Badanie słuchu u noworodka nie wyszło: co robić? Poradnik dla rodziców.

Czy wiesz, że badanie słuchu u noworodka, choć zwykle trwa tylko kilka minut, jest jednym z ważniejszych badań przesiewowych wykonywanych tuż po porodzie? W większości przypadków kończy się dobrym wynikiem, ale zdarza się, że przesiewowe badanie słuchu u noworodka nie wyszło prawidłowo – i wtedy w głowie rodziców pojawia się lawina pytań… Czy to może być wina mazi płodowej, która zalega w uszach maluszka, czy zły wynik pierwszego badania oznacza, że dziecko na 100% ma wadę słuchu? Czy potrzebne będzie powtórne badanie słuchu u noworodka, a jeśli tak, to gdzie i kiedy je wykonać? 

W tym artykule wyjaśniamy, kiedy wykonuje się przesiewowe badanie słuchu noworodka, jak interpretować wyniki i co zrobić, jeśli badanie słuchu u noworodka nie wyszło prawidłowo.

Dlaczego badanie słuchu u noworodka jest tak ważne i jak wygląda w praktyce?

Niedosłuch to jedna z częstszych wad wrodzonych, z jakimi może urodzić się dziecko, a gdy nie zostanie wcześnie zdiagnozowany i adekwatnie leczony, może prowadzić do opóźnień w rozwoju mowy i intelektu malucha. W Polsce, dzięki WOŚP, od 2003 roku funkcjonuje Program Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków (PPPBSuN), którego celem jest objęcie każdego nowo narodzonego dziecka bezpłatnym badaniem słuchu oraz analizą czynników ryzyka niedosłuchu.

Program PPPBSuN działa na trzech poziomach referencyjności:

• Poziom I: Oddziały neonatologiczne, gdzie przeprowadzane jest pierwsze, przesiewowe badanie słuchu (OAE).
• Poziom II: Oddziały laryngologiczne i audiologiczne, zajmujące się diagnostyką pogłębioną w przypadku złego wyniku badania słuchu u noworodka, lub przy obecności czynników ryzyka niedosłuchu (ponowna OAE, BERA, inne badania).
• Poziom III: Specjalistyczne ośrodki audiologiczno-laryngologiczne, zajmujące się interwencją audiologiczną, protezowaniem, implantacją, oraz rehabilitacją słuchu i mowy.

Czy przesiewowe badanie słuchu u noworodka jest nieprzyjemne dla dziecka?

Podczas przesiewowego badania słuchu u noworodka, gdy maluszek śpi lub jest spokojny (np. po jedzeniu), w jego przewodzie słuchowym umieszcza się cieniutką sondę emitującą krótkie, nieszkodliwe dźwięki – impulsy tonalne lub trzaski szerokopasmowe.

Badanie trwa zaledwie kilka minut, jest całkowicie nieinwazyjne i bezbolesne, dziecko w trakcie nie odczuwa żadnych niedogodności, a wynik jest dostępny od razu.

• Gdy badanie wyjdzie prawidłowo, dziecko otrzymuje niebieską naklejkę w certyfikacie badania słuchu, który zostaje wklejony do książeczki zdrowia dziecka.
• W razie niejednoznacznego lub złego wyniku badania słuchu u noworodka nalepka w certyfikacie ma kolor żółty — w takim przypadku dziecko kierowane jest na dalszą diagnostykę.

Na forum rodzice pytają: kiedy i gdzie wykonuje się badanie słuchu u noworodka?

Przesiewowe badanie słuchu u noworodka wykonywane jest zazwyczaj już w drugiej dobie życia dziecka, gdy maluch przebywa jeszcze na szpitalnym oddziale noworodkowym. Wielu rodziców zastanawia się – i często pyta o to na niejednym forum internetowym – kiedy dokładnie wykonywane jest przesiewowe badanie słuchu u noworodków wymagających po porodzie intensywnej opieki medycznej na OIOM-ie? W takiej sytuacji badanie słuchu może zostać przeprowadzone u dziecka tuż przed wypisem ze szpitala.

Gdy słuch może być szczególnie zagrożony: poznaj czynniki ryzyka ubytku słuchu u noworodka

Identyfikacja czynników ryzyka uszkodzenia słuchu podczas wywiadu z rodzicami jest częścią pierwszego etapu Programu Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków. Nawet przy prawidłowym wyniku pierwszego badania słuchu u dziecka, obecność tych czynników może skutkować koniecznością dalszej obserwacji i diagnostyki:

1. Obciążenie rodzinne – ubytki słuchu występujące u bliskich krewnych mogą wskazywać na dziedziczną przyczynę problemu.
2. Wady wrodzone w obrębie głowy i szyi.
3. Urodzenie przed 33. tygodniem ciąży.
4. Bardzo niska masa urodzeniowa <1500 g.
5. Niska punktacja Apgar (0–4 w pierwszej minucie życia lub 0–6 w piątej).
6. Długotrwała wentylacja mechaniczna: wspomaganie oddechu >5 dni.
7. Pobyt na oddziale intensywnej terapii noworodka dłużej niż 7 dni, co często wiąże się z koniecznością intensywnego leczenia i stosowania leków, które mogą wpływać na słuch.
8. Wysoki poziom bilirubiny (żółtaczka noworodkowa).
9. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
10. Wrodzone zakażenia z grupy TORCH.
11. Niektóre zespoły wad wrodzonych.
12. Leki ototoksyczne – szczególnie stosowane powyżej >5 dni. Do grupy tych leków należą m.in. gentamycyna, amikacyna, netilmycyna, wankomycyna, furosemid, erytromycyna czy biodacyna.
13. Zakażenie wewnątrzmaciczne i konieczność wczesnego wdrożenia antybiotykoterapii.
14. Niedotlenienie okołoporodowe.

Co zrobić, jeśli wynik przesiewowego badania słuchu u noworodka wyjdzie zły? 

Badanie słuchu nie wyszło zgodnie z oczekiwaniami? Nie należy od razu zakładać najgorszego, ponieważ zły wynik często jest skutkiem m.in. obecności mazi płodowej w uchu, która przez kilka dni po porodzie może zalegać w przewodzie słuchowym maluszka. Na forum eksperci uspokajają rodziców, że zły wynik niekiedy jest skutkiem niepokoju dziecka podczas badania, czy głośnych dźwięków z otoczenia (np. płacz innych niemowląt), które tak samo jak maź płodowa w uchu noworodka, mogą zakłócić przebieg badania i wpłynąć na jego rezultat końcowy.

Wynik powtórnego badania słuchu będzie kluczowy w potwierdzeniu lub wykluczeniu pierwszej diagnozy i  ewentualnym skierowaniu dziecka na bardziej szczegółową diagnostykę audiologiczną.

Kiedy i gdzie wykonać powtórne badanie słuchu u noworodka?

Niemal na każdym forum internetowym zatroskani rodzice pytają, kiedy i gdzie u noworodka powinno zostać wykonane powtórne badanie słuchu, jeśli pierwsze badanie nie wyszło? W sytuacji, gdy pierwsze badanie słuchu u noworodka dało zły wynik, jest ono najczęściej powtarzane bardzo szybko, ponieważ już w dniu wypisu dziecka ze szpitala. Co zrobić, gdy powtórne badanie słuchu u noworodka także nie wyszło prawidłowo?

Gdy powtórne badanie słuchu noworodka nie wyszło, a lekarz podejrzewa wrodzone problemy ze słuchem, rodzice otrzymują w książeczce zdrowia dziecka tzw. żółty certyfikat.

W takiej sytuacji u dziecka wykonuje się bardziej zaawansowane badania słuchu, m.in.:

• Otoemisję akustyczną (OAE) w warunkach kontrolowanych.
• Badanie słuchowych potencjałów wywołanych z pnia mózgu (ABR/BERA).

To kluczowy etap diagnostyki, który pozwala ostatecznie określić próg słyszenia i stopień ewentualnego niedosłuchu i – jeśli to konieczne – jak najszybciej wdrożyć odpowiednie działania wspierające rozwój dziecka (m.in. protezowanie, rehabilitacja).

Badanie słuchu u noworodka: na forum rodzice pytają o zły wynik

Na niejednym forum internetowym rodzice dzielą się swoimi doświadczeniami związanymi ze złym wynikiem badania słuchu u noworodka: maź płodowa, niekorzystne warunki wykonania badania, popsuty aparat diagnostyczny…

Powtórne badanie słuchu, gdy wynik wyjdzie dobry: czy jest konieczne?

Jeśli wynik przesiewowego badania słuchu u noworodka jest prawidłowy i w książeczce zdrowia dziecka znajduje się niebieski certyfikat, zasadniczo nie ma potrzeby powtarzania tego badania w okresie noworodkowym. 

WAŻNE: Nawet jeśli dziecko przeszło badanie słuchu bez zastrzeżeń, to nie zwalnia rodziców z czujności: warto przez kolejne miesiące przyglądać się, jak maluch reaguje na dźwięki z otoczenia, a jeśli cokolwiek wzbudzi niepokój, najlepiej nie zwlekać i porozmawiać z pediatrą.

Głużenie i gaworzenie, a uszkodzenie słuchu

W pierwszych miesiącach życia niemowlę głuży — to odruchowe wydawanie dźwięków gardłowych i tylnojęzykowych typu „auuu” czy „grrrr”, które występuje niezależnie od tego, czy dziecko dobrze słyszy, czy ma problemy ze słuchem.

Przesiewowe badanie słuchu u noworodka: podsumowanie

Przesiewowe badanie słuchu noworodka to ważny krok w trosce o rozwój Twojego dziecka – jest szybkie, bezpieczne i bezpłatne. Niepokojący, zły wynik nie musi świadczyć o rzeczywistym uszkodzeniu słuchu, ale powinien skłonić do jego powtórnego wykonania oraz – jeśli zajdzie taka potrzeba – dalszej diagnostyki u specjalisty-audiologa.

Nawet jeśli badanie słuchu wyszło dobrze, warto uważnie obserwować, jak maluch reaguje na dźwięki w kolejnych tygodniach i miesiącach życia — jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, nie czekaj i jak najszybciej skonsultuj się z pediatrą lub audiologiem.

Bibliografia:

• B. Pucher i wsp., Analiza czynników ryzyka uszkodzenia słuchu u niemowląt w materiale Kliniki Otolaryngologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu w latach 2008–2010, Family Medicine & Primary Care Review 2013; 15, 3: 379–380

• Maciej Wróbel, Witold Szyfter, Program Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków w Polsce, Postępy w Chirurgii Głowy i Szyi 2011; 2: 56–59
• prof. Witold Szyfter, Przesiewowe badania słuchu u noworodków (dostęp z dnia 13.04.2025): https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/aktualnosci/badania/262662,przesiewowe-badania-sluchu-u-noworodkow
• Grażyna Greczka, Maciej Wróbel, Piotr Dąbrowski, Joanna Szyfter-Harris, Witold Szyfter, Rola lekarza pediatry w Programie Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków w Polsce (dostęp z dnia 13.04.2025): https://www.standardy.pl/artykuly/id/866