Pytanie, kiedy noworodek zaczyna słyszeć, nie należy do rzadkości, skoro maluch nie jest jeszcze w stanie komunikować się z nami werbalnie. Czy noworodek słyszy już od swoich narodzin? Jak malutkie dziecko odbiera bodźce akustyczne i kiedy właściwie wykształca się u niego zmysł słuchu? Czy można wskazać odgłosy i dźwięki dla niemowląt, które są dla nich szczególnie ważne? Jak działa na nie głos i sposób mówienia rodziców? Dowiedz się nie tylko, co słyszy noworodek i niemowlę, ale również jak rozwija się jego wrażliwość na głos najbliższych i czemu służy mowa kierowana do dziecka.
Świeżo upieczeni rodzice nie zawsze są pewni, czy noworodek słyszy – a jeśli tak, to co. Dopiero poznają zachowanie malucha i uczą się jego reakcji, dlatego czasem mają wątpliwości i zastanawiają się, kiedy właściwie noworodek zaczyna słyszeć. Wiadomo, że do malucha docierają różne odgłosy, ale to właśnie głos mamy i taty należy do najważniejszych dla niemowląt dźwięków. Poniżej wyjaśniamy, z czego to wynika oraz dlaczego komunikowanie się z najmłodszymi w specjalny sposób ma istotne znaczenie dla ich dobrostanu i prawidłowego rozwoju.
Czy noworodek słyszy?
Odpowiedź na pytanie o to, czy noworodek słyszy, jest jak najbardziej twierdząca. Maluchy nie tylko słyszą, ale rozróżniają dźwięki i reagują na nie. Mało tego – od urodzenia bez problemu odróżniają ludzki głos od innych dźwięków, rozpoznają głosy rodziców i reagują na ich mowę.
Fakt, że nowo narodzone dzieci potrafią rozpoznać głosy rodziców i najchętniej ich słuchają, doprowadził badaczy do wniosku, że zdolność do różnicowania dźwięków i „uczenia” się brzmienia głosu opiekunów musiała rozwinąć się znacznie wcześniej, jeszcze w okresie życia płodowego.
Co noworodek słyszy?
Dla nowo narodzonego dziecka świat stanowi istną kakofonię dźwięków, których jeszcze nie umie ani rozpoznać, ani umiejscowić. Choć noworodek słyszy wszystko, ale docierające do najmłodszych niemowląt dźwięki i odgłosy są wyższe (mniej niskich tonów) i nieco przytłumione. Brak umiejętności selekcjonowania dźwięków sprawia, że noworodek wszystkie dochodzące do niego odgłosy odbiera jednakowo, bo wszystkie są dla niego tak samo ważne.
Od kiedy noworodek słyszy?
Słuch jest pierwszym zmysłem, który wykształca się już w okresie prenatalnym, począwszy od pierwszego trymestru ciąży. W fazie płodowej maluch rozwija nie tylko zdolność słyszenia i różnicowania dźwięków, ale również pamięć słuchową. W okolicach 4-5 miesiąca ciąży u płodu pojawiają się pierwsze reakcje na bodźce dźwiękowe.
Z podejmowanych do tej pory badań wynika, że możliwość słuchowego wykrywania głosu mamy oraz reagowania na ten głos i zmiany w jego intonacji, występuje w okolicach 24. tygodnia życia płodowego. Nic zatem dziwnego, że po narodzinach brzmienie tego głosu jest najlepiej dziecku znane i ma na niego dobroczynny wpływ. Według badaczy głosy najbliższych osób, słyszane jeszcze przed urodzeniem, to dźwięki, które mogą dla niemowląt stanowić swoisty łącznik między etapem wewnątrz- i zewnątrzmacicznym. Spośród różnych docierających do noworodków i niemowląt odgłosów, to właśnie głos mamy i taty daje maluchom poczucie bezpieczeństwa, uspokaja je i działa kojąco.
Głos i mowa rodziców: ważne dźwięki dla niemowląt
Gdy dorośli, a zwłaszcza rodzice, mówią do maleńkiego dziecka, bardzo wyraźnie zmieniają brzmienie głosu. Matki i ojcowie mówią zauważalnie wyższym i łagodniejszym niż zwykle tonem, melodyjnie przedłużają samogłoski, ekspresyjnie modulują wypowiedzi, częściej nucą i śpiewają. Ich mowa ma wolniejsze tempo, wypowiedzi składają się z krótkich dźwięków, słów lub fraz, które są wielokrotnie powtarzane. Wszystkie te zmiany pojawiają się w mowie rodziców intuicyjnie, spontanicznie i są witane radosnym zaciekawieniem przez malutkie dzieci.
Mowa kierowana do dziecka
Dzieje się tak nie bez przyczyny. Badacze najwcześniejszych etapów rozwoju nazywają tę szczególną formę zwracania się do niemowląt mową kierowaną do dziecka i podkreślają, że pełni ona niezwykle ważne funkcje. Jakie?
- Przywołuje uwagę dzieci i pozwala rodzicom utrzymać zainteresowanie. Dzięki melodyjności i „wyolbrzymionej” intonacji rodzice mogą w czytelny i zrozumiały dla niemowląt sposób przekazać im swoje emocje i intencje na długo przed tym, nim dzieci zaczną rozumieć znaczenie słów.
- Ponadto, brzmieniowe i emocjonalne nacechowanie mowy kierowanej do dziecka sprawia, że pomaga ona rodzicom skutecznie koić dzieci – maluszki uspokajają się, gdy słyszą łagodny, śpiewny i wyciszający głos rodziców.
- Co więcej – w perspektywie długofalowej, oparta na krótszych, wyraźnie artykułowanych i powtarzalnych dźwiękach i słowach, mowa kierowana do dzieci pomaga im rozróżniać poszczególne elementy i wspiera rozwój nauki mówienia.
