Czy półpasiec u dzieci jest chorobą, której należy się obawiać? Czy i jak można nim zarazić dziecko? Jakie są objawy półpaśca u dzieci? Czy półpasiec jest zaraźliwy dla niemowląt? Jak leczyć półpasiec u dziecka, a przede wszystkim – jak mu zapobiegać? Wszystkiego dowiesz się z naszego poradnika.
Półpasiec to wirusowa choroba zakaźna. Czynnikiem chorobotwórczym jest varicella zoster virus – VZV, czyli ten sam, który wywołuje ospę wietrzną i należy do tej samej rodziny wirusów, co wirus opryszczki pospolitej.
Półpasiec a ospa wietrzna
Pierwotne zakażenie VZV skutkuje zachorowaniem na ospę wietrzną. Po ustąpieniu objawów choroby nie ulega on całkowitej eliminacji z organizmu, ale w postaci latentnej (inaczej utajonej) pozostaje w naszym organizmie w zwojach czuciowych nerwów czaszkowych i rdzeniowych. W okresach obniżonej odporności – w późniejszym życiu – dochodzi do reaktywacji wirusa, czego skutkiem jest półpasiec.
Półpasiec u dzieci: jak często?
Dzieci chorują znacznie rzadziej, poza tym przebieg półpaśca jest u nich łagodniejszy, mniej też bywa powikłań po przebyciu choroby. Ryzyko półpaśca u dzieci zwiększa się w przypadku zakażenia in utero (w łonie matki) lub przebycia ospy wietrznej w 1. roku życia. Niedojrzałość układu immunologicznego podczas pierwszego zakażenia sprawia, że ok. 18% takich dzieci zachoruje na półpasiec w pierwszych latach życia.
Jak można zarazić się półpaścem?
Rodzice maluchów chcą wiedzieć przede wszystkim, czy półpasiec jest zaraźliwy dla niemowląt. Czy półpaścem można zarazić dziecko? W porównaniu do ospy wietrznej półpasiec jest chorobą o wiele mniej zaraźliwą. Wirus VZV rozprzestrzenia się poprzez bezpośredni kontakt z płynem występującym w wykwitach półpaścowych (pęcherzykach). Ryzyko zakażenia poprzez kontakt z chorą osobą jest niewielkie.
Chorzy są zaraźliwi dla otoczenia w fazie nieprzyschniętych pęcherzyków. Dlatego przykrywanie odzieżą miejsc z wysypką zmniejsza możliwość zakażenia dla innych. Jeśli wirus VZV przeniesie się od osoby chorej na półpasiec na osobę, która nie chorowała na ospę wietrzną – rozwinie się u niej wówczas ospa wietrzna, a nie bezpośrednio półpasiec. Ryzyko ciężkiego przebiegu takiego zakażenia dotyczy:
- kobiet ciężarnych,
- wcześniaków urodzonych przez matki podatne na zachorowanie na ospę wietrzną,
- dzieci urodzonych przed 28. tygodniem ciąży lub o masie ciała poniżej 1000 gramów – niezależnie od tego, czy matka przechorowała ospę lub była szczepiona,
- dzieci i osób dorosłych z zaburzeniami odporności.
Jakie są objawy półpaśca u dzieci?
Początkowo może pojawić się złe samopoczucie, ból gardła, gorączka. Zależne jest to od ogólnej kondycji organizmu i stanu układu immunologicznego dziecka. Po 2-3 dniach na skórze pojawia się bolesna wysypka – wyglądem podobna do tej, jaką obserwujemy przy ospie wietrznej. Są to pęcherzyki z płynem surowiczym, wokół których jest zaczerwieniona skóra – powstaje odczyn zapalny. Pęcherzyki utrzymują się o przez 4-6 dni, potem zaczynają przysychać i tworzą się strupki podobne do ospowych.
Ekspert radzi
Gdy mamy do czynienia z półpaścem, wysypka jest zlokalizowana w jednym miejscu. Przebiega wzdłuż podrażnionego nerwu, czyli jednego dermatomu – stąd ból towarzyszący takiej zmianie. Czasem może dotyczyć kilku dermatomów, czyli obszarów unerwionych przez jeden korzeń rdzeniowy. Wykwity zwykle nie przekraczają linii pośrodkowej ciała.
Kiedy półpasiec u dzieci może być groźny?
Pieczenie i swędzenie oraz ból towarzyszący zmianom chorobowym powoduje, że dziecko reaguje drapaniem tych miejsc. Nie daje to jednak oczekiwanego efektu, a może powodować nadkażenia bakteryjne zmian, co w efekcie prowadzi do powikłań w postaci rozległych infekcji skóry. U osób z zaburzeniami odporności może pojawić się tzw. półpasiec uogólniony, który wyglądem bardzo przypomina ospę – rozpoznanie jest wtedy trudne i stawia je oczywiście lekarz. Taki pacjent wymaga intensywnego leczenia. Biorąc pod uwagę umiejscowienie zmian, niebezpieczny może być półpasiec zlokalizowany w okolicy oka lub ucha – boimy się wówczas powikłań.
Jak leczymy półpasiec u dziecka?
Lekiem z wyboru jest acyklowir, stosowany doustnie – w ciężkich przypadkach dożylnie. Ważne, by leczenie rozpocząć jak najszybciej, łatwiej wówczas uniknąć powikłań. Podajemy też leki przeciwbólowe, ponieważ lokalizacja zmian wzdłuż nerwów powoduje, niestety, dolegliwości bólowe o dużym nasileniu. W celu złagodzenia dokuczliwych objawów skórnych, miejscowo – czyli na zmiany chorobowe – możemy stosować różnego rodzaju maści lub kremy z acyklovirem i tlenkiem cynku (łagodzą świąd). Szybko zdiagnozowany i poddany leczeniu półpasiec zwykle nie pozostawia po sobie śladów. Groźna może być lokalizacja w okolicy gałki ocznej czy ucha, szczególnie w okresie osłabionej odporności dziecka – wtedy mogą wystąpić powikłania związane ze wzrokiem czy słuchem.
Rekomendowane produkty
Kierownik Działu Ocen i Rozwoju Współpracy w Instytucie Matki i Dziecka
Jak zapobiegać półpaścowi u dzieci?
Jedynym sposobem zmniejszenia ryzyka wystąpienia półpaśca u dzieci i jego powikłań są szczepienia ochronne, a konkretnie – szczepienie przeciwko ospie wietrznej, wywoływanej przez ten sam wirus. Szczepiąc naszą pociechę przeciwko ospie, chronimy ją przed późniejszym zachorowaniem na półpasiec. Szczepionka może być aplikowana już od 9. miesiąca życia – nie ma górnej granicy wiekowej dla jej podawania. Co prawda, istnieje także szczepionka przeciwko półpaścowi, przeznaczona dla osób, które chorowały na ospę, ale w Polsce nie jest dostępna.
Autor
