Wpływ nauki zdalnej na dzieci i młodzież szkolną stał się powodem do obaw rodziców i przedmiotem zainteresowania specjalistów. Na czym polegają negatywne skutki nauki w trybie zdalnym i jakich aspektów rozwoju dotyczą? Czy mimo to edukacja na odległość może okazać się cennym doświadczeniem na przyszłość? Co obecnie wiemy o wpływie zdalnego nauczania na dzieci i w jaki sposób możemy pomóc naszym pociechom odnaleźć się w tej sytuacji? Jak radzić sobie z towarzyszącymi jej trudnościami i uniknąć najbardziej negatywnych konsekwencji?
Na skutek trwającej pandemii Covid-19 edukacja szkolna w trybie stacjonarnym przez długi czas była niemożliwa. Negatywne skutki nauki zdalnej – wymuszonej okolicznościami i wprowadzonej w trybie nagłym – odczuwa dziś większość uczniów. Choć dzieci i młodzież wróciły do szkół, zagrożenie epidemiologiczne sprawia, że część z nich znowu musi uczyć się w domu – przynajmniej przez pewien czas. Wiele wskazuje na to, że ta forma nauczania zostanie z nami na dłużej. Dlatego tak ważna jest świadomość odnośnie wpływu nauki zdalnej na dzieci i przeciwdziałanie bądź minimalizowanie negatywnych skutków z nią związanych. Warto mieć świadomość, że skutki te dotyczą zarówno rozwoju fizycznego, jak również umysłowego i społecznego.
Wpływ nauki zdalnej na rozwój psychospołeczny dzieci i młodzieży
Pandemia zakłóciła szkolną rutynę, życie dzieci i młodzieży, ingerując w pełnione role – ucznia, kolegi i koleżanki. Covid-19 pogorszył perspektywy ludzi młodych, wywołując niepokój o to, co dziś i o przyszłość. Wprowadzane, wraz z kolejnymi falami pandemii, ograniczenia, wymusiły zmianę dotychczasowego funkcjonowania w życiu codziennym, społecznym i w procesie edukacji. Nie ma wątpliwości, że wszystkie restrykcje przyczyniły się do zmniejszenia ryzyka rozprzestrzeniania się wirusa, ale jednocześnie istotnie wpłynęły na zdrowie młodych ludzi w wielu wymiarach. Zmiana organizacji nauki ze stacjonarnej na zdalną, ograniczenia w działalności miejsc kulturalnych i sportowych, spowodowały, że:
- dzieci miały utrudniony kontakt z osobami świadczącymi specjalistyczną pomoc (psycholog, pedagog);
- ograniczeniu uległa ich interakcja w relacjach społecznych (spotkania z rówieśnikami, bezpośredni kontakt z nauczycielami);
- wydłużył się czas spędzany przed komputerem.
Wpływ nauki zdalnej przejawia się również poprzez:
- ograniczenie aktywności kulturalnej dzieci i młodzieży (brak wycieczek, imprez szkolnych, koncertów, zajęć pozalekcyjnych);
- konieczność pozostania w domu, czasem w trudnej sytuacji rodzinnej;
- brak możliwości korzystania z bezpłatnych posiłków w szkole.
Inne negatywne skutki nauki zdalnej
To jednak nie wszystkie negatywne skutki nauki zdalnej. U młodych ludzi, w szerszym kontekście społecznym, mogło pojawić się spowodowane pandemią zachwianie poczucia bezpieczeństwa, obawa o swoje i bliskich zdrowie, a także rosnące poczucie odosobnienia.
Zdalne nauczanie stało się negatywnym doświadczeniem młodych ludzi. Ograniczenie przemieszczania się i konieczność zachowania dystansu społecznego ma wpływ na zdrowie fizyczne i samopoczucie, a to w dalszych krokach odzwierciedla się w funkcjonowaniu psychicznym dzieci i młodzieży. Samotność, poczucie wyizolowania, strach przed stratą rówieśników, kontaktów, pozostanie samemu z trudami nauki i organizacji pracy – to tylko niektóre z odczuć, które mogły się pojawić u młodych ludzi.
Wpływ zdalnego nauczania na rozwój fizyczny dzieci i młodzieży
W opinii lekarzy i fizjoterapeutów edukacja szkolna realizowana zdalnie – głównie przez internet – może rzutować ujemnie na rozwój fizyczny dzieci i młodzieży, choć wpływ ten nie jest jeszcze w pełni zbadany.
Za dużo czasu przed ekranem
Negatywne skutki wiążą się w dużej mierze z wydłużeniem czasu spędzanego przy komputerze, tablecie i/lub smartfonie, przy jednoczesnym ograniczeniu aktywności fizycznej. Nauka realizowana w trybie zdalnym wiąże się z długotrwałą ekspozycją na obraz ekranu komputerowego w wymuszonej pozycji ciała. Należy przy tym wziąć pod uwagę, że przebywając w szkole uczniowie korzystają z komputerów i/lub smartfonów również po zajęciach, dla rozrywki – dla wielu jest to zresztą ulubiony sposób spędzania wolnego czasu.
Wymuszona pozycja podczas nauki zdalnej
Przy nauce zdalnej koncentracja na treściach lekcji często powoduje wymuszoną pozycję przy komputerze. Uczeń inaczej siedzi w szkolnej ławce, a inaczej w domu przed ekranem. Konieczne jest w związku z tym zapewnienie dziecku odpowiednio dopasowanego biurka i krzesła, które umożliwią korekcję postawy podczas e-lekcji. Wybierając dla dziecka meble, należy zwrócić uwagę na odpowiednią wysokość blatu biurka, kąt siedziska, oświetlenie, odległość oczu od ekranu i kąt jego nachylenia. Szczegółowe zalecenia można znaleźć tutaj.
