Kryzys dziecka w żłobku

Wielu rodziców chętnie zapisuje swoje pociechy do żłobka, zdając sobie sprawę z korzyści rozwojowych, które dziecko może odnieść dzięki przebywaniu w grupie rówieśników. Wielu z nich przekonanych jest, że skoro ich dziecko zdrowo się rozwija, dobrze odnajduje się w środowisku osób dorosłych, które odwiedzają rodzinę w domu, to powinno ono szybko zaadaptować się do nowej sytuacji w żłobku. Czy jednak jest to prawdą? Czy zdrowe dziecko tak łatwo powinno przyzwyczaić się do obecności dzieci i nowych opiekunek? Druga część rodziców ma pewne obawy i zastanawia się, na ile pobyt dziecka w żłobku może mieć negatywny wpływ na samopoczucie malucha, jego emocje i więź z nimi. 

Szczególnie trudna staje się sytuacja, gdy dziecko płacze w żłobku lub gdy dziecko nie chce chodzić do żłobka. Niektórzy rodzice, polegając na swoich własnych przykrych wspomnieniach, dotyczących rozłąki spowodowanej żłobkiem lub przedszkolem, nie decydują się posłać swojej pociechy do placówek lub rezygnują, gdy pojawia się pierwszy kryzys dziecka w żłobku. Jak poradzić sobie w tych sytuacjach i pomóc dziecku zaadaptować się do placówki? Postaramy się w artykule wskazać możliwe rozwiązania.

Żłobek a psychika dziecka

Rodzice, posyłający swoje dziecko do żłobka, obawiają się wpływu rozłąki z dzieckiem każdego dnia, zarówno na psychikę dziecka, jak i ich własne emocje. Z rozterkami w kwestii: żłobek a psychika dziecka styka się wielu rodziców. Część z nich niepokoi się, czy i jak długo dziecko będzie miało trudności z przystosowaniem się do nowej sytuacji w placówce. Najbardziej jednak obawiają się, że może ucierpieć ich relacja z dzieckiem, albo że zaczną obserwować dziwne zachowania dziecka po pobycie w żłobku. Tak naprawdę można zrobić bardzo dużo dla wsparcia naszego malucha, który przebywa w żłobku, aby utrzymać dobrą relację między naszą pociechą a nami.

Przebieg adaptacji w żłobku zależy od wieku dziecka, w którym zaczyna ono uczęszczać do placówki, jak i jego temperamentu. Pamiętajmy, że kryzys dziecka w żłobku nie musi dotyczyć każdego malucha.

Trudne początki: czyli co robić gdy dziecko płacze w żłobku?

Pierwsze chwile w żłobku mogą być niewątpliwie stresujące dla każdego dziecka, jak i jego rodzica. Już na początku można zaobserwować, gdy dziecko płacze w żłobku, kiedy jego rodzic oddala się w kierunku drzwi, zostawiając pociechę po pożegnaniu.

Trudności w rozstaniu z rodzicami mogą mieć szczególnie dzieci, które zaczęły uczęszczać do placówki między 12. a 18. miesiącem życia, ponieważ w tym okresie rozwoju dzieci są już tej rozłąki bardziej świadome niż dzieci młodsze.

Dziwne zachowanie dziecka po żłobku

Niepokój malucha może być szczególnie duży, gdy dziecko ma mniejsze poczucie bezpieczeństwa np. gdy wraca do żłobka po czasie spędzonym z rodzicami lub po okresie choroby. Dlatego niektóre dziwne zachowanie dziecka po żłobku, takie jak:

• wycofanie względem obcych osób;
• niechęć do wychodzenia z domu;
• czy to, że dziecko nie chce chodzić do żłobka

przypisać możemy działaniu hormonu stresu.

Dlaczego dziecko płacze w żłobku?

Nawet dzieci, które w obecności dorosłych osób obcych w domu czują się swobodnie, mogą mieć problem z odnalezieniem się w grupie rówieśniczej. Rodzice są często zaniepokojeni tym, że ich dziecko płacze w żłobku z powodu strachu przed innymi dziećmi. Najczęściej mogą zaobserwować sytuację, że gdy inne dziecko zbliża się do ich malucha, a ten ucieka w kierunku opiekunek lub rodzica i zakrywa twarz rączkami.

Sytuacje, gdy dziecko płacze w żłobku lub dziwnie się zachowuje lub wręcz nie chce chodzić do żłobka, mogą być spowodowane tym, że dziecko obawia się konkretnych grup dzieci, np. chłopców lub dziewczynek, dzieci w starszym lub młodszym wieku. Do podobnych sytuacji może dojść szczególnie w momencie, gdy dziecko przed pójściem do żłobka miało ograniczony kontakt z dziećmi, zaś przebywało głównie w towarzystwie osób dorosłych.

Czy to na pewno kryzys dziecka w żłobku?

Pewnym niepokojącym nas sygnałem w rozwoju dziecka może być lęk dziecka przed innymi osobami (w tym także dziećmi), który dziecko ujawnia już od wieku niemowlęcego i nie jest on przejawiany tylko w sytuacji adaptacji do żłobka. Dziwne zachowania dziecka rodzic może zaobserwować nie tylko po wizycie w żłobku. Ma to miejsce, kiedy mimo przyzwyczajania do obecności innych osób i wspierania dziecka przez rodzica, ma ono bardzo duże trudności z tolerowaniem osób przebywających z nim i rodzicem w jednym pomieszczeniu w znajomych warunkach, np. w domu.

Lęk przed innymi osobami może być, przy występowaniu innych symptomów, wskazaniem do rozpoczęcia procesu diagnozy zaburzeń ze spektrum autyzmu. Sam objaw w postaci lęku u dziecka nie powinien niepokoić rodziców, często w przypadku zaburzeń rozwoju dziecko ma ogólne problemy z komunikowaniem swoich potrzeb także w relacji ze swoimi bliskimi i trudności z regulowaniem emocji.

Żłobek a psychika dziecka: wsparcie rodziców w okresie adaptacji

Jednym z powodów, dla których rodzice decydują się na pobyt dziecka w żłobku jest możliwość kontaktów z rówieśnikami, zwłaszcza, gdy dziecko jest jedynakiem. Niewątpliwie dzięki pobytowi w żłobku dzieci uczą się współdziałania, uczestniczenia we wspólnych zajęciach. Mogą w bezpieczny sposób ćwiczyć wymianę społeczną i obserwować jak inne dzieci wyrażają emocje.

Czasem, aby uniknąć potencjalnego kryzysu dziecka w żłobku, dobrze jest przygotować malucha przed pójściem do żłobka do obecności innych dzieci wokół niego. Warto dać dziecku tyle czasu, ile potrzebuje, by poczuć się lepiej w sytuacji adaptacji do nowej sytuacji. Na początku przyzwyczajania dziecka do obecności innych dzieci, pozwolić mu przyjąć rolę obserwatora. Maluch może siedzieć na placu zabaw, na ławce z rodzicem lub opiekunką i przyglądać się dziejącym się wydarzeniom.

Kryzys dziecka w żłobku: czego rodzic nie powinien robić?

Często rodzice chcieliby, aby dziecko chętniej bawiło się i uczestniczyło w aktywnościach z innymi dziećmi. Zbytnie zachęcanie dziecka i mówienie: „Idź, pobaw się z dziećmi” lub „Zrób dziecku cześć” mogą utrudnić sytuację i są sygnałem dla dziecka, że jego zachowanie jest nietypowe i budzi niezadowolenie rodziców.

Nie ingerujmy w sytuację zabawy dzieci, jeśli nie ma wyraźnej potrzeby, to znaczy kiedy dzieciom nie zagraża niebezpieczeństwo. Przykładowo nie wymagajmy od dziecka 2 – letniego tego, by ustępował innym dzieciom na zjeżdżalni, lecz bądźmy obok i opowiadajmy mu, co dzieje się wokół, np. „Zobacz, tu jest dziewczynka, która też chciałaby zjechać na zjeżdżalni”. Dajmy dziecku czas na poradzenie sobie z trudną sytuacją, aby zyskało poczucie własnej skuteczności. Bądźmy w pobliżu, kiedy dziecko będzie nas potrzebowało.

Dziecko nie chce chodzić do żłobka: jak mu pomóc?

Jeśli dziecko nie chce chodzić do żłobka, warto pomyśleć o tym, jak zbudować z nowym miejscem pozytywne skojarzenia. Pomysłem na zabawy oswajające dziecko z nową sytuacją w żłobku jest, oprócz zadbania o odpowiednią ilość kontaktów z innymi dziećmi (również pamiętajmy, żeby nie popadać w skrajność i dać dziecku czas sam na sam z rodzicem) – czytanie książeczek, w których pojawia się motyw zabawy w żłobku, bycia na placu zabaw. Jeśli maluch nie jest gotowy, by skupić się na treści, możemy wspólnie z nim pooglądać obrazki.

Dzieci lubią także, gdy rodzice rysują rysunki i opowiadają, co się na ich znajduje. Można narysować dziecku jego ulubiony plac zabaw, a także plac zabaw w żłobku i znajdować podobieństwa między nimi. Ciekawym pomysłem jest zabawa pacynkami, dzięki którym można odgrywać scenki ze żłobka, kontaktów z innymi dziećmi. Pozwól dziecku na ekspresję i swobodę, na wyrażanie negatywnych emocji, np. gdy pacynki biją się. Taka sytuacja pomoże dziecku zrozumieć i odtworzyć w bezpiecznej zabawie możliwe działanie, np. odegrać sytuację przepraszania.

Źródła:

Lange-Rachwał, „Moje dziecko się boi. Jak mogę mu pomóc”. Warszawa, 2019, Wydawnictwo Difin;
Murray, „Psychologia małego dziecka. Jak relacje społeczne wspierają rozwój dziecka w pierwszych dwóch latach życia”. Warszawa, 2019, Wydawnictwo Paradygmat.