Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt (ŁZS) – żółtawe, tłuste łuski na główce malucha, niekiedy obecne za uszami, łukach brwiowych i/lub gromadzące się w fałdach skórnych wyglądają nieestetycznie i potrafią skutecznie zaniepokoić rodziców. Czy tzw. skaza białkowa może być przyczyną ŁZS u dzieci? Czy istnieją domowe sposoby na łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt: jakie kosmetyki sprawdzą się najlepiej, a których lepiej unikać?
W tym artykule przybliżamy metody leczenia łojotokowego zapalenia skóry i podpowiadamy, czym smarować skórę dziecka, aby złagodzić objawy ŁZS i zminimalizować ryzyko nawrotów choroby.
Czym jest łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt i co je powoduje?
Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt (ŁZS) to przewlekła, często nawracająca dermatoza zapalna, która najczęściej pojawia się już w pierwszych 3 miesiącach życia dziecka.
Przyczyny łojotokowego zapalenia skóry u niemowląt nie są do końca poznane, jednak mitem jest stwierdzenie, że tzw. ciemieniucha czy inne zmiany skórne w przebiegu ŁZS są wynikiem zaniedbań rodziców w kwestiach higieny maluszka.
Obecnie wyróżnia się kilka czynników ryzyka, które mogą predysponować do pojawienia się ŁZS:
- Nadmierna aktywność gruczołów łojowych – u niemowląt produkcja łoju jest pobudzana przez hormony mamy jeszcze z okresu ciąży.
- Kolonizacja skóry przez grzyby z rodzaju Malassezia – które naturalnie występują na skórze, ale przy nadmiernym namnażaniu mogą powodować stan zapalny i ŁZS.
- Nieprawidłowy proces odnowy naskórka – skóra niemowlęcia jest niedojrzała, nie radzi sobie jeszcze z regulacją złuszczania, co prowadzi do nagromadzenia na skórze charakterystycznych tłustych, żółtawych łusek.
- Predyspozycje genetyczne – jeśli rodzice zmagali się z ŁZS lub innymi problemami skórnymi, maluch może mieć większą skłonność do tej dolegliwości.
- Obniżona odporność – organizm i skóra niemowlęcia dopiero uczy się bronić przed drobnoustrojami, co może sprzyjać stanom zapalnym skóry, w tym ŁZS.
Jak rozpoznać łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt, jak wygląda skóra dziecka?
ŁZS to nie tylko żółtawe łuski na skórze głowy (potocznie nazywane ciemieniuchą), ale również zmiany rumieniowe ze złuszczaniem o „tłustym” wyglądzie m.in. na czole, brwiach, powiekach, za uszami, w fałdach szyjnych, pod pachami, w pachwinach, w zgięciach podkolanowych i łokciowych, a nawet na skórze całego tułowia.
Charakterystyka ŁZS u niemowląt:
- Rumień i złuszczanie – skóra w miejscach zmian może być zaczerwieniona i łuszcząca.
- Plamy rumieniowe – dobrze odgraniczone, z nawarstwionymi żółtymi strupami.
- Ciemieniucha – miękkie, tłuste łuski na głowie, które mogą sklejać włoski niemowlęcia.
- Brak swędzenia – w przeciwieństwie do atopowego zapalenia skóry, łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt zwykle nie powoduje świądu, więc dziecko nie jest niespokojne ani nie drapie się. Zmiany skórne w ŁZS mogą swędzieć okresowo np. w czasie zaostrzeń, lub w okresie wzmożonej potliwości dziecka (częste zaostrzenia latem).
Co ważne, poza opisanymi zmianami miejscowymi, skóra dziecka jest zwykle gładka i dobrze nawilżona. Zmiany skórne w ŁZS mogą się nasilać m.in.: w sezonie jesienno-zimowym (sezon grzewczy), latem, kiedy skóra się poci, podczas infekcji tzw. przeziębienia, w czasie stosowania niektórych leków, czy w odpowiedzi na nadmierne używanie emolientów na skórę dziecka.
Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt wymaga różnicowania z innymi dermatozami, które mogą dawać podobne objawy, m.in.:
- Atopowe zapalenie skóry (AZS)
- Łuszczyca
- Drożdżyca i inne grzybice skóry
U niektórych, małych pacjentów trudne jest odróżnienie ŁZS od AZS nawet przez doświadczonego pediatrę, dermatologa czy alergologa.
