Poczucie osamotnienia

Każdy z nas czasem czuje się samotny. Jednak zdarza się, że niekiedy tej samotności potrzebujemy. Szukamy spokoju, ciszy i wytchnienia. Jednak są takie stany, gdzie samotność przeradza się w osamotnienie. Wkrada się wtedy w nasze życie uczucie pustki wewnętrznej, smutku, lęku i bezsilności. Zazwyczaj samotność jest stanem przejściowym, lecz co robić jeśli ten stan nie mija i staje się nie do zniesienia? Czym jest samotność i jakie są jej przyczyny? Jak radzić sobie z samotnością?

Czym jest samotność?

Samotność, to subiektywny, emocjonalny stan odczuwania izolacji społecznej, poczucia odcięcia od innych, odosobnienia. Stan taki pojawia się i zanika, gdy zmienia się sytuacja życiowa. W przypadku samotności chronicznej, jest ona doświadczana bez względu na okoliczności, permanentnie.

O samotności przejściowej, możemy śmiało powiedzieć, że jest czymś normalnym i nieuniknionym, natomiast samotność chroniczna to stan poważny, który bardzo negatywnie odbija się na jakości życia człowieka i jego codziennym funkcjonowaniu. Wywołuje w człowieku stres, który odbija się na procesach fizycznych i psychicznych, powodując różne dolegliwości i choroby somatyczne.

Przyczyny samotności

Można wyróżnić szereg czynników psychologicznych, które znacząco wpływają na poczucie samotności. Należą do nich:

• słabe poczucie własnej wartości, wiary we własne możliwości, co powoduje unikanie kontaktów z innymi w obawie przed odrzuceniem;
• niska samoocena prowadzi do braku zaufania do innych oraz we własne możliwości, co uruchamia unikanie kontaktów społecznych;
• powyższe dwa czynniki implikują samotność, która utrwala niską samoocenę;
• czynnikiem sprzyjającym jest także słaby rozwój umiejętności komunikacji z innymi, niski poziom umiejętności interpersonalnych, wywołujący wycofanie społeczne oraz zahamowanie w kontaktach z ludźmi;
• obawa przed bliskością emocjonalną;
• unikanie, wiążącego się z nawiązywaniem więzi z drugim człowiekiem, społecznego ryzyka;
• emocjonalny dystans i ograniczenie interakcji do sformalizowanych aktów komunikacji;
• czynniki poznawcze, które budują zaburzony obraz siebie.

Źródła samotności

Samotność to szerokie pojęcie i złożone zjawisko. Wyróżniamy jej różne przyczyny, które wiążą się ze sobą wzajemnie. Jednak należy brać pod uwagę, że pierwsze źródło samotności leży w rozwoju niemowlęcym. To w tamtym wczesnym okresie dzieciństwa ważne jest, by dziecko czuło obecność matki, miało poczucie, że może na nią liczyć i że jest z nim przez cały czas – reagując na płacz i wszelkie potrzeby.

Co ciekawe, zbyt bliska relacja z rodzicami, także może sięgać do źródła samotności, bo dziecko, które jest całkowicie zależne od rodziców, nie nauczy się samo radzić sobie w trudnych sytuacjach.

Wtedy nawet sporadyczny brak bliskich dorosłych, wywołuje lęk. W późniejszych sytuacjach w życiu, dorosły już człowiek może cierpieć na brak poczucia własnej wartości, boi się wychodzić ze strefy komfortu. Przyczynę samotności mogą także powodować niektóre sytuacje zewnętrzne, np. utrata bliskich albo choroba. Trudne przeżycia miłosne mogą także zamknąć człowieka w skorupie, która ma chronić przed ponownym zranieniem. We wczesnym dzieciństwie przyswajamy sobie nieświadome schematy psychiczne, które mają duży wpływ na to, jak sobie radzimy później w trudnych sytuacjach.

Niewłaściwe sposoby na poradzenie sobie z samotnością

Samotność jest „chorobą dzisiejszych czasów”. Ludzie oddani są biegowi życia, gnają do pracy, której się poświęcają, uciekają od prawdziwej relacji, komunikacji, unikają emocjonalnych więzi.

Mimo dobrej pracy, posiadanych znajomych, rodziny, przychodzą momenty, gdy człowiek stwierdza, że jest całkowicie sam.

Jak sobie radzić z samotnością?

Samotność, która trwa, a nie jest wyborem, lecz problemem lub przymusem, może  przynosić szkody  zarówno emocjonalne, jak i fizyczne. Jeśli człowieka dotyka uczucie osamotnienia, warto by znalazł ścieżkę, która poprowadzi go do radzenia sobie z typem samotności, którą odczuwa.

By przezwyciężyć samotność, trzeba chcieć wyjść z kryzysu i podjąć inicjatywę w celu poprawy zdrowia psychicznego, przeżywanych uczuć i relacji z innymi ludźmi. Na pewno pomóc w tym może psycholog.

Jakie są możliwe sposoby na samotność, których możemy spróbować sami?

• Odnalezienie pozytywów w samotności – samotność może być bardzo szkodliwa, ale można postarać się ją zaakceptować i wykorzystać w praktyczny sposób (zadbanie o siebie, zrobienie remontu, ukończenie planowanego szkolenia). To może być czas spożytkowany na samorozwój i załatwienie odkładanych spraw;
• Odkrywanie przyjemności w prostych sprawach – cieszyć się z różnych rzeczy docenianie chwil, momentów, małych rzeczy (gorąca kąpiel, pyszny posiłek, nowa książka, film, sadzenie roślin);
• Robienie dobrych rzeczy dla innych – gesty wobec innych mogą być naprawdę satysfakcjonujące (wolontariat, pomoc osobom starszym lub chorym);
• Wsparcie u najbliższych – zadbanie o więzi rodzinne, skorzystanie z pomocy najbliższych, spędzenie razem miło czasu (powiedzenie o uczuciach, usłyszenie siebie, spojrzenie na siebie oczami innych, z innej perspektywy, poszukanie wspólnie nowych rozwiązań);
•  Otwarcie się na ludzi i wyjście do nich– nic nie zastąpi kontaktu twarzą w twarz (spotkanie z przyjacielem, współpracownikiem);
• Dbałość o zdrowie – fizyczne, odpowiednio odżywiając się i ćwicząc, a w efekcie podnosząc poziom endorfin (bieganie, jazda na rowerze, wyjście na siłownię);
• Poszukanie dla siebie zainteresowań (hobby) – każdy może znaleźć opcję idealną dla siebie (np. szachy, fitness, decoupage, wyszywanie, malowanie);
• Czworonożny przyjaciel – znaleziony wśród porzuconych zwierząt w schronisku. Z nim związane będą obowiązki, odpowiedzialność za zwierzę, przywiązanie.

Samotność a leczenie

Samotność można leczyć. Żeby podjąć się tego działania, trzeba chcieć, mieć wewnętrzne przekonanie o tym, że jest mi to potrzebne. Pomóc w tym może psychoterapia. Istnieje wiele nurtów, za którymi stoją różnorodne teorie i metody postępowania. Nie ma wśród nich ani lepszej ani gorszej. Każdy wybiera ją sam dla siebie.

Najważniejszym czynnikiem udanej psychoterapii jest powstająca relacja między terapeutą a pacjentem. Ważne jest w tej sytuacji, by pacjent miał poczucie, że ufa terapeucie, że od pierwszych spotkań istnieje między nimi działanie służące poprawie sytuacji pacjenta, który czuje się samotny.