Czym jest motherhood penalty: czyli kilka słów o „karze za macierzyństwo”

Czy kiedykolwiek zastanawialiście się, jak macierzyństwo wpływa na sytuację zawodową kobiet? Czym jest tzw. motherhood penalty i dlaczego coraz częściej spotykamy się z pojęciem kary za macierzyństwo? To zjawisko odnosi się do różnic w wynagrodzeniach oraz możliwościach rozwoju zawodowego między kobietami, które są matkami, a innymi pracownikami. Czy istnieją sposoby na zmniejszenie tych różnic?

W artykule przybliżymy, czym jest zjawisko motherhood penalty. Wskażemy, jakie mogą być jego przyczyny. Ponadto, omówimy dlaczego warto poruszać ten temat oraz jak on wpływa na sytuację zawodową kobiet. Zapraszamy do lektury tekstu, z którego dowiecie się więcej o wyzwaniach związanych z łączeniem kariery z macierzyństwem.

Czym jest motherhood penalty?

Czy spotkaliście się kiedyś z pojęciem motherhood penalty? Czym jest tzw. kara za macierzyństwo? Zastanawiając się nad definicją, w dużym uproszczeniu można stwierdzić, że jest to pojęcie opisujące różnice w zarobkach i szansach zawodowych, które pojawiają się u kobiet po urodzeniu dziecka.

Badania Claudii Goldin, profesor ekonomii z Harvardu, pokazują, że po narodzinach dziecka kobiety często napotykają bariery, które nie występują w takiej samej skali u ojców. Może to obejmować wolniejszy rozwój kariery, niższe zarobki oraz ograniczoną dostępność awansów – efekty te są często związane z ograniczeniem godzin pracy i większym zaangażowaniem w opiekę nad dziećmi.

Motherhood penalty wynika głównie z nierównego podziału obowiązków domowych i opiekuńczych, które tradycyjnie przypadają kobietom. Chociaż wiele firm deklaruje chęć wspierania równowagi między pracą a życiem prywatnym, realia pokazują, że kobiety-matki mają więcej trudności w utrzymaniu pełnowymiarowego zatrudnienia. Efektem tego jest pogłębienie luki płacowej między matkami a ojcami, mimo że obie grupy mogą mieć podobne kwalifikacje i doświadczenie zawodowe.

Motherhood penalty: definicja

Motherhood penalty, a właściwie kara za macierzyństwo, to pojęcie określające nierówności, z którymi spotykają się kobiety na rynku pracy po urodzeniu dziecka. 

Według raportu Claudii Goldin, motherhood penalty wiąże się z różnicą w zarobkach oraz możliwościami rozwoju zawodowego pomiędzy kobietami-matkami a mężczyznami-ojcami.  Kara za macierzyństwo oznacza niższe wynagrodzenie, ograniczone szanse na awans oraz wolniejszy rozwój kariery, co jest wynikiem konieczności dostosowania godzin pracy do potrzeb opieki nad dziećmi. [1]

W praktyce motherhood penalty oznacza, że kobiety, które decydują się na macierzyństwo, często rezygnują z pełnoetatowego zatrudnienia, co prowadzi do ograniczenia ich możliwości w zakresie rozwoju zawodowego. Przykładem może być niższe wynagrodzenie w porównaniu z mężczyznami, mniejsze szanse na awans czy możliwość angażowania się w bardziej prestiżowe projekty. Claudia Goldin zauważa, że zjawisko to jest jednym z kluczowych czynników przyczyniających się do utrzymywania się różnic płacowych między płciami. [1]

Główne przyczyny występowania zjawiska motherhood penalty

Motherhood penalty, czyli kara za macierzyństwo, wynika z wielu czynników, zarówno:

• kulturowych, 
• ekonomicznych, 
• jak i społecznych. 

Claudia Goldin, w swoich badaniach nad różnicami płacowymi, wskazuje, że jednym z głównych powodów jest tradycyjny podział ról w rodzinie, w którym kobiety częściej biorą na siebie obowiązki opieki nad dziećmi. Skutkuje to zmniejszeniem liczby przepracowanych godzin, przejściem na elastyczne formy zatrudnienia lub przerwami w karierze zawodowej, co przekłada się na mniejsze szanse na awans i niższe wynagrodzenie. [1]

Kulturowe oczekiwania, jakie społeczeństwo ma wobec matek, również znacząco wpływają na to zjawisko. Matki są częściej postrzegane jako mniej dyspozycyjne, co prowadzi do ograniczenia ich możliwości w zakresie angażowania się w wymagające projekty czy awanse.

Ekonomiczne realia także nie sprzyjają kobietom-matkom – brak dostatecznego wsparcia w postaci dostępnych żłobków czy elastycznych godzin pracy powoduje, że wiele kobiet musi dostosować swoją karierę do potrzeb rodziny, co skutkuje większym ryzykiem utraty szans rozwoju zawodowego w porównaniu do mężczyzn.

Skutki motherhood penalty dla kobiet

Dostrzegalny jest wpływ macierzyństwa na karierę zawodową kobiet. W raportach Claudii Goldin widoczny jest spadek wynagrodzeń oraz ograniczenie możliwości awansu u kobiet, które zdecydowały się na macierzyństwo.

Statystyki pokazują, że matki zarabiają mniej niż mężczyźni, a nawet mniej niż kobiety bezdzietne. Matki często muszą rezygnować z pełnoetatowej pracy lub z bardziej wymagających stanowisk, co prowadzi do zjawiska niższej stabilności zawodowej i utraty możliwości awansu. [1]

Skutki te są związane z przerwami w pracy oraz redukcją liczby godzin przepracowanych przez matki, które nierzadko przechodzą na elastyczne formy zatrudnienia, aby dostosować życie zawodowe do opieki nad dziećmi. W konsekwencji matki mają mniejsze szanse na angażowanie się w projekty, które mogłyby prowadzić do podwyżek czy awansów.

Jak zmniejszyć zjawisko motherhood penalty: możliwe rozwiązania

Zmniejszenie zjawiska kary za macierzyństwo wymaga współpracy na wielu poziomach: legislacyjnym, społecznym oraz korporacyjnym. Przykłady dobrych praktyk obejmują wprowadzenie rozwiązań prorodzinnych, takich jak:

• elastyczny czas pracy;
• możliwość pracy zdalnej;
• zapewnienie odpowiedniego wsparcia po powrocie z urlopu macierzyńskiego.

Claudia Goldin w swoich raportach podkreśla, że równouprawnienie w zakresie obowiązków opiekuńczych między partnerami może znacznie zmniejszyć negatywne skutki kary za macierzyństwo. [1]

Korporacje odgrywają kluczową rolę w promowaniu równouprawnienia i zmniejszaniu różnic płacowych. Przykładem są firmy, które oferują jednakowe wynagrodzenie za tę samą pracę, niezależnie od statusu rodzicielskiego oraz wprowadzają programy mentoringowe wspierające matki w ich karierze.

Równie ważne jest wsparcie ze strony państwa – np. wprowadzenie przepisów zapewniających urlop rodzicielski dla obojga rodziców – co prowadzi do bardziej sprawiedliwego podziału obowiązków opiekuńczych i zmniejsza wpływ motherhood penalty.

Źródła:

[1] When the Kids Grow Up: Women’s Employment and Earnings across the Family Cycle, Claudia Goldin, Sari Pekkala Kerr, and Claudia Olivetti, NBER Working Paper No. 30323, August 2022, JEL No. J01,J16,J31
https://www.nber.org/system/files/working_papers/w30323/w30323.pdf [dostęp: 17.12.2024r]