Na niejednym forum dla przyszłych mam można znaleźć pytania o poród przedwczesny: jego definicję, przyczyny i objawy. Poniżej wyjaśniamy, jak taki poród definiuje WHO, a także kiedy mamy do czynienia z zagrażającym porodem przedwczesnym. Na podstawie wiedzy medycznej i doświadczenia płynącego z praktyki lekarskiej podpowiadamy, jak rozpoznać poród przedwczesny i jakie są aktualne rekomendacje dotyczące zarówno jego profilaktyki, jak i leczenia.
Przedwczesny poród nie należy do często występujących powikłań, jednak biorąc pod uwagę jego możliwe konsekwencje dla dziecka i matki, warto rozwiać wątpliwości i upewnić się, czy mamy się czego obawiać.
Poród przedwczesny: definicja
Poród przedwczesny według definicji WHO jest zakończeniem ciąży przed 37. tygodniem jej trwania. Zjawisko przedwczesnego porodu dotyczy około 6% ciężarnych w Polsce. Częściej jest problemem u kobiet będących w ciąży wielopłodowej, czyli mnogiej.
Poród przedwczesny: przyczyny
Do głównych przyczyn wystąpienia przedwczesnego porodu zaliczamy:
- nadmierne rozciągnięcie macicy (wielowodzie – zwiększona ilość płynu owodniowego, ciąża wielopłodowa),
- zapalenie wewnątrzowodniowe i płodowy zespół zapalny (FIRS) – wniknięcie drobnoustroju do jamy macicy,
- nieprawidłowości zagnieżdżenia jaja płodowego związane z późniejszymi krwawieniami (wynaczyniona krew działa jako czynnik nasilający czynność skurczową macicy),
- wady anatomiczne macicy,
- zakażenia układu moczowego i zakażenia ogólnoustrojowe.
U 1% kobiet w ciąży występuje niewydolność cieśniowo-szyjkowa, czyli bezobjawowe skracanie się szyjki macicy – ona również może być przyczyną porodu przedwczesnego.
W odniesieniu do ryzyka porodu przedwczesnego znaczenie mają również czynniki dodatkowe, takie jak:
- wiek ciężarnej – zagrożone są bardzo młode mamy (poniżej 17. roku życia) i kobiety powyżej 35. roku życia,
- stosowanie używek – alkoholu, nikotyny i narkotyków,
- przedwczesny poród w przeszłości – większe ryzyko dotyczy ciężarnych, u których wcześniej już to powikłanie wystąpiło.
Poród przedwczesny: objawy
Do najczęstszych objawów w porodzie przedwczesnym należy regularna czynność skurczowa, która pojawia się bez innych sygnałów ostrzegawczych. Skurcze macicy fizjologiczne zaczynają występować po 20. tygodniu ciąży. Odczuwane są przez ciężarną jako niebolesne napinania macicy. Mają prawo pojawiać się kilka lub kilkanaście razy w ciągu doby. Zazwyczaj związane są ze zmianą pozycji czy np. szybszym marszem. Jeśli napinania nasilają się, powodują dyskomfort, stają się regularne – może to oznaczać zagrażający poród przedwczesny. Może też zdarzyć się tak, że przedwcześnie odpłynie płyn owodniowy (tzw. wody płodowe). To, czy uda się trwać nadal w ciąży, zależy od:
- obecności skurczów,
- cech zakażenia (gorączka, podwyższone poziomy białka C-reaktywnego)
- od tego, ile płynu owodniowego pozostaje w jamie macicy, tzn. czy maluszek ma dalej warunki do rozwoju w łonie mamy.
Jak zatem rozpoznać poród przedwczesny? Jeśli pojawią się dolegliwości w podbrzuszu, których wcześniej nie obserwowałaś, nasilające się i wywołujące dyskomfort napinania macicy – takie, jak skurcze czy ból, skontaktuj się ze swoim lekarzem prowadzącym lub udaj się na izbę przyjęć szpitala położniczego, gdzie po badaniu – ginekologicznym, KTG i USG – lekarz zdecyduje, czy jesteś zagrożona porodem przedwczesnym i musisz pozostać w szpitalu, czy możesz bezpiecznie wracać do domu.
Poród przedwczesny: rekomendacje (profilaktyka)
Zalecenia mające na celu zmniejszenie ryzyka porodu przedwczesnego są obecnie następujące:
- Sprawdzanie podczas wizyt lekarskich biocenozy pochwy – pozwala ustalić, czy w wydzielinie występują pałeczki kwasu mlekowego;
- Kontrola długości szyjki macicy w USG II trymestru – „połówkowym”, czyli w 20-22 tygodniu ciąży oraz
- Stosowanie progesteronu u ciężarnych, u których szyjka macicy ulega skróceniu (poniżej 25 mm) lub we wcześniejszej ciąży doszło do porodu przedwczesnego.
Część porodów odbywa się przedwcześnie z powodu stanu przedrzucawkowego (kiedyś tzw. „zatrucie ciążowe”) lub zahamowania wzrastania płodu (hipotrofia płodu). W tych sytuacjach położniczych można zmniejszyć ryzyko porodu przedwczesnego włączając kwas acetylosalicylowy przed 16. tygodniem ciąży w dawce wieczornej 75-150 mg.
Poród przedwczesny: rekomendacje (leczenie)
Po rozpoznaniu porodu przedwczesnego i przyjęciu pacjentki do szpitala, podawane są domięśniowo sterydy, które przechodzą przez łożysko – deksametazon lub betametazon. Ich działanie polega na przyspieszeniu dojrzewania płuc płodu oraz zmniejszeniu ryzyka krwawień do ośrodkowego układu nerwowego i innych powikłań związanych z wcześniactwem. Wiek ciążowy, w którym udowodniono sens podawania sterydów, to 24-34 tygodnie ciąży. Największa skuteczność ich działania utrzymuje się 24 godziny do 7 dni od podania drugiej dawki leku.
