Progesteron w ciąży: normy, wahania, jaki poziom świadczy o ciąży?

21 lipca 2022

Progesteron jest hormonem steroidowym, pełniącym kluczową rolę w procesie reprodukcji. W organizmie przyszłej mamy pełni bardzo wiele funkcji, jest niezbędny do prawidłowego rozwoju i utrzymania ciąży, aż do czasu porodu. Zapraszamy do lektury artykułu, w którym przybliżamy temat tego ważnego hormonu.

Progesteron a ciąża

Progesteron, na początku ciąży, przygotowuje błonę śluzową macicy do implantacji zarodka oraz moduluje reakcje immunologiczne organizmu ciężarnej, mogące zaburzyć przebieg ciąży. Ponadto obniża ryzyko reakcji zapalnych, odpowiada za zwiększenie dopływu krwi do macicy, zmniejsza napięcie mięśni gładkich i utrzymuje prawidłową strukturę szyjki macicy, co pozwala zapobiec niepowołanym skurczom macicy i porodowi przedwczesnemu.

Katarzyna Opuchlik

Specjalista położnictwa i ginekologii, Klinika Położnictwa i Ginekologii, Instytut Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

Produkcja progesteronu odbywa się głównie w jajnikach oraz w niewielkiej ilości w nadnerczach. Do około 10 tygodnia ciąży, za ten proces odpowiada ciałko żółte, czyli struktura powstająca w jajniku po owulacji i utrzymująca się w pierwszych tygodniach ciąży dzięki sygnałom hormonalnym przekazywanym przez komórki rozwijającego się zarodka. Po 10 tygodniu ciąży, produkcję progesteronu rozpoczyna łożysko, by około 12 tygodnia ciąży przejąć tę funkcję całkowicie. 

Niski progesteron w ciąży: objawy

W przypadku niewystarczającej produkcji progesteronu, może dojść do zaburzeń we wczesnym etapie ciąży, zahamowania jej rozwoju, poronienia lub porodu przedwczesnego z niewydolnością szyjki macicy lub bez niej. Niski progesteron na początku oraz w trakcie ciąży, a właściwie jego niedobór, może powodować następujące objawy:

  • plamienie z dróg rodnych
  • oraz skurcze macicy, występujące nieadekwatnie lub częściej niż stanowi norma dla danego wieku ciążowego.

Progesteron w ciąży: normy w ng/ml czy nmol/L?

Stężenie progesteronu poza ciążą różni się w zależności od fazy cyklu miesiączkowego. Natomiast progesteron w ciąży osiąga różne wartości w zależności od czasu jej trwania. Przyjęte normy podaje się przeważnie w jednostce ng/ml (rzadziej w nmol/L) i dla poszczególnych trymestrów ciąży prezentują się następująco:

  • I trymestr: 11-44,3 ng/ml
  • II trymestr: 25,4-83,3 ng/ml
  • III trymestr: 58,7-214 ng/ml

Rzadko progesteron w badaniach, a także jego normy, podawane są w nmol/L. Wówczas wartość tę należy pomnożyć przez 0,314, aby otrzymać wynik w ng/ml.

Należy pamiętać, że w ciąży mnogiej, stężenie progesteronu jest adekwatnie większe. Wartości referencyjne mogą się różnić w zależności od laboratorium, dlatego zanim zaczniemy się martwić o wahania progesteronu, szczególnie we wczesnej ciąży, zawsze należy zwracać uwagę na normy podane na danym wyniku.

Jaki poziom progesteronu świadczy o ciąży?

Odpowiadając na pytanie jaki poziom progesteronu świadczy o ciąży, nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Progesteron jest hormonem ważnym w ciąży, ale nieswoistym dla tego okresu. Może być on podwyższony w innych sytuacjach klinicznych.

Stwierdzenie ciąży zawsze wymaga wykonania badania ultrasonograficznego i ewentualnego uzupełnienia badaniem ?hCG. Wbrew powszechnej opinii, określanie poziomu progesteronu w surowicy nie jest typowym badaniem przy podejrzeniu ciąży.

Bardzo niski progesteron na początku ciąży

Wartość diagnostyczna i prognostyczna progesteronu na początku ciąży jest niejasna.

Katarzyna Opuchlik

Specjalista położnictwa i ginekologii, Klinika Położnictwa i Ginekologii, Instytut Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

Znamy stężenia progesteronu w ciąży fizjologicznej. Nie ma jednak jednoznacznego związku między poziomem progesteronu w surowicy, a losem ciąży. O ile wiemy, że wahania progesteronu we wczesnej ciąży lub bardzo niski progesteron na początku ciąży, mogą korelować z nieprawidłowym jej przebiegiem, to jednak nieznana jest progowa wartość progesteronu, będąca punktem odcięcia dla diagnostyki zaburzeń i włączenia leczenia. Nie mamy również wiedzy, czy stężenie progesteronu, zmierzone, przy podejrzeniu nieprawidłowości ciąży, jest przyczyną poronienia, czy też jego skutkiem. Dlatego też brak jest zaleceń, aby rutynowo kontrolować poziom progesteronu we krwi ciężarnej oraz uzależniać od tego wszelkie decyzje terapeutyczne.

Progesteron w ciąży: normy a suplementacja

Nie zaleca się suplementacji progesteronu w razie nieprawidłowego poziomu w przypadku ciąży fizjologicznej i bez obciążeń poronieniami w wywiadzie przyszłej mamy. Nie udowodniono, by takie postępowanie poprawiało rokowanie dla ciąży.

W niektórych sytuacjach, np. gdy ciąża powstaje na skutek zapłodnienia pozaustrojowego – suplementacja progesteronu jest konieczna z racji oczywistego deficytu tego hormonu, w konsekwencji stosowania leków przygotowujących do procedury. Również w przypadku poronień nawracających, po wykluczeniu innych przyczyn, rutynowa suplementacja progesteronu jest zasadna, niezależnie od poziomu tego hormonu w surowicy.

Leczenie progesteronem w późnej ciąży jest zalecane w przypadku ryzyka porodu przedwczesnego, zwłaszcza, u kobiet, które wcześniej urodziły dzieci przed 37 tygodniem ciąży oraz w razie skracającej się szyjki macicy. W obu przypadkach leczenie włącza się na podstawie badania ginekologicznego i wywiadu, bez konieczności badania progesteronu we krwi mamy.

Niski a wysoki progesteron w ciąży: kiedy badać jego poziom?

Badanie poziomu progesteronu może być konieczne w:

  • diagnostyce niepłodności;
  • monitorowaniu cyklu miesiączkowego;
  • lub przy poronieniach nawracających.

Określanie stężenia tego hormonu, rutynowo w ciąży fizjologicznej nie znajduje uzasadnienia. W przypadku podejrzenia ciąży lub też obaw o jej prawidłowy przebieg na wczesnym etapie, lepszym postępowaniem, od śledzenia wahań progesteronu we wczesnej ciąży, wydaje się wykonanie badania o nazwie: ludzka gonadotropina kosmówkowa – ?hCG, ze względu na większą swoistość. Jest to badanie znacznie częściej wykonywane przez klinicystów niż sam progesteron. Warto więc, przy planowaniu ciąży, wszelkie wątpliwości omówić z lekarzem prowadzącym i ustalić indywidualny plan działania dla siebie.

Autor

Katarzyna Opuchlik

Specjalista położnictwa i ginekologii, Klinika Położnictwa i Ginekologii, Instytut Matki i Dziecka

Dofinansowanie UE
Informujemy, iż w celu realizacji usług dostępnych w naszym serwisie, optymalizacji jego treści oraz dostosowania serwisu do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszego serwisu internetowego, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje stosowanie plików cookies. Więcej informacji zawartych jest w polityce prywatności serwisu.
Akceptuję