Uzależnienie dziecka od komputera

Uzależnienie od komputera jest zagrożeniem cywilizacyjnym, coraz bardziej nasilającym się w obecnym stuleciu. Spędzanie czasu przy komputerze stało się koniecznością, zwłaszcza teraz, w czasie pandemii, kiedy trwa praca zdalna i lekcje on–line. Większość dzieci korzysta z komputera w zdrowy sposób. Są jednak też osoby, które bez internetu i gier nie potrafią żyć. Oczywiste, że wraz z rozwijającą się w bardzo szybkim tempie technologią, płynie cała masa korzyści z posiadania komputera. Jednak coraz powszechniejszy dostęp do gier i komputerowego sprzętu jest dla niektórych dzieci zagrożeniem dla zdrowia psychicznego.

Jakie są objawy uzależnienia od komputera u dzieci? Co robić, jeśli mamy do czynienia z uzależnieniem od ‘minecrafta’ lub innej popularnej gry? Jak poradzić sobie z nastolatkiem uzależnionym od komputera? Jak wreszcie leczyć uzależnienie od komputera u dzieci i młodzieży? To najważniejsze pytania, na które wielu rodziców poszukuje odpowiedzi. Od nowoczesnych technologii trudno dziś uciec, niezależnie od wieku, jednak warto obserwować siebie i nasze pociechy, aby odpowiednio wcześnie zareagować, gdy sytuacja zaczyna się wymykać spod kontroli. A jeśli już do tego dojdzie, nie można zwlekać z działaniem – w naszym poradniku podpowiadamy również, jak walczyć z uzależnieniem od komputera u naszych pociech.      

Korzystanie z komputera – nie za długo naraz

Chociaż komputery są niesamowicie przydatnymi narzędziami, mogą uzależniać. Wiele dzieci ma problem ze spędzaniem zbyt długiego czasu przy komputerze – grając w gry, surfując w sieci. Uzależnienie od komputera zostało uznane przez Światową Agencję Zdrowia za chorobę. Czas, który dziecko spędza przed elektroniką, powinien być podzielony na mniejsze fragmenty. Dlaczego? Korzystanie z komputera to rodzaj wysiłku intelektualnego, ciągłego bycia w gotowości, w napięciu oraz życia w odrealnionym świecie gier. Migoczący obraz z monitora męczy i dekoncentruje. Gry komputerowe mają ogromny wpływ na rozwój emocjonalny dzieci. To one dają początek uzależnieniu od silnych emocji, od tempa, w jakim się toczą, od towarzyszącej im adrenaliny. Dziecko zaczyna mieć trudności z zapamiętywaniem, skupieniem i uwagą. Uzależnienie od gier, również takich jak Minecraft czy Fortnite, może zatem mieć negatywny wpływ na rozwój intelektualny, przyswajanie wiedzy i informacji.

Kiedy mamy do czynienia z uzależnieniem od komputera?

Uzależnienie dzieci od komputera ma silny związek z dostępem do internetu i gier komputerowych. Tego typu technologię można wykorzystywać podczas pracy, nauki, zabawy czy relaksu. Problem pojawia się w chwili, gdy komputer zajmuje najważniejsze miejsce w życiu dziecka, kiedy spędza przy nim kilkanaście godzin dziennie. O uzależnieniu możemy mówić, jeżeli młoda osoba korzysta z komputera kompulsywnie, czując silną i nieprzerwaną potrzebę dostępu do niego, co zasadniczo wpływa na jej samopoczucie. Jest to podstawowy objaw, idący w parze z zatracaniem poczucia czasu spędzonego przed komputerem. Osoba uzależniona odsuwa na bok swoje wcześniejsze zainteresowania, wycofuje się z normalnego życia społecznego. Często pojawiają się przy tym obsesyjne myśli, fantazje lub marzenia na temat gier komputerowych. Objawy uzależnienia od komputera u dzieci i młodzieży mogą być też bardzo specyficzne. Czasami osoba uzależniona podczas realnych rozmów mimowolnie porusza palcami dłoni, naśladując pisanie na klawiaturze lub posługuje się skrótami, które wykorzystywane są w grach. Objawem silnego uzależnienia są napady lękowe, niepokój czy nawet agresja w chwili braku dostępu do komputera.

Objawy uzależnienia od komputera u dzieci

Jeśli dziecko nie kontroluje już swojej aktywności przy komputerze, należy zwrócić uwagę, czy:

• pogarszają się jego oceny w nauce, 
• częściej zapomina o istotnych sprawach, ma kłopoty z koncentracją, 
• spędza czas wolny przed komputerem i rezygnuje z dotychczasowych zainteresowań, 
• ma obsesję na punkcie grania, rozmawia tylko o grze, 
• podczas gry jest w zupełnie innym świecie, nie reaguje na inne bodźce, 
• zaniedbuje lekcje, obowiązki domowe, bo gra komputerowa jest najważniejsza, 
• jest agresywne w momentach, gdy rodzice nakazują wyłączenie komputera, 
• ma kłopoty z zaśnięciem, wstawaniem, 
• zrywa kontakty z rówieśnikami, 
• nie pamięta o czynnościach fizjologicznych, 
• nie zdaje sobie sprawy, ile czasu spędza przed komputerem,
• jest zmienne emocjonalnie, ma huśtawki nastroju, łatwo się denerwuje.

Jakie czynniki sprzyjają uzależnieniu od komputera i gier?

W uzależnieniu dużą rolę odgrywają predyspozycje psychiczne dziecka, czynniki rodzinne i społeczne. Łatwiej uzależniają się od komputera i gier:

• osoby wrażliwe, niepewne siebie, nieradzące sobie z regulacją emocji, 
• dzieci prześladowane przez rówieśników, po trudnych przeżyciach w rodzinie
• osoby, które czują się samotne.

Jak walczyć z uzależnieniem od komputera u dzieci?

Bardzo istotne jest nazwanie problemu: powiedzenie dziecku, że jest uzależnione od komputera, od gry. Czy i jak da się walczyć we własnym zakresie z uzależnieniem od komputera u dzieci? Problem można rozwiązywać najpierw w kręgu rodziny, zaczynając od ustalenia żelaznych reguł – limitu czasu grania i wyłączania komputera. Przyjrzenie się, w jakich sytuacjach dziecko ucieka w wirtualny świat, może być kluczem do jego uzależnienia. Utrata kontroli nad wchodzeniem przez dziecko w świat gier jest – podobnie jak inne nałogi (narkomania, alkoholizm, hazard) – symptomem głębszych problemów emocjonalnych, społecznych lub rodzinnych. W leczeniu z uzależnienia istotną rolę ma to, jak długo dziecko gra, na ile rodzic miał i ma z nim rozwinięte relacje i czy nadal jest dla niego autorytetem. Istnieje szansa, że jeśli problem zostanie w porę zauważony, to sama zmiana zachowań w rodzinie (skierowanie większej uwagi na dziecko, zagospodarowanie mu czasu) może spowodować, że dziecko będzie miało ograniczony czas wolny i problem niejako sam się rozwiąże. 

Jak leczyć uzależnienie od komputera u dzieci?

Jeżeli jednak uzależnienie trwa 2-3 lata, to interwencja i próba rozwiązania problemu we własnym zakresie, może nie przynieść pożądanego efektu, gdyż opór przed wprowadzaniem zmian będzie duży. W takiej sytuacji stajemy przed pytaniem, jak leczyć uzależnienie od komputera u dzieci. Specjalistycznej pomocy można szukać w poradni leczenia uzależnień – uzależnienie od komputera jest oparte na tych samych mechanizmach, co uzależnienie np. od środków psychoaktywnych. Należy spotkać się z terapeutą uzależnień, który zajmuje się dziećmi i młodzieżą. W terapii dzieci biorą udział również rodzice – pracując równolegle z innym terapeutą. Żeby wyrwać dziecko z obszaru uzależnienia, potrzebna jest zmiana w całym systemie rodzinnym. Terapeuta jest kimś, kto staje po stronie rodziny. Zbiera dokładny wywiad dotyczący problemu, by opracować odpowiednią strategię: może pytać na czym polega problem, jakie są objawy, będzie pytał dziecko, jak widzi całą tę sytuację. Przede wszystkim warto mu zawierzyć i prosić o pomoc, by nie zostać z problemem samemu. Dziecko uzależnione od gier, komputera ma zmienne zachowania, duże huśtawki nastroju, jest agresywne, zbuntowane, niechętnie daje się prowadzić za rękę. U młodzieży dochodzą do tego  trudności wieku dojrzewania, czego skutkiem bywa bezradność rodziców czy opiekunów, którzy nie mają pojęcia, jak poradzić sobie z nastolatkiem uzależnionym od komputera. W takiej rzeczywistości rodzicowi przyda się pomoc i wsparcie. Terapeuta będzie zawsze próbował podpowiedzieć, jak można i trzeba się zachować w takiej sytuacji.