Udar słoneczny u dziecka: objawy, jak leczyć?

Okres letnich upałów i wakacyjnych wyjazdów to czas, w którym na tapet wraca temat udaru słonecznego, szczególnie u dzieci. Jak rozpoznać objawy udaru słonecznego u dziecka i co zrobić, kiedy wystąpią? Po jakim czasie od zaobserwowania objawów udaru słonecznego u dziecka należy wezwać karetkę i czy zawsze jest to konieczne? 

Jak skutecznie zapobiegać udarowi cieplnemu i słonecznemu u dzieci? W tym artykule przybliżamy temat postępowania w przypadku udaru słonecznego u dziecka.

Wyczerpanie cieplne, udar cieplny, a może udar słoneczny u dziecka: jakie są objawy?

Wysokie temperatury i ostre słońce potrafią dać się we znaki każdemu, jednak małe dzieci są grupą szczególnie narażoną dla przegrzanie, w tym wystąpienie udaru słonecznego. Udar słoneczny u dzieci jest odmianą udaru cieplnego. W wyniku dużej ekspozycji na promieniowanie słoneczne (szczególnie głowy oraz karku), u dziecka może wystąpić zarówno przegrzanie organizmu, jak i poparzenie skóry. Na forum specjaliści podkreślają, jak kluczowa jest profilaktyka udaru cieplnego u dzieci (więcej piszemy o niej w ostatnim rozdziale).

Może to jeszcze nie udar słoneczny u dziecka?

Jakie są objawy wyczerpania cieplnego?

• w upalny dzień dziecko robi się marudne, rozdrażnione, trudno je uspokoić lub wręcz przeciwnie, maluch staje się ospały i apatyczny, mogą wystąpić zawroty i bóle głowy;
• u dziecka występuje podwyższona temperatura ciała (do 39°C);
• dziecko obficie się poci, skóra jest zaczerwieniona (czasem blada) i wilgotna;
• występuje odwodnienie (suchość w ustach, u niemowląt lekko zapadnięte ciemiączko).

Gdy opiekunowie nie zareagują w porę, u dziecka bardzo szybko mogą rozwinąć się objawy udaru słonecznego.

Objawy udaru słonecznego

Wśród najczęściej obserwowanych objawów udaru słonecznego wymienia się:

• temperatura ciała dziecka może przekroczyć 40 °C , towarzyszą jej dreszcze i niekontrolowane skurcze mięśni;
• pocenie ustaje – skóra jest czerwona, gorąca i sucha;
• oczy i ciemiączko (u małych dzieci) są zapadnięte;
• występują nudności, wymioty, często także biegunka i skąpomocz;
• dziecko bardzo szybko oddycha (hiperwentylacja), ma bóle i zawroty głowy, może dojść do utraty przytomności (omdlenie) i zaburzeń oddychania;
• mogą pojawić się obrzęki, szczeg. w obrębie kończyn dolnych.

Co robić, kiedy podejrzewamy u dziecka udar słoneczny: jak leczyć, po jakim czasie wezwać karetkę?

Gdy obserwujemy u dziecka zmęczenie upałem, przede wszystkim rozpoczynamy schładzanie i nawadnianie malucha:

• zabieramy dziecko w miejsce zacienione i przewiewne;
• maksymalnie rozbieramy (zwiększamy powierzchnię oddawania ciepła przez ciało);
• podajemy coś do picia (wodę, elektrolity, ale nie bardzo zimne!);
• możemy zastosować chłodny (ale nie lodowaty) okład na głowę i kark, ewentualnie przygotowujemy dla dziecka chłodną (ok. 28-30 °C ) kąpiel;
• nie podajemy maluchowi żadnych leków.

Po jakim czasie można stwierdzić, czy zmęczenie upałem nie przechodzi w udar słoneczny u dziecka? Gdy po ok. 20-30 minutach schładzania i nawadniania, stan dziecka zaczyna się poprawiać, temperatura ciała stopniowo spada – należy kontynuować obserwację malucha, pozostając w zacienionym, chłodnym miejscu.

Co robić, gdy stan dziecka się pogarsza?

Na forum rodzice często pytają, po jakim czasie wezwać karetkę, w przypadku objawów udaru słonecznego u dziecka?

Co robić, gdy podczas udaru słonecznego u dziecka wystąpiła utrata przytomności? Jak leczyć malucha? 

Przede wszystkim wzywamy karetkę, nie podajemy dziecku żadnych leków, nie poimy na siłę (może wystąpić zachłyśnięcie), rozbieramy malucha i układamy w pozycji bezpiecznej (tzw. bocznej ustalonej) i do przyjazdu medyków schładzamy dziecko chłodnymi okładami.

Co robić, gdy u dziecka z udarem słonecznym rodzice obserwują trudności z oddychaniem? W takiej sytuacji kładziemy dziecko na wznak i rozpoczynamy resuscytację, oczekując na przyjazd karetki. Dalszą decyzję o tym, jak leczyć udar słoneczny u dziecka podejmie personel medyczny.

Co robić, aby udar słoneczny u dziecka nie wystąpił: 5 podstawowych zasad

Na forum rodzice często pytają, po jakim czasie występuje udar słoneczny u dziecka, jednak odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Wszystko zależy m.in.:

• ile dziecko przebywa na słońcu;
• czy ma na głowie czapkę;
• czy często pije wodę/ssie pierś;
• jaka jest temperatura i wilgotność powietrza.

Najważniejsza jest profilaktyka. Zamiast zastanawiać się, jak leczyć udar słoneczny u dziecka przede wszystkim należy skupić się na tym co robić, aby udar słoneczny u dziecka nie wystąpił. Pamiętajmy o kilku podstawowych wskazówkach.

Spacer w godzinach porannych lub popołudniowych 

Latem nie wychodźmy z dzieckiem na dwór w czasie największego nasłonecznienia i upału, czyli między godz. 11-16. W razie potrzeby wybierzmy spacer lub zabawę w zacienionym parku, w lesie.

Stosujmy kremy przeciwsłoneczne 

Stosowanie kremów przeciwsłonecznych jest ważne w profilaktyce poparzeń słonecznych skóry, jednak nie zabezpieczy dziecka przed udarem słonecznym – przegrzaniem organizmu.

Nawodnienie to podstawa

W upał często proponujemy maluchowi wodę do picia, najlepiej źródlaną, niskozmineralizowaną. Na forum rodzice pytają, czy w upały należy dopajać wodą niemowlęta, poniżej 6 miesiąca życia? Nie ma takiej potrzeby.

W upały jak najczęściej dostawiamy malucha do piersi (nawet co 1-0,5 h). Niemowlętom karmionym mlekiem modyfikowanym w upały można podać niewielką ilość wody (choć nie jest to bezwzględnie konieczne), najlepiej krótko po posiłku.

Dopasujmy ubiór dziecka do temperatury

Pozostając w cieniu, w upały ubierajmy maluszki lekko, a w razie potrzeby pozostawmy w samej pieluszce. Maluchy siedzące lub biegające na słońcu (nie pozwalamy na to w porach największego nasłonecznienia) zawsze powinny mieć nakrycie głowy (najlepiej z osłoną karku) i przewiewne ubranko (godne uwagi są te z filtrem UV).

Dbajmy o dostęp świeżego powietrza 

Nigdy nie zasłaniamy budy wózka/gondoli pieluchą tetrową lub innym materiałem, który co prawda zabezpieczy przed poparzeniem słonecznym, ale może utrudnić maluchowi oddychanie i spowodować udar cieplny – przegrzanie dziecka. Pod żadnym pozorem (nawet na chwilę!) nie zostawiajmy także dziecka w nagrzanym od słońca samochodzie –  takie postępowanie stwarza realne zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka.