Suche utonięcia: objawy, co powinien wiedzieć rodzic?

Suche oraz wtórne utonięcie to określenia, które szczególnie często pojawiają się wśród rodziców oraz w mediach, w czasie wakacyjnych wyjazdów nad wodę. Co to jest suche utonięcie, czy naprawdę można ,,utopić się”, jeśli nie pływamy w wodzie? 

Jakie są objawy suchego oraz wtórnego utonięcia, kiedy mogą się pojawić i dlaczego są szczególnie groźne u dzieci? W dzisiejszym artykule przedstawiamy podstawowe informacje i zasady postępowania w przypadku suchego oraz wtórnego utonięcia.

Co to jest suche utonięcie i wtórne utonięcie, kiedy mogą wystąpić?

Suche utonięcie (ang. dry drowning), inaczej nazywane także zespołem postimmersyjnym oraz wtórne utonięcie (ang. secondary drowning) to terminy potoczne, jednak dość często używane w środowisku medycznym, dla określenia powikłań po podtopieniu lub zachłyśnięciu się. Co to jest suche utonięcie?

Co to jest suche utonięcie, a czym jest wtórne utonięcie, jakie są różnice?

Tzw. suche utonięcie ma miejsce, gdy po zachłyśnięciu się, nawet niewielką ilością płynu, dojdzie do odruchowego zaciśnięcia się głośni (w wyniku podrażnienia nerwu krtaniowego górnego). Zaciśnięcie się głośni, która znajduje się wewnątrz krtani, to mechanizm obronny organizmu, który powoduje jednak mniej lub bardziej nasilone trudności w oddychaniu, co w konsekwencji może doprowadzić do niedotlenienia.

Objawy suchego utonięcia mogą wystąpić natychmiast po aspiracji płynu do dróg oddechowych, ale często dają o sobie znać dopiero w kilka godzin (nawet do 24h) od zachłyśnięcia się.

Tzw. wtórne utonięcie to stan, w którym w wyniku zachłyśnięcia się płynem, dochodzi do jego przedostania się do płuc. W tym przypadku głośnia także odruchowo się zaciska, jednak mimo to woda, w niewielkim lub znacznym stopniu, przedostaje się do płuc. Płyn drażni śluzówkę płuc, powodując jej stan zapalny i/lub obrzęk, co prowadzi do utrudnienia wymiany gazowej, a tym samym postępującego niedotlenienia organizmu.

Objawy tzw. wtórnego utonięcia mogą wystąpić od 15 minut do nawet 72 h (3 dni) od zachłyśnięcia się płynem.

Jakie są objawy suchego oraz wtórnego utonięcia?

Już wiemy, co to jest wtórne utonięcie oraz suche utonięcie — warto mieć świadomość, że mogą przytrafić się każdej osobie. Częściej narażone są jednak dzieci, które uwielbiają beztroskie harce w basenie, jeziorze, morzu, ale także w domowej wannie. W czasie zabawy w wodzie lub podczas łapczywego picia napojów bardzo łatwo o zachłyśnięcie, które w większości przypadków okazuje się niegroźne w skutkach.

Po krótszym (kilka-kilkanaście minut) lub dłuższym czasie (nawet do 3 dni) u dziecka mogą się jednak rozwinąć objawy suchego lub wtórnego utonięcia. Należą do nich:

• Napadowy, silny kaszel: któremu może towarzyszyć odruch wymiotny;
• Trudności w oddychaniu: dziecko męczy się podczas oddychania, wkłada w nie dużo wysiłku. Może pojawić się także duszność, świszczący oddech, ból i/lub ucisk w klatce piersiowej, ból głowy;
• Bladość, zasinienie skóry: w szczególności warto zwrócić uwagę na zasinienie ust, skóry wokół oczu, oraz sine zabarwienie paznokci, jednak warto pamiętać, że zasinienie skóry może wystąpić także na skutek wyziębienia organizmu, np. po długiej kąpieli w chłodnej wodzie;
• Nietypowe zachowanie: zwiększona drażliwość, bełkotliwa mowa, wzmożona senność, apatia, zaburzenia świadomości, a nawet utrata przytomności.

Scenariusz może wyglądać następująco: po zabawie w wodzie wracamy z dzieckiem do domu i maluch zaczyna skarżyć się na ogromne zmęczenie i senność, jest drażliwy, może zgłaszać także m.in.: ucisk/ból w klatce piersiowej, ból głowy, nudności. To mogą być objawy suchego utonięcia lub wtórnego utonięcia, których nie można bagatelizować, ponieważ stanowią bezpośrednie zagrożenia dla zdrowia i życia dziecka.

Co robić, kiedy zaobserwujemy u dziecka objawy suchego lub wtórnego utonięcia?

Przede wszystkim nie należy wpadać w panikę i od razu zakładać najgorszego. Co prawda suche i wtórne utonięcie są groźne, jednak zdarzają się stosunkowo rzadko. Dlatego gdy obserwujemy, że dziecko zachłysnęło się podczas picia lub pływania, jednak odkaszlnęło płyn i wróciło do zabawy, należy je po prostu bacznie obserwować i nie bagatelizować zgłaszanych przez malucha dolegliwości.

Czy suchemu i wtórnemu utonięciu można zapobiec, na co zwrócić uwagę?

W profilaktyce suchego oraz wtórnego utonięcia kluczową rolę odgrywa zdrowy rozsądek i znajomość podstawowych zasad bezpiecznego przebywania nad wodą, m.in.:

• Dzieci podczas pływania i zabawy w wodzie powinny znajdować się pod stałym nadzorem trzeźwej osoby dorosłej.
• Należy zapoznać maluchy z zasadami bezpieczeństwa w wodzie, a w razie potrzeby wyposażyć je w kapoki, rękawki, czy koła do pływania. W miarę możliwości warto zapisać dzieci na lekcje pływania.
• Należy zawsze korzystać z kąpielisk strzeżonych, unikać zabawy w miejscach, które mogą być niebezpieczne np. ze względu na nieznaną głębokość akwenu, nagłe spadki terenu pod wodą
• Unikamy nagłego wbiegania do zimnej wody, pływania i zabawy w wodzie po obfitym posiłku.

Kluczowa w profilaktyce utonięć oraz suchych utonięć jest wzmożona czujność nad wodą, a także znajomość zasad pierwszej pomocy, m.in. w przypadku zachłyśnięcia się.

Kursy pierwszej pomocy często są darmowe i organizowane w wielu przychodniach oraz szpitalach, zarówno w mniejszych, jak i większych miejscowościach — warto z nich skorzystać, aby w razie konieczności wiedzieć, jak udzielić pomocy swojemu dziecku lub innej, poszkodowanej osobie.