Ciąża po 30-tce

Czy każdy wiek jest dobry do zachodzenia w ciążę? Co to jest ciąża „geriatryczna” i do jakiego wieku można zajść w ciążę? Ile kobiet rodzi pierwsze dziecko po 30-tce? Czy ciąża u kobiety po 35. roku życia przebiega inaczej? Z jakim ryzykiem trzeba się liczyć, spodziewając się dziecka w takim wieku i jakie badania są wówczas zalecane? Czy ciąży w późnym wieku towarzyszą szczególne objawy? Przeczytaj, aby dowiedzieć się, co w praktyce oznacza zostanie mamą nie tylko zaraz po 30-tce, ale również po 35. roku życia.

Niezależnie od postępu techniki, zmian kulturowych i społecznych, szczyt kobiecej płodności przypada na początek trzeciej dekady – między 20. a 25. rokiem życia. Z kolejnymi latami, możliwość zajścia w ciążę obniża się. W wieku 30-35 lat o około 15-20%, a w ciągu następnej dekady (do 45. roku życia) o 50-95%. Suche dane statystyczne, trudno jednak uznać za odpowiedź na często zadawane pytanie, do jakiego wieku można zajść w ciążę. Kwestia płodności to jedno, ale decydując się na późne macierzyństwo – czy będzie to pierwsze, czy kolejne dziecko – warto wiedzieć, jakie ryzyko niesie ze sobą ciąża po 35. roku życia i co zrobić, aby je zminimalizować.

Do jakiego wieku można zajść w ciążę?

Teoretycznie, samoistne zajście w ciążę jest możliwe, dopóki występuje cykl miesiączkowy. W Polsce, u większości kobiet, będzie to około 50-55 rok życia. I to jest odpowiedź na pytanie, do jakiego wieku można zajść w ciążę. Oczywiście, w związku ze spadkiem liczby cykli z owulacją, spontaniczne poczęcie po 50 roku życia jest rzadkim zjawiskiem, ale się zdarza. Czasami, w literaturze czy internecie, można spotkać się ze sformułowaniem „ciąża geriatryczna”.

Coraz późniejsze macierzyństwo: pierwsze dziecko po 30-tce 

Obecnie z różnych powodów (socjoekonomicznych czy osobistych), kobiety decydują się na pierwsze dziecko po 30-tce. Na podstawie danych badania Eurostatu za rok 2017, średni wiek matki rodzącej w Polsce to 29.5 lat. Nie mamy tu, niestety, informacji o podziale na kobiety rodzące pierwszy i kolejny raz. Statystyczna Polka nie rodzi zatem jeszcze pierwszego dziecka po 30-tce, ale już średni wiek w pozostałych krajach Unii Europejskiej to 30.7 lat. Najpóźniej na macierzyństwo decydują się Hiszpanki, Włoszki, Greczynki, Portugalki.

Warto zauważyć, że w 2008 roku średni wiek Polki zostającej mamą wynosił 28.5 lat.

Jak przygotować się do ciąży po 35. roku życia?

Przygotowanie kobiety do ciąży po 35. roku życia nie różni się bardzo od przygotowania mam, które rodzą wcześniej.

Zaleca się:

• profilaktyczne stosowanie kwasu foliowego;
• wykonanie badań w kierunku przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, HIV;
• warto też oznaczyć poziom glukozy na czczo i lipidogram;
• zadbać o ewentualne uzupełnienie szczepień (różyczka, ospa, WZW typu B);
• jeśli przyszła mama cierpi na chorobę przewlekłą, istotne jest, aby dotychczas stosowane leki zostały ocenione pod kątem bezpieczeństwa w ciąży i ewentualnie zmienione na takie, które nie wpłyną na rozwijający się zarodek i płód;
• oczywistym faktem jest rezygnacja z używek, które również mogą zmniejszać szanse na poczęcie potomstwa.

Ciąża w późnym wieku: objawy

W odniesieniu do późnej ciąży raczej trudno wskazać objawy różniące się od tych, które występują u kobiet spodziewających się dziecka w młodszym wieku. Jeżeli ciąża nie jest planowana, może się zdarzyć, że nawet dość oczywiste symptomy zostaną przeoczone, ponieważ przyszła mama na początku po prostu nie skojarzy ich z odmiennym stanem.

Na nasilenie niektórych objawów i dolegliwości mogą mieć wpływ choroby przewlekłe i inne problemy zdrowotne, których prawdopodobieństwo wzrasta wraz z wiekiem.

Ciąża w wieku 35 lat i później: ryzyko wad genetycznych

Samo zajście w ciążę po 35 roku życia nie musi, lecz może być problemem. Również przebieg ciąży może wiązać się z większym ryzykiem wystąpienia powikłań. Im starszy wiek ciężarnej, tym większe ryzyko – począwszy od większego ryzyka poronień u kobiet, wystąpienia wad genetycznych u płodu, a kończąc na powikłaniach matczynych.

Jeżeli chodzi o ryzyko „błędów” genetycznych i związanych z tym wad u płodu, różnice widać wyraźnie, jeśli porównamy dane statystyczne dotyczące 20- i 40-latek w 12. tygodniu ciąży.

Ryzyko trisomii:

21. pary chromosomów (zespół Downa):

• u kobiety 20-letniej – 1/1068;
• u kobiety 40-letniej – 1/68.

18. pary chromosomów (zespół Edwardsa):

• u kobiety 20-letniej – 1/2484;
• u kobiety 40-letniej – 1/157.

13. pary chromosomów (zespół Patau’a):

• u kobiety 20-letniej – 1/7826;
• u kobiety 40-letniej – 1/495.

Ciąża w późnym wieku: badania USG

W celu wykrycia nieprawidłowości w budowie płodu oraz ryzyka wad genetycznych wymienionych powyżej, u każdej ciężarnej zalecany jest tzw. test złożony, czyli USG płodu oraz badanie poziomu wolnego beta hCG i białka PAPP-A we krwi mamy.

U kobiet, które są w ciąży po 35 roku życia badanie to jest w Polsce refundowane przez NFZ, czyli nieodpłatne. Pozwala ono ocenić wczesną anatomię maluszka oraz występowanie markerów wad genetycznych. Wynik określa również ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego (nadciśnienia w ciąży) i wewnątrzmacicznego zahamowania wzrastania płodu. Jeśli z badania wynika, że jest ono wysokie, należy włączyć profilaktyczną dawkę kwasu acetylosalicylowego, w celu zmniejszenia ryzyka tych powikłań.

Kolejnym USG, zalecanym u wszystkich przyszłych mam, jest badanie w 20-22. tygodniu ciąży, oceniające dokładnie anatomię – budowę płodu oraz jego wzrastanie. Jest ono również refundowane przez NFZ w przypadku ciąży po 35. roku życia. Badanie USG, zalecane w 30-32. tygodniu ciąży, nie zostało dotychczas – niestety – włączone do refundowanej grupy badań u przyszłych mam w bardziej zaawansowanym wieku.

Kiedy i jaka diagnostyka inwazyjna w późnej ciąży?

Jeśli ryzyko wad genetycznych szacowane jest jako wysokie – więcej niż 1:300 – rekomendowana jest diagnostyka inwazyjna (refundowana przez NFZ). W zależności od wybranej metody, może to być:

• biopsja trofoblastu („nakłucie” przyszłego łożyska) – wykonywana najwcześniej;
• amniopunkcja (pobranie płynu owodniowego) – zalecana po 15. tygodniu ciąży;
• kordocenteza (pobranie krwi z żyły pępowinowej) – po 17-20. tygodniu ciąży.

Ryzyko powikłań i straty ciąży po wykonanym badaniu zależy od metody. Najwyższe jest przy kordocentezie (do 2,4%), niższe przy pozostałych (0,5-1%).

Badaniem  nieinwazyjnym, które nie stanowi diagnozy, jest ocena wolnego DNA płodowego z krwi pobranej od przyszłej mamy. Można je wykonać już po 10. tygodniu ciąży – wynik jest dostępny nawet po 4-5 dniach i może zmniejszyć niepokój kobiety oczekującej dziecka, przy czym badanie to nie podlega refundacji przez NFZ.

Ciąża po 35. roku życia: możliwe powikłania

Na podstawie analiz, porównujących przebieg ciąży u kobiet po 35. roku życia i młodszych, stwierdzono, że w grupie starszych mam istnieje zwiększone ryzyko cukrzycy ciążowej, nadciśnienia tętniczego, porodu przedwczesnego, obumarcia wewnątrzmacicznego płodu oraz operacyjnego zakończenia porodu. Przy spontanicznym zachodzeniu w ciążę rośnie ryzyko – czy też szansa – ciąży wielopłodowej. Niestety, niesie ona ze sobą, niezależnie od wieku kobiety, większe ryzyko powikłań matczynych i płodowych.

Poród przy ciąży w późnym wieku

W związku z częściej występującymi powikłaniami ciąży u mam w zaawansowanym wieku rzadko prowadzimy ciążę ponad wyznaczony termin porodu. Najczęściej proponowana jest indukcja porodu z określonych wskazań (cukrzyca, nadciśnienie, zahamowanie wzrastania płodu). Również kobiety, u których nie występują powikłania przebiegu ciąży, a skończyły 40 lat, powinny zostać zaproszone do indukcji porodu po 39. tygodniu trwania ciąży. Uznawana jest ona już wówczas za biologicznie dojrzałą. Celem jest zmniejszenie ryzyka obumarcia wewnątrzmacicznego płodu, którego przyczyny, poza obserwowanym zaawansowanym wiekiem ciężarnej, nie ustalono. 

Plany macierzyńskie układają się z różnych powodów bardzo różnie i nie należy z nich pochopnie rezygnować, ale w bardziej zaawansowanym wieku  trzeba mieć świadomość możliwych powikłań i wspólnie z prowadzącym lekarzem je przewidywać, a gdy pojawi się taka potrzeba – leczyć.