Jak kupić bezpieczny fotelik samochodowy?

21 grudnia 2022

Bezpieczny fotelik samochodowy dla dziecka to sprzęt niezbędny w wyposażeniu każdego malucha, który będzie podróżował samochodem. Co trzeba wiedzieć przed zakupem pierwszego fotelika dla dziecka? Jakie kryteria powinien spełniać najbezpieczniejszy fotelik 9-18, 9-36 czy 15-36? Poniżej przygotowaliśmy praktyczny poradnik, który pomoże Ci zapewnić bezpieczeństwo i komfort dziecku podczas podróży samochodem.

Pierwszy fotelik kupuje się przed przyjściem dziecka na świat, a następny, gdy dziecko wyrasta z produktu przeznaczonego dla pierwszej kategorii wiekowej. Prawo reguluje kwestie przewożenia dzieci w zależności od ich wzrostu, wymaga też od producentów homologacji na produkty dostępne na rynku, ale nie podpowiada, jaki fotelik wybrać. Z pomocą przychodzą eksperci Instytutu, którzy radzą, jak kupić bezpieczny i funkcjonalny fotelik samochodowy. Od rodziców, których spotykamy na kursach szkoły rodzenia i podczas opiniowania produktów, wiemy, że zakup fotelika często stanowi wyzwanie – tym bardziej, że fotelik należy do najdroższych produktów, w jakie trzeba zaopatrzyć się przy dziecku.

Przewożenie dzieci w fotelikach a kodeks drogowy

Polski Kodeks Drogowy nakłada obowiązek przewożenia dzieci w fotelikach do osiągnięcia przez nie 150 cm wzrostu. Ta kwestia ma zasadnicze znaczenie, dlatego żadne dziecko, które nie przekracza 150 cm wzrostu, nie może być przewożone bez fotelika. Kodeks dopuszcza jeden wyjątek, kiedy możliwe jest przewożenie dziecka na tylnej kanapie, bez fotelika, ale w samochodowych pasach bezpieczeństwa. Chodzi o sytuację, w której na tylnym siedzeniu pojazdu znajduje się już dwoje dzieci w fotelikach i nie mamy możliwości zainstalowania kolejnego dla następnego malucha. Dziecko siedzące bez fotelika musi jednak mieć co najmniej 3 lata.

Na przednim siedzeniu dziecko o wzroście do 150 cm można przewozić wyłącznie w foteliku. Najbezpieczniejszym miejscem w samochodzie jest środek tylnej kanapy, umożliwiający mocowanie ISOFIX lub zapięcie trzypunktowym pasem bezpieczeństwa.

Aleksandra Świeboda

Kierownik Działu Ocen i Rozwoju Współpracy w Instytucie Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

Kary za brak fotelika nie są dla kierowcy dotkliwe finansowo, jednak ryzyko utraty życia lub zdrowia dziecka jest stanowczo zbyt wielkie, by je podejmować i brać pod uwagę w jakichkolwiek kalkulacjach. Niektórzy przeciwnicy fotelików twierdzą, że kiedyś wszyscy jeździli bez nich i „nic się nie działo”. Należy jednak zwrócić uwagę na to, jak bardzo wzrosła liczba samochodów na naszych drogach. Jeździmy szybciej, pojazdów jest więcej, a ryzyko wypadku znacznie większe niż kiedyś.

Kategorie fotelików samochodowych

Aby był bezpieczny, fotelik samochodowy dla dziecka musi być dostosowany przede wszystkim do jego masy ciała (wagi), ale również do wieku i wzrostu. Rozróżniamy następujące grupy produktów:

Grupa 0, gdy dziecko waży poniżej 10 kg (do ok. 9 miesięcy)
Grupa 0+, gdy dziecko waży poniżej 13 kg (do ok. 18 miesięcy)
Grupa I, gdy dziecko waży 9-18 kg (od ok. 8 miesięcy do 3,5 roku)
Grupa II, gdy dziecko waży 15-25 kg (ok. 3-7 lat)
Grupa III, gdy dziecko waży 22-36 kg (ok. 6-12 lat)

Foteliki w przedziale wagowym 15-36 kg to grupa określana jako II-III. Można spotkać się również z najbardziej pojemną kategorią 9-36 kg, obejmującą grupy I-III (ok. 1-12 lat).

Takie foteliki są bardziej uniwersalne i posłużą dziecku na dłużej, jednak należy się liczyć z tym, że najbezpieczniejszy fotelik 9-36 kg może ustępować poziomem ochrony najlepszym produktom z grupy 9-18 kg. Analogicznie wygląda porównanie między fotelikami 15-36 i 15-25 – mniejszy przedział wagowy pozwala bowiem na precyzyjniejsze dopasowanie fotelika, co ma przełożenie na bezpieczeństwo użytkowania.

Wybór bezpiecznego fotelika samochodowego krok po kroku

Jeśli pierwszy raz rozglądasz się fotelikiem samochodowym dla swojej pociechy, poniżej podpowiadamy, jak się do tego zabrać.

Rozpocznij od zapoznania się z ofertą fotelików w specjalistycznych sklepach, przy uwzględnieniu odpowiedniej kategorii wagowej;
Jeśli chcesz kupić fotelik przez internet, sprawdź wybrany model osobiście we własnym samochodzie (dobry sprzedawca to umożliwi);
Zwróć uwagę na atesty, certyfikaty bezpieczeństwa i homologację;
Atutem będzie zdejmowana do prania tapicerka;
Dobry fotelik dla starszego dziecka powinien mieć także adapter umożliwiający pozycję do spania;
Sprawdź, czy można regulować pasy bezpieczeństwa i zagłówek stosownie do wzrostu dziecka.

Lesław Kluba

Fizjoterapeuta, Zastępca Kierownika Zakładu Usprawniania Leczniczego, Instytut Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

Najwięcej ograniczeń w doborze najbezpieczniejszego fotelika samochodowego dla dziecka wynika z rozwiązań konstrukcyjnych danego modelu samochodu oraz sposobu mocowania. Warunkiem bezwzględnym przy zakupie jest przymierzenie fotelika wraz z dzieckiem we wnętrzu samochodu. Należy zwrócić uwagę na możliwość montażu w najbardziej komfortowym miejscu, biorąc pod uwagę cyrkulację nawiewanego powietrza.

Dlaczego dzieci należy wozić w fotelikach?

Przede wszystkim wynika to z anatomii. Dzieci mają elastyczną konstrukcję szkieletu, a proces kostnienia przebiega aż do okresu dojrzewania. Stopniowo rozwijają się także więzadła i mięśnie szyjnego odcinka kręgosłupa szyjnego. Różnice istnieją także w budowie trzonów kręgowych. U małych dzieci ukształtowane są płasko, zaś u dorosłych – siodełkowato. Dorośli, w odróżnieniu od dzieci, mają ukształtowany aparat więzadłowy kręgosłupa, który stanowi swoiste wzmocnienie odcinka szyjnego. Innymi słowy – u dorosłych kręgi trzymają się razem w przypadku gwałtownego hamowania, dzieci zaś nie mają tej anatomicznej ochrony. Podobnie jest z miednicą dziecka, której kości są u dzieci jeszcze niezrośnięte. Miednica uzyskuje „dorosły” kształt dopiero w wieku dojrzewania. Ma wówczas w pełni rozwinięte talerze i kolce biodrowe.

Lesław Kluba

Fizjoterapeuta, Zastępca Kierownika Zakładu Usprawniania Leczniczego, Instytut Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

Jaki jest wpływ fotelika samochodowego na rozwój dziecka? Krótkie trasy to raczej podróż w warunkach niewygody, bez znaczenia dla rozwoju. Niewygoda ta wynika tylko ze skrępowania pasami. Długie trasy mogą być bardziej uciążliwe, ale robiąc częstsze przerwy niż w podróży osób tylko dorosłych, można całkowicie wyeliminować dyskomfort jazdy u dziecka. Pamiętajmy, że bez negatywnego wpływu na kształtowanie rozwoju będą foteliki dopasowane do rozmiarów ciała dzieci.

Pierwszy fotelik samochodowy: na co zwrócić uwagę?

Pierwszy fotelik samochodowy dla dziecka to model z grupy 0+. Umożliwia przewożenie dziecka w pozycji półleżącej. W okresie noworodkowym i wczesnoniemowlęcym wewnątrz fotelika powinien być włożony klin niwelujący głębokość siedziska, by dziecko nie wpadało zbyt głęboko, a spoczywało w nim bardziej w pozycji leżącej niż siedzącej. Zwróć uwagę, czy jest on dołączony do fotelika wraz z wkładką dla niemowląt. Z obu produktów będziesz korzystać do momentu, aż maluch z nich wyrośnie.

Foteliki dla noworodków zaliczają się do grupy do 13 kg i montuje się je zawsze tyłem do kierunku jazdy. Warto jak najdłużej korzystać z fotelika montowanego tyłem do kierunku jazdy, bo zapewnia on największe bezpieczeństwo przewożonego dziecka. Najbezpieczniejszym miejscem do wożenia dziecka jest środek tylnej kanapy, o ile jest on wyposażony w trzypunktowy pas bezpieczeństwa lub mocowanie ISOFIX. Jeśli chcesz przewozić dziecko w foteliku tyłem do kierunku jazdy na miejscu pasażera z przodu, pamiętaj o wyłączeniu poduszki powietrznej.

Lesław Kluba

Fizjoterapeuta, Zastępca Kierownika Zakładu Usprawniania Leczniczego, Instytut Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

Fotelik samochodowy spełnia swoją rolę zabezpieczającą tylko wtedy, kiedy ogranicza swobodę ruchu dziecka – dlatego musi być dobrze dopasowany do okresu rozwojowego. Przy wyborze fotelika samochodowego dla najmłodszych należy kierować się możliwością jego montażu na miejscu za prowadzącym pojazd oraz tym, czy fotelik posiada dostatecznie solidne burty boczne, szczególnie na wysokości głowy dziecka. Jeżeli korzystamy z nosidełka, trzeba uwzględnić jego ciężar z dzieckiem i dystanse do pokonania, ponieważ często te dwa parametry są zbyt dużym wyzwaniem dla drobnych mam, przeciążając ich kręgosłupy.

Uwaga praktyczna: jeżeli korzystamy z nosidełka z pałąkiem, to nośmy go raczej wyżej, żeby dziecko nie wdychało powietrza (zwłaszcza miejskiego) z poziomu chodnika i jezdni.

Czym kierować się podczas zakupu fotelika dla starszego dziecka?

Po wyrośnięciu dziecka z fotelika pierwszego grupy 0 czy 0+, należy dopasować maluchowi nowy sprzęt. Aktualnym trendem, zgodnym z prawami fizyki, jest jak najdłuższe wożenie dzieci w fotelikach dostosowanych do sadzania dzieci tyłem do kierunku jazdy. Obecnie na rynku są produkty do tego dostosowane, tzw. RWF (ang. Rearward Facing). Nie każdy tradycyjny fotelik z grupy I, II i III jest przystosowany do takiego montażu.

Z praktycznego punktu widzenia, wybierając ten produkt, należy brać pod uwagę następujące kryteria:

wiek;
wagę;
wzrost użytkownika.

Aleksandra Świeboda

Kierownik Działu Ocen i Rozwoju Współpracy w Instytucie Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

Wszystkie trzy kryteria są bardzo ważne i powinny być stosowane jednocześnie, bo zdarza się, że np. dwuletni, dość masywnej budowy maluch, waży więcej niż szczupły czterolatek. Nasze pociechy różnią się wiekiem, wzrostem i możliwościami motorycznymi. Dwuletnie dziecko nie będzie jeszcze umiało samodzielnie rozpiąć klamry pasów, za to niejeden kreatywny i ruchliwy pięciolatek sobie z tym bez trudu poradzi. Dlatego właśnie należy wziąć pod uwagę nie tylko wagę, ale i wiek oraz wzrost pociechy.

Co, gdy dziecko jest za duże na fotelik?

Dzieci o wzroście powyżej 135 cm często nie mieszczą się w największych fotelikach, które okazują się zbyt ciasne, szczególnie w rejonie barków. Co wówczas zrobić? Popularnym, a jednocześnie najtańszym rozwiązaniem są podstawki pod pośladki (siedziska do samochodu, zwane też podpupnikami). Niestety, choć dopuszcza je prawo, wyniki testów zderzeniowych pokazują, że zwykłe, styropianowe podwyższenia nie zapewniają należytej ochrony, narażając na poważne urazy zarówno narządy jamy brzusznej, jak również głowę i szyję małego pasażera.

Dla dorastających dzieci można poszukać fotelika z większym zakresem wagowym (są już dostępne na rynku modele do 54 kg) lub wybrać model do 36 kg, którego producent przewidział możliwość demontażu pleców i używania samego siedziska (jest to podane w instrukcji użytkowania).

Aleksandra Świeboda

Kierownik Działu Ocen i Rozwoju Współpracy w Instytucie Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

Jeśli chodzi o zakres cenowy, to najdroższe są foteliki z szeroką skalą wagową (9-36 kg). Plusem takich modeli jest to, że posłużą zdecydowanie dłużej – dzięki rozwiązaniom konstrukcyjnym, które rosną wraz z dzieckiem, np. wysuwany w górę zagłówek z osłonami głowy, nie trzeba będzie ich wymieniać. Wydatek na fotelik sięga zwykle rzędu kilkuset złotych. Nie są to małe kwoty, jednak rodzice, którzy zdecydują się na taki zakup, zwykle są bardzo z niego zadowoleni.

Bezpieczeństwo fotelika a jego montaż

Nawet uważany za najbezpieczniejszy fotelik, niezależnie od tego, czy mówimy o kategorii 9-36, 9-18 czy 15-36, musi być właściwie zamontowany, aby spełnić swoją rolę. Dlatego tak ważny jest sposób montażu i stabilizacji fotelika w samochodzie.

Wiele modeli ma tzw. system ISOFIX. Jest to rozwiązanie, dzięki któremu w szybki i pewny sposób zamontujemy fotelik bez użycia pasów bezpieczeństwa, których prawidłowe zastosowanie do montażu fotelika w samochodzie wymaga dużej precyzji i wysiłku ze strony dorosłego. Bezwzględnie należy to zrobić zgodnie z dołączoną do produktu instrukcją. Źle wmontowany w samochodowe pasy bezpieczeństwa fotelik stanowi zagrożenie dla wszystkich pasażerów samochodu w razie wypadku, nie tylko dla małego użytkownika.

Na podstawie prowadzonych statystyk szacuje się, że około 70% fotelików jest niewłaściwie montowanych w samochodach. Bez względu na to, czy dany model posiada ISOFIX, czy też nie, powinien mieć odpowiednie atesty i certyfikaty. Zastosowanie systemu ISOFIX wymaga posiadania przez samochód złączy tegoż systemu, (tj. dwóch uchwytów, które znajdują się między siedziskiem a oparciem fotela), co należy sprawdzić przed zakupem.

Na co zwrócić uwagę podczas montażu fotelika w samochodzie?

Lesław Kluba

Fizjoterapeuta, Zastępca Kierownika Zakładu Usprawniania Leczniczego, Instytut Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

W samochodach bez blokad należy zachować bezpieczną odległość od klamek drzwi i okien. Dotyczy to przede wszystkim młodszych dzieci. Jeżeli fotelik posiada centralny jednopunktowy zamek, to trzeba sprawdzić zapięcie tak, żeby dziecko nie mogło samo wyswobodzić się z pasów. Podobnie jak w innych produktach, które ograniczają ruchy dziecka, musi być zachowana swoboda ruchu dla rąk i nóg. Ważne są różnego rodzaju kliny i podkładki zabezpieczające przed zsuwaniem się dziecka i jednocześnie zapewniające lepszą stabilizację dziecka w foteliku. Z tego względu bardzo ważne wydają się duże granice regulacji poszczególnych elementów fotelika.

Uwaga praktyczna: nie wolno przewozić żadnych przedmiotów na tylnej półce, ponieważ według badań ADAC, przy zderzeniu z prędkością 50 km/h, przedmioty leżące z tyłu powodują olbrzymie szkody wśród pasażerów. Puszka napoju to siła rażenia granatu, a parasol może przebić jak sztylet.

Najbezpieczniejszy fotelik samochodowy: nie tylko certyfikaty

Europejskie certyfikaty bezpieczeństwa ECE R44-03 oraz ECE R44-04 oznaczają, że fotelik spełnia podstawowe normy techniczne i uzyskuje homologację uprawniającą do używania w ruchu drogowym. Nie jest to wystarczające potwierdzenie, ani pełna gwarancja bezpieczeństwa Waszego dziecka, bo normy te oznaczają spełnienie minimalnych wymogów i niekoniecznie są zgodne z najnowocześniejszymi rozwiązaniami technicznymi najnowszych produktów tego typu. Z tego powodu równie ważne są testy zderzeniowe, prowadzone przez niezależne organizacje (jak niemiecki ADAC czy inne OEAMTC, AA i ANWB).

Kryteria oceny bezpieczeństwa w testach są ostrzejsze niż te wymagane do uzyskania certyfikatu. Dlatego przed wyborem fotelika koniecznie przejrzyjmy wyniki niezależnych testów zderzeniowych, kierując się przede wszystkim bezpieczeństwem, a mniej ceną.

Aleksandra Świeboda

Kierownik Działu Ocen i Rozwoju Współpracy w Instytucie Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

Zanim kupisz fotelik samochodowy, przymierz go do fotela samochodowego, w którym go zamontujesz – sprawdź, czy jest dobrze dopasowany. Nigdy nie dokonuj takiego zakupu „w ciemno”. Warto także posadzić na nim swoją pociechę, by zasygnalizowała ewentualny dyskomfort, jeżeli już na początku się pojawi. Czytelny sposób montażu fotelika zaoszczędzi zbędnych emocji i wysiłku, gdy będzie trzeba szybko zamontować produkt w aucie wraz z dzieckiem.

Jak odczytywać wyniki testów fotelików samochodowych?

W testach foteliki otrzymują oceny od 1 do 5. Nie wszystkie parametry, którymi kierują się organizatorzy testów, są jawne, ale co do zasady nie powinno się kupować fotelików, które w testach zderzeniowych uzyskały mniej niż 3 punkty.

Bezpieczeństwo jest oczywiście najistotniejsze, ale dla rodziców liczy się również wygoda użytkowania. Łatwość czyszczenia fotelika to podstawa, bo nie ma najmniejszych szans, żeby dziecko nie zabrudziło go jedzeniem lub piciem. Powinien też być łatwy w montażu i demontażu, a jednocześnie po zamontowaniu optymalnie ustabilizowany na fotelu pasażera.

Nowy standard bezpieczeństwa fotelików: i-Size

Z uwagi na wciąż rosnące wymagania odnośnie bezpieczeństwa dzieci w fotelikach i niewystarczające standardy w tym zakresie, w 2013 r. zatwierdzono nowy system homologacji i-Size. Dotychczasowe kategorie wagowe zostają w nim zastąpione informacją odnoszącą się do wzrostu dziecka, ułatwiając prawidłowy dobór fotelika.

Homologacja i-Size wprowadza ponadto obowiązek wożenia dziecka do 15. miesiąca życia tyłem do kierunku jazdy samochodu. Atest i-Size mogą otrzymać wyłącznie siedziska zaopatrzone w system mocowania na bazie ISOFIX (bez użycia pasów bezpieczeństwa), po pozytywnym przejściu testów zderzeniowych według z użyciem manekinów nowej generacji. Dzięki temu foteliki mogą zapewnić większą ochronę głowy, kręgów szyjnych i boków dziecka.

Najbezpieczniejszy fotelik samochodowy: nowy czy używany?

Na portalach ogłoszeniowych i aukcyjnych nie brakuje ogłoszeń sprzedaży fotelików. Mają przystępną cenę i wielu rodziców się na taki zakup decyduje. Jednak nie jest to najlepsza decyzja. Nie mamy pewności, czy fotelik był użytkowany w prawidłowy sposób, czy nie uczestniczył w jakimś zdarzeniu drogowym oraz czy pasy i zapięcia nadal zapewniają bezpieczeństwo. Nie wszystko widać gołym okiem, a ryzykować zdecydowanie nie warto. Używany fotelik można kupić ewentualnie od kogoś bliskiego, jeśli mamy pewność, że był użytkowany prawidłowo.

Aleksandra Świeboda

Kierownik Działu Ocen i Rozwoju Współpracy w Instytucie Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

W naszych badaniach zwracamy szczególną uwagę na tkaniny, z których fotelik jest wykonany. Nie powinny być w pełni sztuczne i powodować nadmiernego pocenia się dziecka, zwłaszcza latem. Idealnie, jeśli tapicerkę obiciową można zdjąć i wyprać.

Wózek i fotelik samochodowy w jednym

Niektóre modele wózków wielofunkcyjnych posiadają także fotelik samochodowy w formie nosidła z rączką. Możesz go wpiąć w stelaż wózka – bezpośrednio lub za pomocą odpowiednich adapterów. Jest to przydatna funkcja, jeśli wybierasz się na bardzo krótkie zakupy, czy zaplanowaną wizytę u lekarza: zamiast całej gondoli, zabierzesz jedynie fotelik samochodowy oraz stelaż. Takie rozwiązanie nie powinno być stosowane na spacerach, ani podczas dłuższego przebywania w miejscach, gdzie dziecko jest narażone na światło jarzeniowe (galerie handlowe, supermarkety).

Pierwszy fotelik samochodowy dla dziecka musi posiadać europejski certyfikat bezpieczeństwa ECE R44-03 oraz ECE R44-04.

Jakie rozwiązanie wybrać?

Bez względu na to, czy zdecydujesz się na zakup wszystkich akcesoriów osobno, czy też rozwiązania wielofunkcyjnego (2 w 1 lub 3 w 1), postaw przede wszystkim na bezpieczeństwo Twojego dziecka. Możliwość zakupu wszystkich niezbędnych produktów w jednym zestawie może wydawać się atrakcyjna, nie tylko cenowo – pamiętaj jednak o dokładnym sprawdzeniu właściwości, atestów i certyfikatów każdego z nich. Tylko wtedy będziesz mieć pewność, że Twój maluszek jest bezpieczny.