnienia specjalisty spowodują, że poczujesz ulgę i podejdziesz do badania bez strachu.

W sytuacjach nagłych bywa tak, że ze względu na powszechną dostępność aparatury i możliwość uzyskania natychmiastowego wyniku badania, pomimo wiedzy o ciąży pacjentki i niezależnie od miejsca, które wymaga prześwietlenia, zapada decyzja o wykonaniu badania RTG. Jeżeli dzięki temu można bez zwłoki, wynikającej z oczekiwania na inne metody diagnostyczne, podjąć terapię (niekiedy tym samym ratując kobiecie życie) decyzja będzie słuszna.

Wszelkie wątpliwości wyjaśniaj z lekarzem

W ciąży starasz się bardzo dbać o siebie i zdrowie maleństwa. Nie masz wpływu na wszystkie czynniki, które działały na ciąże zanim dowiedziałaś się o jej istnieniu. Pamiętaj, że Twój spokój podczas ciąży jest bardzo ważny dla maleństwa i dla Ciebie. Jeżeli się martwi Cię kwestia przeprowadzonego RTG a wczesnej ciąży – porozmawiaj z lekarzem. Pomoże ocenić realne ryzyko, ponieważ weźmie pod uwagę wszystkie czynniki i prawdopodobnie będzie mógł cię uspokoić.

Nie wpędzaj się w zamartwianie i analizowanie każdego Twojego zachowania w pierwszych tygodniach ciąży. Po prostu odkąd już o ciąży wiesz, na dalszym jej etapie postępuj zgodnie z zaleceniami i rekomendacjami dla ciężarnych. A to co było zostaw za sobą.