Czym jest przegrzanie organizmu i kiedy najczęściej do niego dochodzi? Dlaczego nie powinno się przegrzewać dzieci i jak postępować, aby do tego nie dopuścić? Co trzeba wiedzieć, jeśli chodzi o skutki uboczne przegrzania organizmu? Jakie bywają objawy przegrzania niemowlaka, a jakie skutki? Czy gorączka u dziecka z przegrzania zdarza się tylko podczas upałów? Ile u dziecka może trwać przegrzanie organizmu? Co robić, gdy do takiej sytuacji dojdzie – jak leczyć przegrzanie dziecka?
W naszym kraju panuje powszechne przekonanie, że opatulenie dziecka z każdej strony, niezależnie od pogody, jest wyrazem troski o malucha, zapobiega bowiem wychłodzeniu, przeziębieniu i innym infekcjom dróg oddechowych. W rzeczywistości bywa jednak odwrotnie. Poniżej wyjaśniamy, czym jest przegrzanie organizmu, dlaczego często dochodzi do przegrzania u dzieci i jakie objawy może ono wywołać u niemowlaka. Aby jednak nie sprawdzać w praktyce, jak leczyć przegrzanie dziecka i jakie mogą być jego skutki uboczne, podpowiadamy również, jak mu zapobiegać.
Przegrzanie organizmu, czyli co?
Przegrzanie, zwane inaczej hipertermią, to stan, w którym temperatura ciała wzrasta powyżej normy, na skutek zbyt dużego nagromadzenia ciepła w organizmie, co zaburza naturalne procesy termoregulacyjne (osłabia naturalne zdolności do ochładzania). Jest ono przeciwieństwem wychłodzenia i może być spowodowane zarówno czynnikami zewnętrznymi (upał, słońce, gorąca kąpiel), jak i wewnętrznymi (zaburzenia procesu oddawania ciepła, uszkodzenie ośrodka termoregulacji).
Dzieci, zwłaszcza noworodki i niemowlęta, są bardziej narażone na przegrzanie niż dorośli, z uwagi na niedojrzały jeszcze układ termoregulacji. Ryzyko przegrzania wzrasta u również osób starszych.
Objawy przegrzania niemowlaka
Przegrzanie niemowlaka następuje stopniowo. Ważne jest, by w odpowiednim momencie zareagować i schodzić dziecko, nie doprowadzając do hipertermii i jej skutków. Jak zatem rozwijają się objawy przegrzania niemowlaka? Na początku możemy zaobserwować zmianę zachowania dziecka, które staje się:
- płaczliwe i rozdrażnione,
- senne i apatyczne.
Kolejnymi objawami mogą być:
- zaczerwieniona skóra twarzy (głównie policzki),
- potówki (czerwone grudki i krostki lub powierzchowne pęcherzyki),
- stan podgorączkowy,
- odwodnienie (sucha pieluszka).
Ważne, aby w przypadku takich oznak sprawdzić temperaturę ciała. Można w tym celu dotknąć dłonią karku dziecka. Jeśli maluchowi jest za ciepło – będzie on nie tylko ciepły, ale i wilgotny. Prawidłowo powinien być ciepły i suchy.
Gorączka u dziecka z przegrzania
Hipertermia może prowadzić do stanu zagrożenia życia, jakim jest udar cieplny, który – ze względu na swój gwałtowny przebieg – wymaga szybkiej pomocy medycznej. Temperatura ciała jest wtedy znacznie podwyższona – przekracza 40 stopni C.
Ponadto mogą występować objawy, takie jak:
- zmniejszone wydalanie moczu;
- zapadnięte ciemiączko;
- biegunka;
- wymioty.
Może dojść do splątania, zaburzeń lub utraty świadomości oraz drgawek. Taki stan oznacza konieczność pilnej interwencji medycznej, dlatego gorączka u dziecka z przegrzania jest sygnałem, którego nie można lekceważyć.
Przegrzanie organizmu dziecka: ile trwa?
W organizmie małych dzieci krąży mniejsza ilość krwi, a to sprawia, że szybciej dochodzi u nich do przegrzania. Nie można jednoznacznie stwierdzić, ile trwa przegrzanie organizmu dziecka, ponieważ wszystko zależy od jego predyspozycji oraz czasu ekspozycji na czynniki, mogące powodować przegrzanie.
Taki stan może utrzymywać się przez kilka godzin, choć zdarza się, że trwa nawet do kilku dni. Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie objawów i szybka reakcja, jeśli chodzi o udzieleniu właściwej pomocy.
Skutki przegrzania organizmu
Przegrzanie dziecka może mieć bardzo negatywne skutki:
- może prowadzić do udaru cieplnego, stwarzając niebezpieczeństwo dla życia dziecka;
- zwiększa ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS) u niemowląt;
- sprzyja występowaniu potówek;
- powoduje ospałość, zły humor, marudzenie i płaczliwość.
Skutki uboczne przegrzania organizmu to zaburzenie jego zdolności termoregulacyjnych, a także obniżenie odporności dziecka (przegrzany, spocony maluch jest bardziej narażony na infekcje).
Przegrzanie dziecka: jak leczyć?
Postępowanie w przegrzaniu powinno przebiegać następująco:
- Najpierw należy przenieść dziecko do chłodniejszego pomieszczenia, np. łazienki i zdjąć z niego nadmiar ubrań. Można dodatkowo otworzyć okno.
- Kolejny krok to schłodzenie letnią wodą – można w tym celu zastosować kompres materiałowy lub zmoczyć ręcznik chłodną wodą z kranu. Ważne, aby nie używać lodu ani kompresów żelowych wyjętych prosto z zamrażarki. Mogą one wywołać szok termiczny, co spowoduje obkurczenie naczyń skory i gorszą eliminację ciepła. Najlepiej stosować okłady na pachwiny i pod pachy.
- Można podawać dziecku płyny do picia – o temperaturze letniej. Istotne, aby maluch pił je małymi porcjami, ale często.
Przegrzanie niemowlaka i starszego dziecka: jak zapobiegać?
Aby nie trzeba było sprawdzać w praktyce, jak leczyć przegrzanie dziecka, lepiej do niego nie dopuścić. Warto zadbać nie tylko o odpowiednie do warunków pogodowych ubranie, ale również właściwą temperaturę i wilgotność w domu.
Zalecane temperatury powietrza w domu
Przyjście na świat oznacza całkowitą zmianę środowiska życia – z wilgotnego i ciepłego na suche i zdecydowanie chłodniejsze. W pierwszym miesiącu życia ośrodek termoregulacji dopiero się wykształca, trzeba więc w tym okresie maluchowi pomóc, stąd na salach szpitalnych i oddziałach noworodkowych panują tak wysokie temperatury.
Gdy jesteśmy już z dzieckiem w domu, nie podnośmy temperatury do 25-26 stopni. Powinna ona w dzień oscylować wokół 21-22 stopni Celsjusza, zaś w nocy poniżej 20 stopni. Zaleca się wręcz, aby było to 18-19 stopni.
Odpowiednia wilgotność powietrza
Oprócz zapewnienia właściwej temperatury w pomieszczeniu, w którym małe dziecko przebywa, zadbajmy również, by powietrze było odpowiednio nawilżone. Wilgotność w domu powinna wynosić 40- 60%.
W tym kontekście warto rozważyć użycie oczyszczacza powietrza np. modelu Dyson Purifier Humidify+Cool™ Formaldehyde PH04, który nie tylko filtruje powietrze, ale dzięki funkcji nawilżania, dba również o utrzymanie optymalnego poziomu wilgotności, zapewniając zdrowsze środowisko dla dziecka.