Jak i ile śpi niemowlę?

Ile śpi noworodek, a ile starsze niemowlę? Czy aktywność nowo narodzonego malucha różni się od tej sprzed narodzin? Jak zmienia się czas czuwania niemowlaka? Czy fazy snu niemowlaka przebiegają tak samo, jak u dorosłych? Kiedy niemowlę przesypia całą noc i rodzice mogą trochę odetchnąć? Przeczytaj i dowiedz się, jak wygląda sen Twojej pociechy i czas jej aktywności w pierwszym roku życia.

W pierwszym okresie po urodzeniu dziecko przesypia większą część doby, jednak wraz z wiekiem czas aktywności i czuwania niemowlaka stopniowo się wydłuża. Sen malucha bywa często dużym wyzwaniem dla rodziców – fazy snu niemowlaka znacznie różnią się od tego, jak jest zorganizowany sen dorosłych, a ustalanie rytmu okołodobowego może trwać kilka miesięcy i kosztować sporo nieprzespanych nocy. Warto poznać prawidłowości rozwojowe dotyczące snu pamiętając, że odpowiedź na pytanie, jak i ile śpi niemowlę, zależy również od jego indywidualnych predyspozycji i zdolności.   

Sen i aktywność w okresie prenatalnym 

Zachowanie noworodków w dużej mierze przypomina ich aktywność z czasu, kiedy rozwijały się w łonie matek. Badania nad okresem prenatalnym wskazują, że od około 32. tygodnia wieku płodowego można wyodrębnić u rozwijających się dzieci:

• sen spokojny, 
• sen aktywny oraz 
• sen, który nazywa się nieokreślonym. 

Początkowo sen nieokreślony jest dominującym stanem aktywności, ale – w miarę zbliżania się terminowych narodzin – jego ilość zmniejsza się na rzecz snu spokojnego.

Ile śpi noworodek?

Po narodzinach noworodkom i malutkim niemowlętom dostępne są nowe, wyższe stany aktywności związane z okresami wybudzenia: czujność, grymaszenie i płacz. Organizacja snu początkowo jednak pozostaje podobna do dotychczasowej, czyli bardzo wyraźnie różni się od organizacji snu i rytmu okołodobowego dorosłych. Noworodki nadal spędzają mniej więcej tyle samo czasu w śnie aktywnym, ile w spokojnym. Ile śpi noworodek? W pierwszych tygodniach życia dzieci przesypiają około 16-18 godzin na dobę. 

Fazy snu noworodka

Sen malutkiego dziecka, w przeciwieństwie do snu dorosłych, zaczyna się od snu aktywnego (z ruchem gałek ocznych), z którego maluszek wybudza się znacznie łatwiej niż ze snu spokojnego. Cykle snu w początkowym okresie trwają średnio 50-60 minut, przy czym początkowy, aktywny sen trwa 20-30 minut i przechodzi w sen spokojny, który trwa tak samo długo. Dzieci mogą budzić się między kolejnymi cyklami snu – czas czuwania najmłodszych niemowlaków przypada zarówno w dzień, jak i w nocy.

Jak i ile śpi niemowlę?

Jednym z podstawowych zadań rozwojowych niemowląt w pierwszych miesiącach życia jest ustalenie rytmu sen-czuwanie i dostosowanie go do rytmu okołodobowego – tak, by okresy snu stopniowo się wydłużały i przypadały na godziny nocne, zaś okresy czuwania przypadały na dzień. Zapotrzebowanie na sen zmienia się od ok. 16-18 godzin na dobę w okresie noworodkowym do około 14 godzin pod koniec 1. roku życia.

Fazy snu niemowlaka 

W pierwszych miesiącach życia sen najmłodszych niemowląt zaczyna się stopniowo upodabniać do snu dorosłych. Od drugiego miesiąca życia obserwuje się reorganizację faz snu tak, że niemowlęta zaczynają sen od snu głębokiego, który różnicuje się jak u dorosłych i stopniowo się wydłuża kosztem fazy z szybkim ruchem gałek ocznych, przesuwającej się na koniec cyklu snu. Powoli reguluje się też i stabilizuje rytm stanów aktywności niemowląt.

Czas snu a czas czuwania niemowlaka

Wyodrębnianie się wzorca okołodobowego, w którym czas czuwania wydłuża się w ciągu dnia, a czas snu przesuwany jest na noc, zaczyna się w okolicach 5-6 tygodnia, a ustalenia się rytmu snu nocnego i dziennych drzemek można spodziewać się pod koniec trzeciego miesiąca życia niemowlęcia. To etap, w którym czas snu oraz czas czuwania niemowlaka zaczyna być przewidywalny, a pod koniec czwartego miesiąca życia wielu rodziców zauważa wyraźną poprawę w zakresie zdolności do zasypiania i rzadsze wybudzanie się dzieci. Łączny czas aktywności niemowlaka w ciągu dnia staje się coraz dłuższy.

Kiedy niemowlę przesypia noc?

Wielu rodziców, zmęczonych nocnym wstawaniem do malucha, chciałoby wiedzieć, kiedy niemowlę przesypia noc. W okolicach szóstego miesiąca życia wiele niemowląt potrafi już „przespać noc”, co oznacza, że są one w stanie spać kilka godzin ciągłym snem w ciągu nocy. Nie zmienia to jednak faktu, że – jak wskazują badania – przed ukończeniem pierwszego roku życia maluchy wybudzają się średnio do trzech razy w ciągu nocy, a im są młodsze i mniej dojrzałe, tym częściej budzą się z płaczem i potrzebują pomocy rodziców, by ponownie zasnąć. Rytm nocnych wybudzeń jest też związany z rytmem karmienia.

Nocny sen bez wybudzeń: po 1. roku życia

Na szczęście, wraz z wiekiem dzieci zwykle coraz lepiej radzą sobie z samodzielnym zasypianiem i samouspokajaniem. Po ukończeniu pierwszego roku życia większość dzieci jest w stanie przespać noc bez wybudzeń. Z czasem zmniejsza się też liczba godzin snu, a wydłuża się czas czuwania. Pod koniec pierwszego roku życia dzieci potrzebują około 14, a pod koniec drugiego roku życia około 13 godzin snu na dobę.

Źródła:

Bobin-Begue A. (2019). Rhythms in early development. W: G. Apter, E. Devouche, M. Gratier (red.). Early Interaction and Developmental Psychopathology. Volume I: Infancy, Springer, s. 55-86;
Burnham M. M., Goodlin-Jones B.L., Gaylor E.E., Anders T.F.(2002). Night time sleep-wake patterns and selfsoothing from birth to one year of age: a longitudinal intervention study. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 43(6):713-25;
Goodlin-Jones B.L., Beth L., Burnham M., Gaylor E., Anders T (2001). Night Waking, Sleep-Wake Organization, and Self-Soothing in the First Year of Life. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 22(4):226-33;
Mirmiran M., Maas Y.G., Ariagno R.L. (2003). Development of fetal and neonatal sleep and circadian rhythms. Sleep Medicine Reviews, 7(4):321-34;
Poblano A., Haro R.m Arteaga, C. (2007). Neurophysiologic measurement of continuity in the sleep of fetuses during the last week of pregnancy and in newborns. International journal of biological sciences, 4(1), 23–28;
Peirano P., Algarín C., Uauy R.(2003). Sleep-wake states and their regulatory mechanisms throughout early human development. Journal of Pediatrics, 143(4 Suppl):S70-9;
Sadeh, A., De Marcas, G., Guri, Y., Berger, A., Tikotzky, L., Bar-Haim, Y. (2015). Infant sleep predicts attention regulation and behavior problems at 3-4 years of age. Developmental Psychology, 40 (3), 122-137.