W jakim wieku można oczekiwać, że dziecko będzie w stanie dłużej skupić się na określonym zadaniu? Czy trudności w koncentracji uwagi u dziecka 3-letniego należy rozpatrywać w tych samych kategoriach, co brak koncentracji u dziecka 7-letniego lub 10-letniego? Co robić w przypadku trudności w koncentracji u dziecka 5-letniego, a jakie strategie wdrożyć w przypadku braku koncentracji u dziecka 11-letniego?
Choć ,,brak koncentracji” to termin potoczny, jest w Internecie powszechnie używany dla określenia różnego stopnia deficytów uwagi u dzieci. Aby ułatwić rodzicom zrozumienie zagadnienia, w artykule będziemy posługiwać się pojęciem braku koncentracji u dzieci.
Czy brak koncentracji u dziecka 3-letniego i 5-letniego to powód do niepokoju?
Wielu rodziców dzieci w wieku przedszkolnym martwi się brakiem koncentracji u dziecka 3-letniego czy 5-letniego, które szybko się nudzi, jest impulsywne i wciąż szuka nowych wrażeń.
Ekspert radzi
Brak koncentracji uwagi u dziecka 3-letniego najczęściej nie jest wynikiem zaburzenia. W tym wieku za normę uznaje się możliwość skupienia na określonym zadaniu/zabawce zaledwie przez ok. 4-6 minut. Trudności w koncentracji uwagi u dzieci 3-letnich i 5-letnich związane są z naturalną dla tego wieku dominacją uwagi mimowolnej (niezależnej od woli, impulsywnej), nad uwagą dowolną (sam wybieram, na czym się skupiam, ignorując przy tym pozostałe bodźce).
Jak rozpoznać problem braku koncentracji u dziecka 7-letnego i 8-letniego?
Szkoła oznacza dla dziecka zupełnie nową rzeczywistość i wyzwania: 45-minutowe lekcje, konieczność siedzenia w ławce i przyswajania dużej ilości wiedzy. To tylko niektóre z aspektów szkolnej rzeczywistości, które bardzo uwypuklają problem braku koncentracji u dziecka 7-letniego czy 8-letniego.
O braku koncentracji u dzieci 7-letnich i 8-letnich możemy mówić, kiedy uczeń m.in.:
- często nie potrafi skupić się na zadaniu nawet 12 minut;
- popełnia błędy przez nieuwagę i nie potrafi skoncentrować się na szczegółach zadania;
- nagminnie nie kończy rozpoczętego zadania/zabawy, niedbale wypełnia polecenia;
- często gubi różne przedmioty, zapomina o powierzonych zadaniach i obowiązkach;
- ma kłopoty z organizacją pracy własnej, utrzymaniem porządku na biurku/w plecaku itp.;
- niechętnie podejmuje się zadań wymagających dłuższego skupienia i precyzji;
- bardzo łatwo ulega rozproszeniu.
Ekspert radzi
Stan braku koncentracji u dziecka 8-letniego czy 7-letniego może być wynikiem reakcji na nową, życiową sytuację, jednak gdy objawy utrzymują się dłużej niż 6 miesięcy, należy skonsultować się z psychologiem (poradnia psychologiczno-pedagogiczna) i neurologiem. Warto wiedzieć, że brak koncentracji u dzieci 8-letnich i 7-letnich (ale też młodszych i starszych) może występować z hiperaktywnością (nadpobudliwością) lub bez hiperaktywności, przy czym często obserwuje się także postaci mieszane nieuważno-nadaktywne.
Brak koncentracji u dziecka 10-letniego i 11-letniego to może być przejściowy spadek koncentracji, ale nie tylko
Od dzieci w tym wieku oczekuje się możliwości skupienia na określonym zadaniu – nawet przez 20-30 minut. Dlatego brak koncentracji u dziecka 10-letniego lub 11-letniego może przyczyniać się do nawarstwiania trudności szkolnych, które stanowią ogromne źródło stresu i przyczyniają się do obniżenia poczucia własnej wartości. W związku z tym, problemu braku koncentracji u dziecka 11-letniego czy 10-letniego nie należy bagatelizować, licząc, że dziecko z niego wyrośnie.
Brak koncentracji u dziecka 10-letniego może wynikać także z przejściowych trudności, np. przeprowadzka, narodziny rodzeństwa, rozwód rodziców, czy nadmiar zajęć dodatkowych.
Kilka zmian, które warto wprowadzić w przypadku braku koncentracji u dziecka 3-letniego, 7-letniego, jak i 11-letniego
Kiedy chcemy pomóc dziecku 3-letniemu czy 10-letniemu, u którego obserwujemy brak koncentracji uwagi, warto wprowadzić zasadę 3 x R:
- Regularność: przy braku koncentracji uwagi u dzieci 5-letnich, ale także 11-letnich świetnie sprawdzają się m.in.: stałe pory chodzenia spać i wstawania (oraz pilnowanie, aby dziecko się wysypiało), systematyczna nauka i wykonywanie ćwiczeń poprawiających koncentrację. Nauczmy dziecko dzielić pracę na mniejsze partie i bloki czasowe, np.15-20 min nauki i 5 min odpoczynku.
- Rutyna:
Ekspert radzi
Rozpisujemy w miarę stały harmonogram dnia i trzymamy się go. Unikamy nagłych i radykalnych zmian. Ustalamy z dzieckiem zasady i staramy się konsekwentnie ich przestrzegać. Zadbajmy również, aby stanowisko do nauki było pozbawione zbędnych ,,rozpraszaczy” np. figurek.
- Repetycja: czyli powtarzalność ćwiczeń i poleceń, a następnie cierpliwe upewnianie się, że dziecko wszystko zrozumiało.
Dodatkowe obszary, w których warto wprowadzić zmiany
Przy braku koncentracji u dziecka 3-letniego czy 7-letniego przydadzą się także zmiany w takich obszarach jak:
Dieta
Jeśli obserwujemy brak koncentracji u dziecka 5-letniego czy 10-letniego należy także upewnić się, że maluch wypija w ciągu dnia odpowiednią ilość wody, odżywia się zdrowo i różnorodnie (ważna jest rezygnacja z nadmiaru słodyczy, słodkich napojów i żywności przetworzonej).
W przypadku braku koncentracji u dzieci 3-letnich i 8-letnich warto zadbać także o dostarczanie w diecie odpowiedniej ilości kwasów z grupy omega-3 (w tym kwas DHA), witaminy D, czy witamin z grupy B, których niedobory mogą przyczynić się do nieprawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i pogorszenia zdolności skupienia uwagi.
Ruch i odpoczynek
Dzieci potrzebują min. 1,5-2 h codziennej aktywności ruchowej, najlepiej na świeżym powietrzu. Nie zapominajmy, że odpoczynek i regeneracja są tak samo ważne, co nauka i sport (byle nie odbywały się przed ekranem telefonu/komputera).
Ograniczenie ekspozycji na światło niebieskie do minimum
Programy telewizyjne, gry komputerowe, media społecznościowe bardzo szybko mogą spowodować przebodźcowanie układu nerwowego i przyczynić się do problemów z brakiem koncentracji u dziecka 7-letniego czy 11-letniego.
Jak ćwiczyć w przypadku braku koncentracji u dziecka 5-letniego, a co robić z dzieckiem 10-letnim?
I: ćwiczenia na brak koncentracji u dziecka 3-letniego i 5-letniego
- Czytanie bajek i rozmowa: o tym, co dziecko widziało na obrazkach, czego dotyczyła historia.
- Zapamiętaj szczegóły: pokazujemy dziecku obrazek np. w książce, dajemy 1 min na dokładną analizę, a następnie zasłaniamy obrazek i pytamy np. Jakiego koloru był samochód? Co robił chłopczyk?
- Selekcjonowanie i sortowanie: np. Wybierz wszystkie wyprane skarpetki i włóż do pudełka. Oddzielmy samochodziki/lalki od misiów — pomożesz mi?
II: ćwiczenia na brak koncentracji u dziecka 7-letniego i 8-letniego
- Układanie puzzli: z ulubionymi postaciami z bajek/zwierzątkami
- Rysowanie przedmiotów: w odbiciu lustrzanym, oraz rysowanie oburącz
- Zabawa: w kalambury lub ,,zgadnij jaki przedmiot mam na myśli”. Rodzic wybiera w pomieszczeniu jeden przedmiot. Następnie dziecko zadaje pytania, aby dowiedzieć się, co to jest (rodzic może odpowiadać tylko TAK, lub NIE).
III: ćwiczenia na brak koncentracji u dziecka 10-letniego i 11-letniego
- Rysowanie na plecach: rodzic rysuje palcem po plecach dziecka, które ma za zadanie zgadnąć, co to za litera/cyfra/słowo.
- Wspólne zabawy: rozwiązywanie krzyżówek, wykreślanek, a także granie w ciekawe gry planszowe dopasowane do wieku dziecka.
Konsultacja medyczna
