Kiedy pierwsze szczepienie?

Jaką ochronę zyska Twoja pociecha dzięki szczepieniom?  Gdzie i kiedy pierwsze szczepienie dziecka powinno się odbyć? Dlaczego pierwsze szczepienie noworodka wykonuje się w pierwszej dobie, jeszcze w szpitalu? Jakie szczepionki dla niemowlaka są obowiązkowe i jak wygląda kalendarz ich podawania? Rzetelną wiedzę o szczepieniach dla najmłodszych warto przekazywać dziś bardziej niż kiedykolwiek, dlatego poniżej mamy dla Was odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

Szczepienia ochronne to bardzo skuteczny sposób zapobiegania licznym chorobom i ochrony człowieka przed ich skutkami. Dzięki szczepionkom udało się już wyeliminować wiele groźnych chorób (np. polio). Wykonywane są one w odpowiedniej kolejności, ustalanej na każdy rok jako Program Szczepień Ochronnych.

Szczepionki, czyli co?

Szczepionki to preparaty biologiczne zawierające odpowiednie antygeny uzyskane z żywych, lecz wyraźnie osłabionych lub zabitych patogenów lub innych form drobnoustrojów chorobotwórczych. Podanie ich w postaci szczepionki ma na celu przygotowanie organizmu do walki z takim wrogiem. Dzięki nim uczymy układ odpornościowy produkcji odpowiednich przeciwciał, za pomocą których będzie potem mógł reagować, by nie rozwinęły się różne groźne choroby.

Kiedy pierwsze szczepienie dziecka?

Aktualnie pierwsze szczepienie ochronne dziecka odbywa się w oddziale noworodkowym, w ciągu pierwszych 24 godzin po narodzinach. Jeśli jest to niemożliwe z jakiegokolwiek powodu, pierwsze szczepienie noworodka wykonuje się w najbliższym możliwym terminie.

Szczepienie noworodka w szpitalu wspiera jego organizm, który dopiero uczy się funkcjonowania w zupełnie nowym środowisku życia. Wsparcie to ułatwia maluchowi budowanie odporności wobec chorób i infekcji poważnie zagrażających zdrowiu, a nawet życiu.

Dlaczego szczepienie w pierwszej dobie?

Z uwagi na zbyt słaby i niedojrzały jeszcze układ odpornościowy, organizm noworodka nie potrafi samodzielnie bronić się przed wieloma drobnoustrojami. Co prawda, dzięki przeciwciałom obecnym w łożysku, przychodząc na świat dziecko dysponuje pewną odpornością, ale jest ona ograniczona i dotyczy tylko niektórych wirusów i bakterii. Co gorsza, po porodzie ta – i tak przecież niedoskonała – odporność słabnie, zaś z upływem kilku tygodni lub miesięcy zupełnie zanika. Pewne przeciwciała maluch otrzymuje również wraz z mlekiem matki, jednak to nie wystarczy – karmienie piersią w żadnym wypadku nie zastąpi szczepień ochronnych.

Właśnie po to, aby wyeliminować opisaną “lukę” odpornościową, istotne jest szczepienie w pierwszej dobie życia, podczas pobytu noworodka w szpitalu.

Pierwsze szczepienie noworodka – na co?

Pierwsze szczepienie noworodka w szpitalu ma na celu ochronę przed dwiema groźnymi chorobami zakaźnymi. Szczepimy wówczas maluszka przeciwko:

1. wirusowemu zapaleniu wątroby typu B – pierwsza dawka oraz
2. gruźlicy (BCG) – jako jedyna dawka przeciwko tej chorobie w kalendarzu szczepień.

Pierwsza dawka szczepionki przeciwko WZW typu B, podana niedługo po urodzeniu, skutecznie chroni noworodka przed zachorowaniem, zwłaszcza w przypadku przekazania wirusa przez matkę w pierwszych minutach życia.

Z kolei obowiązek szczepienia gruźlicy w Polsce wynika z wysokiego nadal stopnia zachorowalności na tę chorobę w naszym kraju. Szczepionka chroni przed ciężkim przebiegiem gruźlicy u dzieci, m.in. gruźliczym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, które może prowadzić nawet do zgonu.

Pierwsze szczepienie: WZW typu B

Szczepienie przeciwko WZW typu B to szczepienie należące do szczepionek nieżywych, podawane podskórne lub domięśniowe w przednio-boczną część uda. Jest to pierwsza dawka tej szczepionki – do pełnego uodpornienia potrzebne będą jeszcze kolejne dawki w późniejszych miesiącach. Podajemy je w 6. tygodniu życia razem z pierwszym szczepieniem przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi oraz w 7. miesiącu życia. Jest to szczepienie zwykle bardzo dobrze tolerowane przez dzieci.

Pierwsze szczepienie: BCG

Szczepienie przeciwko gruźlicy to szczepienie śródskórne. Używana często dla tej szczepionki nazwa BCG pochodzi od pierwszych liter nazwisk francuskich naukowców, którzy ją opracowali. Jest to szczepionka żywa atenuowana, tzn. zawiera żywe, ale niezdolne do wywołania choroby drobnoustroje. Podaje się ją podskórnie w zewnętrzną jedną trzecią górną część lewego ramienia. W miejscu szczepienia pojawia się bąbel o średnicy ok. 7 mm. Po 3-4 tygodniach zamieni się on w grudkę, a potem w krostkę. Ta po 1-2 tygodniach pęka. Pojawia się owrzodzenie, z którego może wyciekać ropna wydzielina. Zmiana goi się samoistnie i nie wymaga to żadnej interwencji. Nie wolno zdrapywać strupka, podobnie, jak nie wolno stosować żadnych środków przyspieszających gojenie.

Szczepienie noworodka w szpitalu: przeciwwskazania

Czy wszystkie noworodki są szczepione w szpitalnym oddziale noworodkowym? Przeciwwskazaniem do szczepienia noworodka przeciwko gruźlicy są:

• mała masa ciała dziecka – poniżej 2 000g,
• podejrzenie wrodzonych zaburzeń odporności oraz
• zakażenie HIV u matki dziecka – ale tylko do czasu wykluczenia zakażenia HIV u dziecka.

Przeciwwskazaniem do szczepienia noworodka przeciwko WZW typ B jest gorączka lub stan podgorączkowy. Wcześniaki i noworodki z małą masą ciała są szczepione, choć mogą one wolniej wytwarzać przeciwciała i dopiero po podaniu kolejnych dawek tej szczepionki ich odporność będzie w pełni zadowalająca.

Co po pierwszym szczepieniu dziecka?

Pierwsze szczepienie po opuszczeniu szpitalnego oddziału noworodkowego powinno się odbyć w 2. miesiącu życia dziecka – już w poradni lekarza pierwszego kontaktu, zgodnie z aktualnym Programem Szczepień Ochronnych. Oprócz szczepień obowiązkowych, dostępnych w Polsce nieodpłatnie dla każdego dziecka, przewiduje on również szczepienia dodatkowe, które – choć dobrowolne i odpłatne – są zalecane w celu rozszerzenia i wzmocnienia ochrony przed szczególnie niebezpiecznymi dla najmłodszych chorobami lub ich groźnymi powikłaniami. Przykładem może być tu szczepionka chroniąca przed zakażeniem meningokokami.

Jakie szczepionki dla niemowlaka?

W pierwszej kolejności musimy wiedzieć, jakie szczepionki dla niemowlaka są obowiązkowe. Po zaszczepieniu w pierwszej dobie po urodzeniu BCG oraz pierwszą dawką przeciw WZW typu B,  w ciągu pierwszego roku życia dziecka wymagane są następujące szczepienia:

• w 2. miesiącu życia (zwykle ok. 7-8 tygodnia życia) – szczepionka przeciwko WZW typu B (druga dawka), błonicy, tężcowi i krztuścowi oraz zakażeniom bakterią Haemophilus influenzae typu B;
• w 3-4 miesiącu życia (po upływie 6-8 tygodni od poprzedniego szczepienia) –  szczepionka przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi oraz Haemophilus influenzae typu B (druga dawka), a także szczepionka przeciw porażeniu dziecięcemu (polio);
• w 5-6 miesiącu życia (po upływie 6-8 tygodni od poprzedniego szczepienia) – szczepionka przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi oraz Haemophilus influenzae typu B (trzecia dawka);
• w 7. miesiącu życia – szczepionka przeciwko WZW typu B (trzecia dawka).

Po ukończeniu pierwszego roku życia, dziecko należy zaszczepić m.in. przeciwko odrze, różyczce, śwince i pneumokokom.

Szczepienia: sprzymierzeniec, nie wróg

Powszechne szczepienia nie są naszym wrogiem, ale wielkim sprzymierzeńcem w walce z rzeczywistym wrogiem, jakim są choroby zakaźne. Dzięki programowi szczepień ochronnych dla dzieci, ich organizmy mogą, bez dużego obciążenia, wytworzyć odporność wobec wywołujących te choroby bakterii i wirusów.