Jak wychować dziecko na świadomego konsumenta?

Dzieci już od najmłodszych lat towarzyszą nam w większości zajęć wpisanych w naszą codzienność. Zakupy to jedna z bardziej powszechnych czynności dnia codziennego. I mowa tu nie tylko o zakupach spożywczych, ale także wizytach np. w galeriach handlowych, które często traktowane są jako pomysł na spędzenie czasu wolnego. Zaraz obok rodzinnego wypadu do kina, czy obiadu na mieście. Z zakupami nieodłącznie związane jest też pojęcie konsumenta. 

Kiedy wychodzicie ze swoją pociechą na zakupy i podejmujecie decyzję zakupową, biorąc zdanie dziecka pod uwagę, można pokusić się o pytanie: kto z Was jest konsumentem? Czy dziecko w ogóle może być konsumentem? Chcesz poznać definicję tego pojęcia? A może zastanawiasz się jakie są prawa konsumenta, o których warto pamiętać i które warto przekazać dziecku, tak aby wychować je na świadomego konsumenta? Niniejszy artykuł pomoże Ci odnaleźć odpowiedzi na te pytania.

Kto jest konsumentem: definicja

Słowo rynek zapewne kojarzy się Wam z przestrzenią pełną gwaru i małych straganów. Jednak w formie globalnej, na pojęcie rynku składa się ogół transakcji dokonywanych przez jego uczestników. Z rynkiem nieodłącznie związani są: przedsiębiorcy oraz – konsumenci.

Konsumentem, zgodnie z definicją ustawową zawartą w art. 22(1) ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks Cywilny jest: osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą bądź zawodową.

Znaczenie konsumenta w obszarze handlu jest bardzo istotne. Jako uczestnik rynku, sprawuje on kluczową dla producentów i sprzedawców rolę – dokonuje zakupu towarów i/lub usług. Istotną cechą konsumenta jest to, że dokonuje transakcji na swój własny użytek i nie jest to związane z jego życiem zawodowym. Transakcje te określane są jako czynności prawne. Czyli umowy zawierane pomiędzy producentem, bądź sprzedawcą a konsumentem. Ich zawarcie zwykle kończy się otrzymaniem dowodu zakupu, którym może być np. paragon.

Kto jest konsumentem: dziecko w roli konsumenta

Przy okazji wyjaśnienia definicji: kto jest konsumentem, przychodzi nam na myśl istotne zagadnienie: czy do grona konsumentów można zaliczyć także dzieci? Pytanie to jest kluczowe, gdyż dla producentów dzieci są całkiem ważną grupą odbiorców. Dlaczego? Kto z nas nie potrafi przytoczyć choć jednej sytuacji ze sklepu, w której dziecko namawia rodziców do zakupu jakiegoś produktu? No właśnie.

Najmłodsi często mają wpływ na dokonywane przez dorosłych zakupowe wybory. I to zwykle wcale nie takie w granicach otrzymywanego… kieszonkowego.

A jeśli o kieszonkowym mowa, należy pamiętać, że Polsce dzieci do ukończenia 13 roku życia zgodnie z prawem, nie posiadają zdolności do czynności prawnych. Oznacza to, że bez zgody opiekunów prawnych (a w niektórych przypadkach – pełnomocnictwa) nie mogą samodzielnie zawierać umów i dokonywać transakcji handlowych, a więc np. kupować produktów.

Na pytanie, czy dziecko może być konsumentem, należy jednak odpowiedzieć twierdząco. Dziecko występuje w roli konsumenta, korzystając lub nabywając za pośrednictwem rodziców lub opiekunów prawnych produkty i usługi przeznaczone dla dzieci. W związku z tym, rodzice powinni wiedzieć, jakie są prawa konsumenta, aby móc wychować dziecko na świadomego konsumenta.

Pamiętaj, że Twoje wybory zakupowe też są bardzo ważne. Obok bycia świadomym konsumentem, bądź świadomym rodzicem. Dokonuj przemyślanych zakupów, wybierając produkty bezpieczne dla Twoich dzieci. Zaliczają się do nich np. produkty z Pozytywną Opinią Instytutu Matki i Dziecka. Opinią, która spełnia funkcję potrójnej gwarancji bezpieczeństwa: ogólnego, zdrowotnego i rozwojowego.

Świadomy konsument: czy wiesz jakie są prawa konsumenta?

Czy wiesz jakie są prawa konsumenta? Zadaj sobie to pytanie i postaraj się udzielić na nie szczerej odpowiedzi. To istotne, chociażby z uwagi na nieuczciwe praktyki stosowane przez przedsiębiorców, prowadzące do podejmowania określonych, nie zawsze trafnych, decyzji zakupowych. Kierowanie się rozsądkiem na zakupach to jedno. Jednak w świecie konsumenta, świadomość przysługujących mu praw ma ogromne znaczenie.

Prawa konsumenta: jak wychować dziecko na świadomego konsumenta?

Jeśli nie wiesz, jakie są prawa konsumenta, o których warto porozmawiać z dzieckiem, poniżej przedstawiamy 3 podstawowe prawa, o których każdy świadomy konsument powinien pamiętać:

• Prawo zwrotu – nie jest to regułą, ale większość sklepów stacjonarnych umożliwia swoim klientom zwrot zakupionych towarów w określonym czasie liczonym od daty zakupu. Sytuacja wygląda inaczej przy umowach zawieranych na odległość, a więc zakupach dokonywanych przez internet. W tym przypadku klient ma prawnie zagwarantowaną możliwość odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni od momentu otrzymania towaru.

• Rękojmia – regulowana ustawowo odpowiedzialność sprzedawcy za występujące wady fizyczne i prawne produktów, o których kupujący nie wiedział w momencie zakupu towaru. Rękojmia – co do zasady – obejmuje okres 2 lat.

• Prawo gwarancji – zobowiązanie producenta co do tego, że produkt będzie sprawny przez określony czas np. 3 lata. Jest to uprawnienie dodatkowe, którego dobrowolnie udziela konsumentowi producent, rzadziej dystrybutor lub importer. Na jego podstawie można złożyć reklamację. Prawo gwarancji występuje obok rękojmi. To kupujący może zdecydować, z którego roszczenia skorzysta.

• Prawo reklamacji – jest uprawnieniem, którym dysponuje kupujący, wobec sprzedawcy/usługodawcy odpowiedzialnego za sprzedaż towaru niezgodnego z umową. Składając reklamację, w wielu przypadkach możesz skorzystać z gwarancji lub rękojmi. W ramach reklamacji klientowi przysługuje prawo do naprawy, wymiany lub obniżenia ceny produktu, a jeśli nie jest to możliwe – odstąpienia od umowy.

Świadomy konsument a edukacja dziecka w praktyce

Kiedy i w jaki sposób podejmować tematy praw konsumenta w rozmowach z dzieckiem? Najlepiej na przykładach życia codziennego:

• Róbmy przemyślane zakupy, interesuj się treścią podaną na etykietach produktów – dziecko jest dobrym obserwatorem, z pewnością zwróci na to uwagę;
• Kupując produkt, uświadamiajmy dzieciom istotę zachowania dowodu zakupu;
• Pozwólmy maluchowi uczestniczyć w zwrocie towaru, czy jego reklamacji – przy okazji rozmawiając o powodach swoich działań.

Te przykłady to tylko inspiracja. Codzienność podsuwa nam wiele okazji do poruszenia z dzieckiem tematu uprawnień konsumenckich. Łącząc teorię z praktyką, sprawiamy, że dziecko staje uczestnikiem takiej sytuacji, przez co łatwiej przyswaja przekazywaną mu wiedzę.

Edukując swoje dzieci, co do przysługujących im praw, sprawiasz, że w przyszłości mają szansę stać się świadomymi konsumentami, którzy nie tylko dokonują dobrze przemyślanych wyborów zakupowych, ale też dbają o to, aby ich prawa nie były łamane.