Co zrobić, gdy dziecko przeklina? Dowiedz się, jak reagować i czy kary mają sens

Przekleństwa w ustach przedszkolaka czy nastolatka mogą wywoływać szok i niepokój rodziców: ,,Przecież w naszym domu nie ma przeklinania przy dzieciach, skąd te wulgaryzmy w ustach mojego syna/córki?!”. W obliczu takiego problemu rodzice często nie wiedzą, co zrobić gdy dziecko przeklina, jak reagować na takie zachowanie?

Dlatego w tym artykule wyjaśniamy, co zrobić, gdy dziecko przeklina — dlaczego kary za przeklinanie dla dzieci często nie przynoszą oczekiwanego efektu? Czy istnieje magiczna granica wieku: od ilu lat można przeklinać? Podpowiadamy także, jak oduczyć dziecko przeklinania w sposób wspierający relacje i rozwój emocjonalny.

Dlaczego dziecko przeklina — czy przeklinanie przy dzieciach to jedyna przyczyna problemu?

Przeklinanie to używanie słów lub wyrażeń powszechnie uznawanych za wulgarne. Choć funkcjonuje w różnych kulturach od stuleci, współcześnie – głównie za sprawą mediów i Internetu – staje się coraz bardziej widoczne, także wśród najmłodszych.

Dlaczego dziecko przeklina — oto najczęstsze przyczyny problemu:

• Naśladownictwo w rodzinie i otoczeniu

Słowa uznawane za wulgarne szybko zapadają w pamięć dziecka, zwłaszcza gdy padają z ust najbliższych (rodzice, dziadkowie, kuzyni itp.). Przeklinanie przy dzieciach w domu, a także oglądanie przy dziecku filmów/programów zawierających wulgaryzmy sprawia, że maluch poznaje wulgarne słowa i później stosuje je, często nie rozumiejąc do końca ich znaczenia.

• Dziecko przeklina, naśladując wzorce z mediów i środowiska rówieśniczego

Młody człowiek uważnie obserwuje zachowania starszych kolegów, bohaterów seriali czy internetowych twórców. Jeśli przeklinanie uchodzi tam za normę, dziecko łatwiej przyjmuje takie wzorce.

• Sposób wyładowania złości lub frustracji

Brzydkie słowo bywa dla dzieci sposobem na szybkie przywołanie uwagi rodzica. Zdarza się, że dziecko przeklina, ponieważ jeszcze nie zna innej metody, by zwrócić uwagę rodziców czy rówieśników na swój gniew/silne emocje.

• Chęć imponowania

W otoczeniu rówieśników niektóre dzieci traktują wulgaryzmy jako oznakę „dorosłości”, możliwość zaimponowania innym i wyróżnienia się na tle grupy.

Czy istnieje granica, od ilu lat można przeklinać — kiedy przeklinanie staje się bardziej akceptowalne?

Wśród niektórych osób można spotkać się z poglądem, że po ukończeniu 18. roku życia wolno używać wulgaryzmów, jednak wcześniej dziecko nie powinno przeklinać. Od ilu lat można przeklinać bez konsekwencji? 

Od ilu lat można przeklinać — zamiast wyznaczać jakiekolwiek granice wiekowe lepiej podkreślić, że na każdym etapie życia, do wyrażania swoich myśli i emocji warto szukać słów bardziej adekwatnych niż wulgaryzmy.

Kary za przeklinanie dla dzieci – dlaczego często są nieskuteczne?

Wielu rodziców zastanawia się: co zrobić gdy dziecko przeklina – czy jedyną opcją są kary za przeklinanie dla dzieci? Niektórzy uznają, że surowa reakcja rodziców wyeliminuje problem. W rzeczywistości kara za przeklinanie dla dzieci bywa tylko chwilowym rozwiązaniem. Efekt?

Gdy dziecko poczuje silne emocje, może znowu sięgnąć po wulgaryzmy, tylko zrobi to poza zasięgiem uwagi  rodziców.

Jak oduczyć dziecko przeklinania? Poniżej przygotowaliśmy konkretne strategie, które pomogą w sytuacji, gdy dziecko przeklina i sprawdzą się lepiej, niż klasyczne kary za przeklinanie:

Nie reaguj przesadnie

Gwałtowna reakcja rodzica (w tym także śmiech, gdy dziecko przeklina) może przynieść odwrotny skutek, bo to właśnie ,,odpowiedź” dorosłego na przeklinanie dziecka potrafi wzmacniać niepożądane zachowanie.

Dziecko przeklina? Rozmawiaj i wyjaśniaj!

Dzieci, a zwłaszcza przedszkolaki, często potrzebują wyjaśnienia, dlaczego jakieś zachowanie może być nieodpowiednie. Warto dawać konkretne przykłady: „Kiedy używasz takiego słowa, możesz kogoś zranić, obrazić albo wystraszyć. Wolałbym, żebyś powiedział/-a mi wprost, co czujesz, nazywając emocje w inny sposób”.

Jak oduczyć dziecko przeklinania — rozwijaj empatię

Pomóż dziecku spojrzeć na sytuację od strony odbiorcy wulgarnego komunikatu. Można zapytać: „Jak ty byś się poczuł, gdyby ktoś krzyknął do ciebie takie słowo?”. Taka perspektywa uczy uważności na drugą osobę.

Jak oduczyć dziecko przeklinania — podawaj alternatywy

Zamiast jedynie zabraniać: „Nie wolno przeklinać!”, zaproponuj dziecku gotowe rozwiązania. Co zrobić, gdy dziecko przeklina?

Możecie ustalić humorystyczne zamienniki wulgaryzmów, typu: „O psia kostka!”, „Motyla noga!”, „Kuferek skarbów!” lub ,,Kurka blaszka!”. Używanie zabawnych zamienników wulgaryzmów może pomóc ,,na wesoło” rozładować nagromadzone w dziecku emocje.

Co zamiast kary za przeklinanie dla dzieci? Ustal z dzieckiem jasne zasady

Regulacje tworzone wspólnie z rodzicami motywują dziecko do współpracy. Wystarczy jedna rozmowa, w której uzgadniacie, że w waszej rodzinie staracie się nie używać słów uznawanych za wulgarne. Może wybierzecie w domu jedno pomieszczenie, w którym można inaczej wyładować negatywne emocje np. łazienkę, gdzie dziecko będzie mogło krzyczeć lub tupać, by pozbyć się np. złości. 

Bądź konsekwentny

Trudno oczekiwać, że dziecko przestanie przeklinać, jeśli słyszy wulgaryzmy na co dzień, w najbliższym otoczeniu. Przeklinanie przy dzieciach szybko staje się dla nich nawykiem. Kiedy dorosłemu wymsknie się niecenzuralny zwrot, dobrze jest wziąć za to odpowiedzialność: „Przepraszam, wiem, że to słowo nie powinno paść. Spróbuję następnym razem w inny sposób powiedzieć, co czuję”.

Co zrobić gdy dziecko przeklina? Podsumowanie

Kary za przeklinanie dla dzieci bywają krótkotrwałe w efekcie, a czasem wywołują dodatkową frustrację i bunt.

Spokojna rozmowa, ustalenie jasnych reguł i wskazywanie alternatywnych sposobów wyrażania złości są znacznie lepszym rozwiązaniem, jeśli zastanawiasz się, jak oduczyć dziecko przeklinania.

Gdy czujesz się bezsilny lub zauważasz, że mocne słowa to wierzchołek większych trudności dziecka (np. silnych wybuchów agresji), pomocne może być skonsultowanie się z psychologiem czy pedagogiem szkolnym. Wsparcie specjalisty pozwala przyjrzeć się całej sytuacji „z zewnątrz” i opracować indywidualny plan działania.

————————————————————————————————————————————————–

Bibliografia:

1. Marzec Helena, Stosunek rodziców do przekleństw i wulgaryzmów u dzieci, s. 149-172 [w]: Nauczyciel i szkoła, vol. 57 (2015) no. 1 (dostęp z dnia 28.01.2025): https://www.ignatianum.edu.pl/storage/files/January2019/nauczycieliszkola57_www.pdf#page=149
2. Pankowska D., Bieganowska-Skóra A., Wulgaryzacja języka jako kontekst socjalizacji dzieci i młodzieży, Przegląd Badań Edukacyjnych, nr 27 (2/2018), s. 183–201(dostęp z dnia 28.01.2025): https://apcz.umk.pl/PBE/article/view/PBE.2018.024/16141