Jak sobie poradzić z bólem kręgosłupa po CC?

Ból pleców po porodzie to przypadłość, na którą skarży się wiele świeżo upieczonych mam, jednak ból kręgosłupa po cięciu cesarskim (w skrócie: CC) może mieć nieco inne przyczyny, niż ból pleców po porodzie siłami natury. 

Jak poradzić sobie z bólem pleców po CC, gdzie szukać pomocy? Na forum przyszłe mamy często poszukują odpowiedzi na to pytanie. W artykule podpowiadamy, co może wpłynąć na wystąpienie bólu kręgosłupa po CC i przedstawiamy proste ćwiczenia, które mogą pomóc.

Ból pleców po CC może mieć swój początek już w czasie ciąży

Aby zrozumieć przyczynę bólu kręgosłupa po CC, warto przyjrzeć się niektórym zmianom, zachodzącym w kobiecym ciele w trakcie samej ciąży: 

• Rosnący w macicy płód wpływa na statykę kobiecego organizmu: środek ciężkości przesuwa się do przodu, miednica zmienia swoje ułożenie (większe przodopochylenie), a lordoza lędźwiowa pogłębia się. Ryzyko powstawania przeciążeń struktur m.in. w obrębie kręgosłupa, miednicy i stawów krzyżowo-biodrowych wzrasta. Badania wykazują, że bóle lędźwiowo-miedniczne występują nawet u 45-56% kobiet w ciąży[1].
• W dolegliwościach bólowych kręgosłupa w trakcie ciąży, swój udział mają także ciążowe hormony. Zwiększony poziom relaksyny i estrogenów powoduje m.in.: delikatne poszerzenie kobiecej miednicy, rozluźnienie połączeń więzadłowo – stawowych oraz zmiany napięcia mięśni dna miednicy[1].
• Na ból kręgosłupa w ciąży częściej skarżą się pacjentki, u których ból pleców występował jeszcze przed ciążą[3]. Dodatkowo, ból kręgosłupa w ciąży wykazuje większe nasilenie u kobiet, które nie były aktywne fizycznie przed, oraz w trakcie ciąży.

To tylko niektóre z czynników, które mogą powodować ból pleców w ciąży, ale często także ból kręgosłupa po CC lub ból pleców po porodzie siłami natury (PSN).

Jakie mogą być dodatkowe przyczyny bólu kręgosłupa po cięciu cesarskim (CC)?

Poród drogą cięcia cesarskiego jest zabiegiem operacyjnym, który wiąże się z nacięciem skóry, tkanki podskórnej, powięzi oraz macicy pacjentki, celem wydobycia dziecka. Ból pleców po CC dodatkowo może być związany:

• z powstałym uszkodzeniem tkanek w obrębie jamy brzusznej, oraz z samą blizną pooperacyjną: na forum wiele kobiet skarży się na ból kręgosłupa po CC, jednak  nieliczne pacjentki łączą bóle pleców z nieprawidłowo zagojoną blizną.

Zrosty, które mogą pojawić się głęboko w jamie brzusznej, często przyczyniają się do powstawania bólu kręgosłupa lędźwiowego po CC [6]. Dlatego tak ważna jest praca z blizną powstałą po tzw. ,,cesarce”, dbanie o jej właściwą elastyczność i ruchomość względem tkanki podskórnej, oraz powięzi.

• Ból pleców po CC jest jednym z możliwych powikłań znieczulenia podpajęczynówkowego. Spośród dostępnych opcji centralnego znieczulenia przewodowego, znieczulenie podpajęczynówkowe jest techniką najczęściej wybieraną podczas porodów drogą cięcia cesarskiego [4].

Biorąc pod uwagę etiologię bólu kręgosłupa po CC, również postępowanie terapeutyczne w połogu, oraz w dłuższym okresie po porodzie, będzie różniło się od rehabilitacji stosowanej u pacjentek po porodzie siłami natury.

Ból pleców po CC: jak postępować, kiedy można masować bliznę po CC?

W przypadku bólów kręgosłupa lędźwiowego bezpośrednio po tzw. ,,cesarce”, kobieta powinna zgłosić swoje dolegliwości lekarzowi. Personel poinstruuje także pacjentkę, jak dbać o bliznę po CC. Na forum wiele kobiet pyta, kiedy można zacząć masować bliznę po CC, jak to robić w sposób prawidłowy?

Skórę nad, oraz poniżej blizny można delikatnie dotykać już w pierwszych dobach po CC, wykonując okrężne ruchy głaskające, po powierzchni skóry. Aby zapobiegać tworzeniu się wewnętrznych zrostów w obrębie jamy brzusznej, które mogą rzutować na wystąpienie bólu pleców po CC, od pierwszych dni po porodzie warto także 3-4 razy dziennie wykonywać tzw. ,,oddechy do blizny”. Oddychanie torem przeponowym tzw. dolnożebrowym, może pomóc w łagodzeniu bólu kręgosłupa lędźwiowego po cesarce.

W przypadku bólu pleców po CC, terapeuta może zaproponować także m.in.: masaż, terapię manualną, wisceralną, terapię punktów spustowych, kinesiotaping, czy fizykoterapię. Po porodzie, warto odwiedzić także fizjoterapeutkę uroginekologiczną, która pomoże w przywróceniu prawidłowego napięcia w obrębie mięśni dna miednicy. Jeśli kobieta nie wie, do jakiego terapeuty się zgłosić, na forum internetowym dla rodziców można spytać inne mamy ze swojej okolicy, o kontakt do sprawdzonych specjalistów.

Proste ćwiczenia i nawyki, które mogą pomóc złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego po cesarce

Już w pierwszych dobach po porodzie warto skupić się na wykonywaniu ćwiczeń oddechowych oraz przyjmowaniu prawidłowej postawy ciała. Podczas chodzenia, stania czy siedzenia należy prostować plecy i delikatnie wyciągać czubek głowy do sufitu (broda cofnięta).

Już od 4-6 doby po CC można także leżeć na brzuchu około 15-20 minut, podkładając pod biodra poduszkę. Taka pozycja doskonale wpływa na obkurczenie macicy po porodzie i pomaga złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego po cesarce.

Oto przykładowe ćwiczenia, które mogą pomóc w łagodzeniu bólu pleców po porodzie (wykonujemy je od 4-5 tygodnia po CC):

• W leżeniu na plecach uginamy nogi, stopy na podłożu. Następnie podwijamy miednicę, lekko napinamy pośladki oraz brzuch i unosimy biodra w górę. Między kolana można włożyć małą piłkę lub poduszkę i pilnować, aby nie wypadła podczas unoszenia bioder.
• W leżeniu na plecach uginamy nogi; stopy i biodra na podłożu. Wykonujemy okrężne ruchy miednicy, po 8 powtórzeń w każdą stronę.
• Pozycja j.w: przyciągamy raz jedno, raz drugie kolano w kierunku brzucha; na koniec oba kolana równocześnie. Odcinek lędźwiowy przyklejony do podłoża.
• Leżąc na plecach rozkładamy ręce na boki, uginamy nogi w kolanach, stopy opieramy o podłoże. Delikatnie przenosimy złączone kolana raz na prawą, raz na lewą stronę.

Co jeszcze może pomóc w łagodzeniu bólu pleców po CC? Na forum, wielu lekarzy, położnych i fizjoterapeutów zwraca uwagę na konieczność przyjmowania przez kobietę wygodnej pozycji podczas karmienia piersią, czy kołysania maluszka w ramionach.

Ważne jest także podnoszenie dziecka: poprzez lekkie ugięcie nóg lub przykucnięcie, przy zachowaniu prostych pleców i lekko napiętego brzucha.

Źródła:

Majchrzycki M., Mrozikiewicz P., Kocur P., Bartkowiak P., Wieczorek J., Hoffmann M., Stryła W., Seremiak-Mrozikiewicz A., Grześkowiak E., Dolegliwości bólowe dolnego odcinka kręgosłupa u kobiet w ciąży, Ginekologia Polska 2010; 81 (11): 851–855;
Karowicz-Bilińska A., Sikora A., Estemberg D., Brzozowska M., Berner-Trąbska M., Kuś E., Kowalska-Koprek U., Fizjoterapia w położnictwie, Ginekologia Polska 2010; 81 (6): 441–445
Miksza A., Smolarek N., Chmaj-Wierzchowska K, Zgrzeba L.,Dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowo-krzyżowej u kobiet w ciąży, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 1 (50) 2017: 115–123;
Białowolska K., Znieczulenie podpajęczynówkowe do cięcia cesarskiego – poszukiwanie idealnej dawki leku miejscowo znieczulającego, Anestezjologia i Ratownictwo 2021; 15: 257-264;
https://www.forumginekologii.pl/artykul/znieczulenie-zewnatrzoponowe-i-inne-metody-lagodzenia-bolu-porodowego [dostęp 15.06.2023];
https://www.praktycznafizjoterapia.pl/artykul/rehabilitacja-blizny-po-cesarskim-cieciu [dostęp: 15.06.2023];
https://www.opiekaokoloporodowa.pl/artykul/dolegliwosci-bolowe-kregoslupa-po-porodzie [dostęp: 15.06.2023].