Jod w ciąży

Jaką rolę pełni w organizmie i do czego potrzebny jest jod w ciąży? Kiedy występuje niedobór jodu – jak sprawdzić, czy konieczne jest jego przyjmowanie? Czy zaleca się płyn Lugola w ciąży? Czy przy Hashimoto brać czy raczej nie brać jodu? Jaka powinna być suplementacja jodu w ciąży? Na co zwracać uwagę wybierając witaminy bez jodu dla ciężarnych? Wszystkiego o jodzie w ciąży i jego suplementacji dowiesz się z naszego poradnika.

Jod to pierwiastek, który jest silnym przeciwutleniaczem, odgrywającym ważną rolę w ludzkim organizmie. Właściwy poziom jodu w okresie ciąży sprzyja jej donoszeniu i jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju płodu. 

Zwiększone zapotrzebowanie na jod w ciąży oraz jego korzystny wpływ na zdrowie matki i płodu sprawiają, że odpowiedź na pytanie „brać czy nie brać” jod wydaje się bardzo prosta. Nie jest to jednak takie oczywiste. Przeczytaj, dlaczego suplementacja jodu w ciąży może budzić wątpliwości i powinna być skonsultowana z lekarzem.

Rola jodu w organizmie

Jod wspomaga proces utrzymania prawidłowych funkcji poznawczych, wpływa na prawidłowy metabolizm energetyczny, produkcję hormonów oraz działanie tarczycy, wspiera funkcjonowanie układu nerwowego, a także ma korzystny wpływ na skórę. Naturalnie pierwiastek ten występuje w nabiale, rybach oraz jodowanej soli. Kiedy go brakuje, pojawiają się problemy zdrowotne: występuje niedoczynność tarczycy, następuje proces powstawania wola. 

Jod w ciąży: skutki niedoboru

Jod w ciąży jest bardzo ważny, ponieważ jego niedobory mogą powodować nieodwracalne  upośledzenie funkcji mózgu płodu, niedoczynność tarczycy płodu, a także niedosłuch lub głuchotę u noworodka. Zbyt niski poziom tego pierwiastka w organizmie ciężarnej jest związany ze zwiększonym ryzykiem poronienia i porodu przedwczesnego. Jod w ciąży ma zatem pozytywny wpływ na zdrowie matki i płodu, jednak jego suplementacja stanowi bardziej złożoną kwestię, przy której trzeba wziąć pod uwagę problemy z tarczycą, jak np. choroba Hashimoto.   

Co z jodem przy Hashimoto?

Pytanie „brać czy nie brać” przy chorobie Hashimoto jest jak najbardziej zasadne. Przy Hashimoto suplementacja jodu wiąże się z ryzykiem nasilenia tej choroby. Badania wykazały, że dostarczanie jodu osobom z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy może przyczynić się do zaostrzenia stanu zapalnego. Kiedy bowiem jod jest przetwarzany przez tarczycę, by organizm mógł z niego korzystać, uwalnia się bardzo reaktywny nadtlenek wodoru, wywołujący oksydacyjne uszkodzenie tarczycy. Jak więc widać, przy Hashimoto trzeba bardzo ostrożnie podchodzić do zagadnienia suplementacji jodu, rozważając wszystkie za i przeciw. 

Niedobór jodu: jak sprawdzić? 

Jak sprawdzić poziom jodu, aby stwierdzić ewentualny niedobór? Istnieje możliwość oznaczenia stężenia jodu w moczu, ponieważ większość (ok. 80%) spożywanego jodu zostaje w ten sposób wydalona. Praktycznie jednak rzadko się takie badanie wykonuje.

Płyn Lugola w ciąży: tak czy nie?

Suplementacja jodu w ciąży jest tematem często dyskutowanym na forach internetowych. Przyszłe mamy interesuje nie tylko niedobór jodu (jak sprawdzić, czy występuje) lub zalecana dzienna dawka, ale chciałyby np. wiedzieć, czy płyn Lugola w ciąży to dobry pomysł. Odpowiedź na to ostatnie pytanie jest jednoznaczna. Płyn Lugola w ciąży NIE jest wskazany – w okresie karmienia piersią kobiety również nie powinny go stosować. Jak zatem wygląda prawidłowa suplementacja jodu w ciąży? 

Suplementacja jodu w ciąży

Jeżeli wziąć pod uwagę rekomendacje różnych towarzystw zdrowotnych, u pacjentek w ciąży z krajów europejskich jod powinien być przyjmowany w ilości 200 mcg (mikrogramów) dziennie. Maksymalną dawkę dobową określa się na 600 mcg. Jednak dla populacji europejskiej taka dawka może okazać się zbyt duża, z uwagi na występujące dość powszechnie choroby tarczycy. Dlatego właśnie zaleca się, aby kobiety, które cierpią na jakiekolwiek schorzenia związane z tarczycą, ze stwierdzoną zaburzoną gospodarką jodową lub obecnością przeciwciał przeciwtarczycowych, zasięgnęły wcześniej opinii lekarza. Suplementacja jodu w ciąży, a zwłaszcza dobranie odpowiedniej dawki w takiej sytuacji wymaga oznaczenia poziomu hormonów i opiera się często na wyważonym kompromisie osiągniętym przez położnika oraz endokrynologa. 

Za optymalną dawkę, jeśli chodzi o suplementację jodu w ciąży, można uznać przedział 150-200 mcg dziennie.

Witaminy bez jodu dla ciężarnych 

W przypadku niedoboru jodu możliwe jest przyjmowanie preparatów skojarzonych, potocznie zwanych witaminami dla ciężarnych, ponieważ ich większość ma w składzie ten pierwiastek. Gdy jednak jego suplementacja nie jest do końca wskazana, pojawiają się pytania o witaminy bez jodu dla ciężarnych. Wśród wielu dostępnych na rynku preparatów złożonych, można znaleźć oczywiście i takie bez jodu, choć ich wybór jest mniejszy. Warto zawsze sprawdzić skład, zanim kupimy jakiekolwiek suplementy – nie tylko wtedy, gdy interesują nas witaminy bez jodu dla ciężarnych – aby upewnić się, czy zawierają zalecane przez lekarza składniki w odpowiedniej dla przyszłej matki dawce. Główna korzyść płynąca z przyjmowania preparatów złożonych to ograniczenie liczby połykanych codziennie tabletek, co przekłada się na zdrowszą wątrobę i żołądek. Kluczowe jest jednak dobranie ich do aktualnych potrzeb organizmu – z tego powodu kobiety w okresie ciąży nie powinny zażywać preparatów przeznaczonych dla matek karmiących. Niezależnie zatem od tego, czy chodzi o witaminy bez jodu dla ciężarnych, czy też o preparaty go zawierające, należy koniecznie zapoznać się z ich składem, a w przypadku wątpliwości czy podejrzenia schorzeń tarczycy – wstrzymać się z zakupem, dopóki nie zaleci tego lekarz.

Autorzy: Zespół ePozytywnaOpinia.pl we współpracy z Marzeną Jurczak-Czaplicką – dr n. med., ginekolożką-położniczką oraz perinatolożką, zastępczyni kierownika Kliniki Położnictwa i Ginekologii w Instytucie Matki i Dziecka.

Piśmiennictwo:

Rekomendacje PTGiP dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych, 2020.