Grzybica w ciąży

Co sprawia, że grzybica pochwy, a czasem także skóry, pojawia się częściej w okresie ciąży i czy tego rodzaju infekcja może być groźna dla dziecka? Jak leczyć grzybicę będąc w ciąży – czy warto sięgać po domowe sposoby? A co z popularnymi lekami przeciwgrzybicznymi dostępnymi bez recepty – czy te zawierające np. clotrimazolum można bezpiecznie stosować na grzybicę w ciąży? Podpowiadamy, jak powinno przebiegać leczenie w tym szczególnym okresie.

Stany zapalne pochwy i sromu to najczęstsze przyczyny wizyt u ginekologa. Grzybica pochwy stanowi 20 do 30 % z nich. Dane z ostatnich lat wskazują, że 75% kobiet przebyło grzybicze zapalenie sromu lub pochwy przynajmniej raz w swoim życiu, a 40-50% kobiet jest leczonych z powodu nawracającej infekcji grzybiczej.

Grzybica pochwy w ciąży: przyczyny i objawy

Ciąża jest stanem szczególnie predysponującym zarówno do samych zapaleń grzybiczych pochwy, jak i do częstszych nawrotów po leczeniu. Jednocześnie odpowiedź na standardowe leczenie przeciwgrzybicze jest słabsza w tym okresie. Dzieje się tak na skutek zmian hormonalnych i immunologicznych, koniecznych do przygotowania organizmu kobiety do prawidłowego rozwoju nowej istoty. To wszystko sprawia, że grzybica pochwy i sromu w ciąży może stanowić uporczywy problem, uprzykrzający życie przyszłej mamy, która oprócz tego nierzadko martwi się, czy infekcja nie okaże się groźna dla dziecka.

Najczęstszym patogenem wywołującym grzybicę pochwy w ciąży i poza tym okresem jest drożdżak z gatunku Candida. Dlatego często, zastępczo, używa się pojęcia kandydoza pochwy. Co ważne, patogen ten, w niewielkiej ilości może zasiedlać dolny odcinek dróg rodnych, nie powodując objawów infekcji i nie stanowiąc ryzyka dla zdrowia kobiety. Jeśli jednak nie zostaje zachowana prawidłowa równowaga w składzie flory bakteryjnej pochwy, nadmiar drożdżaków, może dodatkowo zwiększać ryzyko infekcji bakteryjnej.

Do czynników ryzyka grzybicy pochwy – w ciąży i nie tylko – należą:

• otyłość,
• cukrzyca,
• zakażenia ogólnoustrojowe, np. zakażenie układu moczowego,
• nieprawidłowa dieta lub
• przebyta antybiotykoterapia.

Objawy grzybicy pochwy i sromu w ciąży to: pieczenie okolic narządów płciowych, nasilony świąd oraz serowate upławy. Takim objawom może towarzyszyć zaczerwienienie i obrzęk skóry i śluzówki oraz uczucie suchości pochwy.

Grzybica w ciąży: czy groźna dla płodu?

Po zauważeniu wspomnianych objawów pacjentki zaczynają mieć obawy, czy infekcja grzybicza pochwy nie okaże się groźna dla płodu, zwiększając np. ryzyko przedwczesnego porodu. Grzybica pochwy lub sromu w ciąży nie stanowi większego zagrożenia dla płodu. Wrodzone zakażenie grzybicze, czyli takie, w którym dochodzi do przeniesienia infekcji do organizmu płodu, zdarza się bardzo rzadko.

W niektórych przypadkach braku odpowiedniego leczenia grzybicy pochwy w ciąży, przy współistnieniu sprzyjających czynników, może dojść do śródporodowego zakażenia noworodka. Do infekcji dochodzi na skutek kontaktu z wydzieliną pochwy, a objawia się zmianami na skórze głowy oraz wewnętrznych stron dłoni i stóp lub aftowym zapaleniem jamy ustnej.

Przewlekły stan zapalny sromu utrudnia poród naturalny, może przyczynić się do niekontrolowanego pęknięcia krocza oraz nieprawidłowego gojenia rany krocza w połogu.

Grzybica pochwy w ciąży: jak leczyć?

Jak każde postępowanie terapeutyczne w ciąży, również leczenie grzybicy w tym okresie wymaga rozważenia korzyści dla matki i ewentualnego ryzyka dla płodu. W ramach farmakoterapii grzybicy pochwy w ciąży stosuje się wyłącznie leki miejscowe, w postaci globulek dopochwowych lub kremów. Nawet jeśli mowa o preparatach dostępnych bez recepty, zawierających np. clotrimazolum, należy wcześniej skonsultować się z lekarzem. Leki przeciwgrzybicze doustne w większości mają działanie teratogenne, a więc uszkadzające płód i są bezwzględnie przeciwskazane. Leki przeciwgrzybicze podawane ogólnie, mogą być stosowane wyłącznie w warunkach szpitalnych, w przypadkach ciężkich zakażeń ogólnoustrojowych.

Ze względu na konieczną ostrożność na początku ciąży, w okresie organogenezy, a więc w czasie powstawania narządów zarodka, niektóre leki dozwolone w kolejnych trymestrach ciąży, nie mogą być stosowane na tym etapie. Co ciekawe, pojawiają się doniesienia o skuteczności w leczeniu grzybicy pochwy preparatów zawierających miód pszczeli i jogurt naturalny. Nie są one jednak powszechnie stosowane.

Nawracająca grzybica w ciąży: jak zapobiegać?

W ramach profilaktyki, zwłaszcza przy nawracających infekcjach grzybiczych, warto zwrócić uwagę na spożywane produkty. W diecie powinno się unikać węglowodanów prostych, w tym słodkich soków i owoców, a także kawy i – co oczywiste dla okresu ciąży – alkoholu i papierosów. 

Ważne jest również dbanie o prawidłową florę bakteryjną pochwy, a więc obecność pałeczek kwasu mlekowego. W przypadku niezbyt nasilonych dolegliwości przy rozpoczynającej się infekcji można zastosować probiotyk dopochwowy. Ze względu jednak na potencjalne ryzyko dla przebiegu ciąży przy braku skutecznego leczenia, konieczna może się okazać konsultacja z lekarzem prowadzącym.

Domowe sposoby na grzybicę w ciąży: tak czy nie? 

Wśród domowych sposobów leczenia grzybicy pochwy wymienia się między innymi: ocet jabłkowy, olej kokosowy, olejek z drzewa herbacianego, olejek oregano, czosnek. O ile w przypadku zachorowania w innych okresach życia, można u zdrowych osób rozpocząć terapię od metod naturalnych, o tyle w ciąży sprawa ma się nieco inaczej. Wszelkie domowe sposoby leczenia grzybicy pochwy nie mają wiarygodnych badań potwierdzających ich skuteczność w dużej populacji, dlatego decyzje o wykorzystaniu tych metod w leczeniu należy podjąć po uzgodnieniu z lekarzem prowadzącym ciążę.

Prawidłowa higiena intymna ma zasadnicze znaczenie w profilaktyce grzybicy pochwy w ciąży. Powinno się unikać gorących kąpieli, stosować naturalne, bezzapachowe środki do mycia sromu (te same, które sprawdzają się na pozostałych powierzchniach ciała) oraz używać bawełnianej, komfortowej bielizny.

Grzybica skóry w ciąży: jak leczyć? 

Skóra w ciąży jest jednym z wielu narządów, który podlega dużym zmianom hormonalnym, immunologicznym i metabolicznym. Działanie tych czynników sprawia, że możemy mówić o fizjologicznych zmianach na skórze w ciąży, do których należą między innymi: hiperpigmentacja skóry, ostuda, rozstępy. Grzybica skóry, nie jest jedną z nich, choć ciąża może predysponować do pojawienia się tego schorzenia. Podobnie, jak w przypadku infekcji grzybiczych pochwy, powstaje pytanie, czy grzybica skóry w ciąży może być groźna dla płodu. Uważa się, że u zdrowej ciężarnej, bez skrajnych niedoborów odporności i ciężkich chorób przewlekłych, ograniczona lokalnie grzybica skóry nie ma wpływu na przebieg ciąży.

Leczenie grzybicy skóry w ciąży jest domeną dermatologa i zawsze powinno być planowane i kontrolowane przez lekarza. Rodzaj farmakoterapii zależy od wieku ciąży, umiejscowienia i nasilenia choroby, jak w przypadku grzybicy pochwy.

Uwaga na problemy skórne w ciąży

Z racji istnienia wielu schorzeń skóry specyficznych dla okresu ciąży, a mogących wiązać się z zagrożeniem dla matki i płodu, zawsze warto skonsultować się dermatologicznie w przypadku jakichkolwiek nowych zmian lub odmiennego niż dotychczas wyglądu obecnych. Należy też pamiętać, żeby w każdym przypadku leczenia dermatologicznego, przy podejrzeniu ciąży lub w we wczesnym jej okresie, poinformować lekarza o swoim stanie.