Bunt 5-latka: jak sobie z nim radzić? Co powinien wiedzieć rodzic?

Bunt 5-latka to określenie, które często pada wśród rodziców przedszkolaków, a także na różnego rodzaju forach o tematyce dziecięcej. Czym w zasadzie jest bunt 5-latka, jak się objawia i czy występuje u każdego dziecka? Jak radzić sobie z trudnymi zachowaniami maluszka podczas buntu 5-latka, kiedy poszukać pomocy psychologa? 

Jeśli jesteś opiekunem zbuntowanego 5-latka lub chcesz się dobrze przygotować do tego etapu w życiu dziecka, ten artykuł pomoże Ci lepiej je zrozumieć i mądrze wspierać w tym trudnym momencie rozwoju.

Czym jest bunt 5-latka, dlaczego występuje?

Bunt 5-latka to potoczny termin, którym określa się tzw. kryzys rozwojowy, czyli przełomowy moment w rozwoju psychospołecznym malucha. We wcześniejszych latach życia dziecka rodzice stykają się także np. z buntem 2- lub 3- latka.

Nie każde dziecko przechodzi okres buntu w ten sam sposób — o stopniu nasilenia objawów buntu 5-latka decyduje zarówno indywidualny temperament dziecka, jak i metody wychowawcze stosowane przez rodziców i opiekunów.

Bunt 5-latka może pojawiać się niemal przy każdej, możliwej okazji. Na forum rodzice przyznają, że im bardziej się spieszą, im bardziej na czymś im zależy, tym mocniej opór przybiera na sile i maluch odmawia współpracy.

W takich sytuacjach dziecko czuje bowiem, że sytuacja zupełnie wymyka się spod jego kontroli, często nie jest w stanie w pełni zrozumieć powagi wydarzeń i wszystkich konsekwencji swojego postępowania. Dlatego w obliczu objawów buntu 5-latka kluczowe są reakcje otoczenia: rodziców i opiekunów.

O tym, jak radzić sobie z buntem 5-latka więcej piszemy w kolejnych akapitach.

Najczęstsze objawy buntu 5-latka

Na forum rodzice przyznają, że bunt 5-latka różni się od poprzednich okresów buntu, jakie obserwowali u swojej pociechy. W miarę rozwoju psychiczno-emocjonalnego, dziecko zmienia swoje reakcje i z oporu głównie fizycznego (np. tupanie, rzucanie się na podłogę), przechodzi na opór przede wszystkim werbalny (słowny).

Oto niektóre z objawów buntu, które według obserwacji rodziców, pojawiają się u 5-latka:

• poczucie rodzica, że dziecko odpycha go od siebie, używa sformułowań np.: ,,Nie lubię cię! Nie chcę z tobą rozmawiać!”;
• niechęć dziecka do prowadzenia dalszych rozmów, potrzeba pobycia w samotności;
• reagowanie przez dziecko tylko na niektóre prośby i polecenia ze strony rodzica;
• dostrzeżenie przez rodzica stawiania oporu przez dziecko, np. niechęć dziecka do ukończenia czynności (np. jedzenie, ubieranie się), aby zwrócić uwagę rodziców;
• mówienie przez dziecko o odczuwaniu dolegliwości, np. bólu brzucha, głowy, co może być wynikiem większej świadomości dziecka co do reakcji fizjologicznych na swoje emocje.

Oczywiście zgłaszane przez dziecko symptomy mogą być oznaką realnej choroby i problemów ze zdrowiem, dlatego nigdy nie należy ich bagatelizować, a w razie jakichkolwiek wątpliwości zasięgnąć porady pediatry.

Czy objawy buntu 5-latka zawsze są złe?

Rodzice bardzo chcieliby widzieć te cechy u dziecka, kiedy już dorośnie, jednak próbują je wyeliminować (często siłą), ponieważ w okresie dzieciństwa są dla nich uciążliwe.

Bunt 5-latka, jak sobie z nim radzić: poznaj strategie wspierające dziecko w pokonywaniu trudności rozwojowych

Jak mądrze radzić sobie z buntem 5-latka, aby wychować malucha na pewnego siebie, empatycznego człowieka? Przedstawiamy strategie, które mogą pomóc rodzicom wspierać dzieci w radzeniu sobie z trudnościami rozwojowymi.

Zachowaj spokój, nie daj się wyprowadzić z równowagi

To jedno z najtrudniejszych wyzwań w obliczu objawów buntu 5-latka, jednak spokój opiekuna jest konieczny, aby:

• nie nasilać konfliktu i oporu dziecka;
• dziecko uczyło się od opiekuna właściwych reakcji na trudne sytuacje (nauka poprzez modelowanie zachowania dziecka).

Jak sobie radzić z buntem 5-latka i nie zwariować? Pomocne może okazać się poczucie humoru i nieznaczne obniżenie oczekiwań, w stosunku do siebie i dziecka (nie wszystko musi być zawsze idealne, posprzątane itp.). Jednak gdy rodzic czuje ciągłe napięcie, często ,,wybucha gniewem” i jest wyczerpany buntem 5-latka, warto poszukać dla siebie profesjonalnego wsparcia psychologa.

Okaż dziecku zrozumienie, pomóż nazwać uczucia

Spytaj, dlaczego maluchowi na czymś tak bardzo zależy, powiedz, że go rozumiesz, a przy tym wytłumacz mu swoje uczucia i cele, do których dążysz (np. wyjście na czas do pracy). W rozmowach z dzieckiem zawsze podkreślajmy, że to zachowanie malucha jest niekiedy złe, a nie samo dziecko i jego emocje. Postarajmy się wspólnie z dzieckiem znaleźć rozwiązanie dla sytuacji wywołującej opór.

Dbaj o więź pomiędzy dzieckiem a rodzicem

Nie porównuj (do innych dzieci, rodzeństwa), nie ośmieszaj (np. taki duży chłopiec, a nie umie…), nie szantażuj (np. jak nie zjesz, nie będzie bajek/ mamie będzie smutno). Takie metody wychowawcze niszczą więź pomiędzy dzieckiem a rodzicem. Poza tym są skuteczne wyłącznie na krótką metę.

Pozwól dziecku wybierać i decydować

O ile możliwe – daj dziecku wybór co do tego, co zje na śniadanie, jaką bluzkę założy do przedszkola itp. (można pokazać ograniczoną ilość opcji i dać wybór spośród nich).

Stwórz z dzieckiem kodeks postępowania

W kodeksie postępowania zawrzyjcie reguły, które mogą pomóc w szczególnie trudnych dla Ciebie i malucha sytuacjach buntu (poranne wyjście z domu, kąpiel itp.). Przy tworzeniu takiego kodeksu warto skorzystać z poniższych porad:

• najlepiej sporządzić go z maluchem w formie obrazkowej;
• upewnij się, że dziecko rozumie wszystkie zasady;
• powieście kodeks w widocznym miejscu;
• w razie objawów buntu 5-latka odwołujemy się do wspólnych ustaleń.

Bądź konsekwentny

Nie pozwól, aby poprzez bunt dziecko uzyskało to, co chce — rozmawiaj z dzieckiem, odwołuj się do zasad panujących w domu/szkole, ucz malucha ważnej w życiu sztuki pójścia na kompromis.

Jeśli rodzice czują się bezradni wobec objawów buntu 5-latka i martwią się nietypowym zachowaniem swojej pociechy, zawsze powinni zwrócić się po pomoc do pediatry i/lub doświadczonego psychologa dziecięcego.