W czasie ciąży, większość kobiet zwraca szczególną uwagę na odpowiednią dietę, rezygnację z używek lub innych szkodliwych czynników oraz rozważnie dobiera sobie formy aktywności fizycznej. Wynika to oczywiście z powszechnej wiedzy o ogromnym wpływie środowiska wewnątrzmacicznego na jakość rozwoju wzrastającego człowieka. Wiemy, jak ważne miejsce zajmuje dobry stan zdrowia przyszłej mamy dla optymalnego rozwoju jej dziecka.
Znane są w większości czynniki, które mogą zaszkodzić prawidłowemu przebiegowi ciąży. Wśród nich dużą grupę stanowią leki, które jako substancje chemiczne mogą nie tylko przenikać przez łożysko, ale również wpływać na rozwijający się płód, w sposób bardziej nieprzewidywalny, niż spodziewalibyśmy się u dorosłej osoby. Zapraszamy do zapoznania się z niniejszym artykułem. Dowiesz się z niego między innymi, jakie leki można bezpiecznie stosować w ciąży i czy istnieją leki zabronione np. w pierwszym trymestrze ciąży.
Ciąża a leczenie
Leczenie czasem błahych, powszechnych w populacji schorzeń bywa u ciężarnych dużym wyzwaniem. Wiadomo, że ogromna grupa leków nie może być stosowana przez kobiety ciężarne. Wynika to nie tylko z racji ich bezpośredniego wpływu na rozwijający się w macicy płód i możliwości uszkodzenia tworzących się narządów, ale również ze zmiany farmakokinetyki, a więc sposobu metabolizowania różnych leków w organizmie przyszłej mamy.
Bezpieczeństwo stosowania leków w okresie ciąży i karmienia piersią
FDA – Amerykańska Agencja Żywności i Leków, by ułatwić podejmowanie decyzji terapeutycznych, stworzyła klasyfikację leków, dzieląc je na kategorie, w zależności od bezpieczeństwa ich stosowania w okresie ciąży i karmienia piersią. Podział ten bazuje w dużej mierze na doświadczeniach klinicystów zebranych na przestrzeni lat.
Klasyfikacja leków wg FDA:
- Kategoria A: Przeprowadzone u kobiet w ciąży badania kontrolowane nie wykazały szkodliwego działania leków na płód;
- Kategoria B: Badania na zwierzętach nie wykazały ryzyka dla płodu lub wykazały ryzyko, lecz nie potwierdzono tego u kobiet ciężarnych;
- Kategoria C: W badaniach, przeprowadzonych na zwierzętach, wystąpiło działanie niepożądane na płód, lecz brak jest badań kontrolowanych u kobiet ciężarnych;
- Kategoria D: Istnieje udokumentowane ryzyko szkodliwego działania leków na płód;
- Kategoria X: Udokumentowane działanie szkodliwe na płód u ludzi i ryzyko stosowania u kobiety ciężarnej przewyższa wszelkie możliwe korzyści.
Leki z kategorii A i B można bezpiecznie stosować u kobiet w ciąży. Jednak, w przypadku leków z kategorii C stosuje się je tylko wtedy, gdy korzyść wynikająca z ich użycia u matki, przewyższa ryzyko niepożądanego działania u płodu. Jeśli chodzi o kategorię D, leki te można stosować u kobiet ciężarnych wyłącznie w stanach zagrażających życiu matki. Natomiast leki z kategorii X są bezwzględnie przeciwwskazane u pacjentki ciężarnej lub starającej się o potomstwo.
Leki bezzwględnie zakazane u kobiet w ciąży i starających się o dziecko
Farmaceutyki z grupy X prowadzą do znacznego uszkodzenia zarodka lub płodu i poronienia. W tej grupie znajdują się m.in.:
- statyny, fibraty;
- estrogeny, testosteron, antyandrogeny;
- metotreksat;
- jod radioaktywny;
- rybawiryna;
- pochodne witaminy A;
- benzodiazepiny;
- warfaryna;
- misoprostol;
- ergotamina;
- leflunomid, raloksyfen;
- szczepienia MMR: odra, różyczka, świnka.
Wszystkie powyższe leki mogą więc prowadzić do poronienia i utraty ciąży i są zabronione. Niezależnie od tego, czy chcesz zastosować je w pierwszym trymestrze ciąży, czy kolejnych.
Farmaceutyki ponadto mogą zmieniać swoją kategorię w zależności od trymestru ciąży. Przykładem są niesterydowe leki przeciwzapalne, które jako leki drugiego wyboru mogą być stosowane w drugim trymestrze ciąży, ale już w trzecim są przeciwskazane z powodu ryzyka przedwczesnego zamknięcia przewodu Botalla, koniecznego do prawidłowego funkcjonowania krążenia płodu.
