Pierwsza kąpiel: jak i w czym myć noworodka i niemowlę?

Pierwsza kąpiel noworodka w domu bywa dość stresującym wydarzeniem dla młodych rodziców. Prawdopodobnie w Twojej głowie pojawia się obawa, że nie mając wprawy, zrobisz dziecku krzywdę. Dlatego podpowiadamy, kiedy czas na pierwszą kąpiel noworodka, jak się do niej przygotować oraz jak to zrobić krok po kroku, aby zaoszczędzić stresu zarówno maluchowi, jak i sobie. Mamy dla Ciebie również odpowiedź na pytanie, co do kąpieli noworodka nadaje się najbardziej.

Zaopiniowaliśmy w Instytucie wiele produktów przydatnych podczas kąpieli – w naszej bazie znajdziesz wanienki i maty, ręczniki i bezpieczne kosmetyki. Korzystaj z nich nie tylko przy pierwszej kąpieli noworodka, ale i kolejnych, mając pewność, że wybrane przez Ciebie produkty są stuprocentowo bezpieczne.

Kiedy pierwsza kąpiel noworodka?

Zanim przejdziemy do kwestii, jak i w czym kąpać maluszka, wyjaśnijmy, kiedy pierwsza kąpiel noworodka w domu może się odbyć. Na pewno nie ma potrzeby robić tego od razu po przyjeździe ze szpitala, ani nawet tego samego dnia. Dając sobie i dziecku czas na przyzwyczajenie się do nowej sytuacji, z pierwszą kąpielą możemy spokojnie poczekać 2-3 dni. W kolejnych tygodniach, a nawet miesiącach też nie musimy kąpać niemowlęcia codziennie – dopóki spędza czas głównie na jedzeniu i spaniu, wystarczy kilka razy w tygodniu.

Kiedy kąpać noworodka: rano czy wieczorem?

Często pada pytanie, kiedy kąpać noworodka, w odniesieniu do pory dnia. Czy kąpiel wieczorem jest lepszym pomysłem niż rano? Planując ją warto wziąć pod uwagę inne czynności – tak, aby np. nie wychodzić po kąpieli z maluchem na spacer. Z tego względu wieczór jest lepszą porą na kąpiel – jako przyjemny rytuał ułatwiający dziecku zaśnięcie.

Co potrzebne do pierwszej kąpieli noworodka?

Poniżej znajdziesz listę produktów, które należy przygotować jeszcze przed rozpoczęciem pierwszej kąpieli noworodka w domu.

• Duży ręcznik do otulenia dziecka po kąpieli (koniecznie wypierz go i wyprasuj przed pierwszym użyciem). Zamiast zwykłego ręcznika możesz kupić specjalny ręcznik dla dzieci – z doszytym kapturkiem. Dobrym wyborem będzie ręcznik z bambusowego włókna, który dobrze chłonie wilgoć i po praniu pozostaje miękki, w przeciwieństwie do bawełny, która bywa szorstka po kilku praniach;
• Pieluszkę z tetry do wyłożenia nią wanny lub specjalną matę do wanienek. Może ona być wykonana z gąbki, lecz należy dbać o jej dezynfekcję – regularnie prać i suszyć. Nie stosuj też jednej maty dłużej niż trzy tygodnie, ponieważ mogą się w niej rozwinąć bakterie;
• Gaziki do przemycia oczu;
• Kosmetyk do kąpieli dla niemowląt – płyn, emulsja, ew. kostka myjąca. Niezależnie od formuły preparatu, musi być on przeznaczony dla dzieci od pierwszego dnia życia;
• Oliwkę dla dzieci;
• Krem lub maść przeciw odparzeniom do posmarowania pupy dziecka;
• Czystą pieluszkę i ubranka;
• Miękką szczoteczkę do włosów dla dzieci (o ile zachodzi taka konieczność, bo nie wszystkie noworodki mają gęste włosy);
• Pałeczki do czyszczenia uszu – muszą to być pałeczki specjalnie dla dzieci, z ogranicznikiem, do czyszczenia punktowego zewnętrznych powierzchni uszu;
• Chusteczki nawilżane – gdyby przy rozbieraniu dziecka okazało się, że ma brudną pieluszkę;
• Jeśli dziecko ma bardzo suchą skórę, do wanny możesz wlać odrobinę natłuszczającej emulsji. Jeżeli chodzi o kąpiel niemowlaka w rozpuszczonych kryształkach nadmanganianu potasu, czy kąpiel noworodka w krochmalu z mąki ziemniaczanej, najlepiej zapytaj o opinię pediatrę lub położną.

Rzeczy niezbędnych do kąpieli wydaje się sporo, ale po dojściu do wprawy ich przygotowanie przestaje być skomplikowane. Zresztą, niektóre akcesoria są potrzebne tylko na początku – na przykład jałowe gaziki.

Gdzie ustawić wanienkę?

Pierwsza kąpiel noworodka w domu wcale nie musi odbywać się w łazience. Nie każda łazienka ma wystarczająco dużo miejsca, a do kąpieli, szczególnie na początku, może przydać się druga osoba do pomocy. Może więc być to stół w pokoju lub specjalny stelaż na wanienkę. Ważne, by była stabilna, a rodzic miał możliwość bliskiego kontaktu z dzieckiem. Bez względu na to, gdzie odbywa się pierwsza kąpiel niemowlaka, powinno być to pomieszczenie ciepłe i pozbawione przeciągów.

Pierwsza kąpiel: właściwa temperatura

Troszcząc się o komfort termiczny malucha podczas pierwszych kąpieli, nie należy jednak przesadzać. Radzimy nie przegrzewać pokoju zbyt mocno: optymalna temperatura powietrza to 22-25 stopni. Temperatura wody powinna wynosić 35-37 stopni – możesz to sprawdzić za pomocą termometru lub zanurzając łokieć, na pewno jednak nie dłonią. Warto obserwować zachowanie malucha podczas kąpieli, aby upewnić się, czy woda nie jest dla niego zbyt ciepła albo zbyt chłodna. Wody w wannie nie powinno być dużo – wystarczy wlać jej tyle, by sięgała 10 cm powyżej dna.

Jak wygląda pierwsza kąpiel noworodka?

Pierwsza kąpiel nie powinna trwać zbyt długo. Optymalny czas kąpieli maluszka wynosi 5 minut. Dłuższe przebywanie w wodzie może przesuszyć delikatną skórę dziecka. Woda szybko robi się też zimna, a jest jej niewiele.

• Kąpiel rozpocznij poza wanienką od wymycia twarzy wacikiem i przetarcia oczu gazikiem zwilżonym solą fizjologiczną. Pałeczką do mycia uszu przeznaczoną specjalnie dla dzieci (z ogranicznikiem)  przemyj delikatnie tylko zewnętrzne zachyłki małżowiny usznej oraz powierzchnię za uszami. W żadnym wypadku nie wciskaj jednak patyczka do ucha, wystarczy, że oczyścisz je z widocznej wydzieliny (woskowiny). Możesz użyć w tym celu również miękkiego, zrolowanego gazika, wacika lub płatka kosmetycznego po zwilżeniu go odrobiną wody.
• Prawą rękę podłóż pod pośladki malucha, a lewą podtrzymaj główkę i kark. Kiedy włożysz dziecko do wanienki, usuń dłoń spod pośladków i delikatnie je myj, podtrzymując główkę i uważając, by woda nie zalała oczu i uszu.
• Dziecko musisz trzymać delikatnie, ale jednocześnie pewnie. Mokra, namydlona skóra jest śliska i łatwo o urazy. Dla pewności na początku poproś kogoś bliskiego o asystowanie.
• Podczas pierwszych kąpieli uważaj, by nie zamoczyć gojącego się pępka. Jeśli jednak tak się stanie, możesz go delikatnie osuszyć sterylnym gazikiem.
• Na koniec umyj główkę malucha. Na mokrą myjkę nałóż odrobinę szamponu (na początku, w pierwszym miesiącu tylko wodę z mydłem) i delikatnie pocieraj główkę dziecka kolistym ruchem. Przy spłukiwaniu – uważaj, żeby nie zalać oczu i uszu. Dziecko ma niedojrzały ośrodek termoregulacji i bardzo szybko się wychładza. Wilgotna główka powoduje utratę ciepła.
• Wszelkich kosmetyków do kąpieli używaj oszczędnie, żeby zmniejszyć ryzyko podrażnień i ewentualnych alergii. Pozytywną opinię Instytutu posiadają tylko najlepsze i najbezpieczniejsze z nich. W pierwszym miesiącu życia skóra niemowlęcia jest szczególnie wrażliwa, dlatego zwracaj uwagę na to, z czego korzystasz.
• Z czasem kąpiel będzie coraz łatwiejsza, choć jednocześnie bardziej absorbująca, bo dziecko będzie coraz bardziej ruchliwe i samodzielne.
• Po wyjęciu dziecka z wody delikatnie osusz skórę ręcznikiem, bez pocierania. Jeśli skóra tego wymaga, czyli jest sucha lub łuszcząca się, szczególnie w fałdkach na udach i szyi oraz w zgięciach kolan i łokci, możesz posmarować ją delikatnie oliwką lub kremem dla dzieci. Koniecznie zwróć uwagę, od którego dnia życia można używać takiego kosmetyku.
• Ubranie, które przygotujesz dla dziecka po kąpieli, zwłaszcza na początku, powinno być wygodne i łatwe do założenia. Na początek proponujemy zapinane z przodu body, bez konieczności wkładania przez głowę, oraz pajacyk lub śpiochy jako warstwę wierzchnią.

W czym myć noworodka i niemowlę?

Przygotowując się do pierwszych kąpieli noworodka w domu, musimy zadbać o wybór właściwych kosmetyków. Sprawa jest o tyle skomplikowana, że nie ma jednego środka, który gwarantowałby idealne działanie dla każdej skóry. Warto jednak wiedzieć, jakie kryteria brać pod uwagę przy zakupie preparatów przeznaczonych do mycia i pielęgnacji skóry malucha. Aby odpowiedzieć na pytanie, co do kąpieli noworodka sprawdzi się najlepiej, musimy zacząć od omówienia cech i potrzeb jego skóry.

Delikatna skóra noworodka i niemowlęcia

Skóra człowieka ma za zadanie chronić ciało i m.in. nie dopuszczać do niego drobnoustrojów – wirusów i bakterii. Niestety, u noworodka i niemowlęcia nie ma jeszcze odpowiednio ukształtowanej bariery lipidowej (warstwy tłuszczowej), która chroni przed wnikaniem do krwiobiegu substancji niepożądanych. Właściwości skóry malucha są inne niż u dorosłego: odczyn pH u noworodka jest bliski obojętnemu i wynosi ok. 6,4 – dopiero z czasem spada do lekko kwaśnego (ok. 4,9). Kwaśne środowisko działa jak niewidzialny płaszcz, który nie pozwala rozwijać się różnym drobnoustrojom, jednak w pierwszym okresie życia takiej ochrony brak. Dodatkowo skóra w pierwszym okresie życia jest bardzo delikatna i cienka, łatwo ją uszkodzić, skąd już otwarta droga do infekcji.

Wybór kosmetyku jest bardzo istotny, gdyż dzięki niemu możemy zapewnić naszemu małemu podopiecznemu komfort spania, zdrowie oraz bezpieczeństwo.

Co do kąpieli noworodka?

Do mycia noworodka najbardziej zalecane jest używanie wody z niewielkim dodatkiem bardzo łagodnego kosmetyku, przebadanego przez renomowaną instytucję badawczą (o ile na jego opakowaniu wyraźnie zaznaczono, że może być stosowany od pierwszego dnia życia). Idealny kosmetyk do mycia dla najmłodszych dzieci powinien łagodnie natłuszczać skórę, nie zawierając żadnych dodatków zapachowych czy barwników. W przypadku starszych niemowlaków mamy do wyboru więcej możliwości.

• Przy zakupie kosmetyku przede wszystkim zwróćmy uwagę, czy jest to preparat przeznaczony dla dzieci. Kosmetyki dla dorosłych nie nadają się dla delikatnej skóry niemowlęcia. Nawet jeśli po jednym myciu nie spowodują podrażnień, to mogą one wystąpić w ciągu następnych dni. Środki myjące dla dorosłych mają inny skład, zawierają substancje, które niekorzystnie wpływają na skórę dzieci. Co więcej, dodawane tam kompozycje zapachowe i barwniki mogą powodować reakcje alergiczne i inne problemy skórne.
• Drugim ważnym kryterium  jest prostota. Im mniej składników w danym kosmetyku, tym lepiej. Małe dzieci nie potrzebują odświeżenia, rozbudzenia oraz owocowego zapachu. Im potrzebne jest nawilżenie oraz natłuszczenie skóry, nic więcej. Dlatego przed wyborem konkretnego preparatu sprawdźmy skład, porównajmy go z innymi, poczytajmy ogólnodostępne informacje. Tutaj zdecydowanie wygrywa minimalizm.
• Dobrze, jeśli dziecięcy  kosmetyk myjący zawiera substancje natłuszczające. Musimy zapewnić maluchowi odpowiednią ochronę, dopóki jego skóra nie wytworzy własnej warstwy lipidowej.

Nie zapominajmy o rekomendacjach i zaleceniach ośrodków badawczych. Jeśli z etykiety dowiadujemy się, że produkt został przebadany przez cieszącą się autorytetem instytucję, to jest to dobry sygnał. Oznacza, że sprawdzono, jak działa taki kosmetyk i udowodniono, że faktycznie jest korzystny dla skóry niemowlęcia.

Płyn, emulsja czy kostka myjąca?

Niezależnie od formuły i konsystencji, dziecięce kosmetyki do kąpieli te powinny spełniać wyżej wymienione kryteria. Na co jeszcze warto zwrócić uwagę?

• Przygotowując kąpiel w wanience, warto stosować się do zaleceń podanych na opakowaniu (ilość wody, płynu, odpowiednie proporcje itp.).
• Dziecięce kosmetyki do mycia nie powinny za bardzo się pienić – nadmiar piany może działać na malucha wychładzająco podczas kąpieli, poza tym piana zawiera detergenty, które działają niekorzystnie na skórę.
• Niektóre kosmetyki dozuje się pompką – taką samą, jak w popularnych mydłach w płynie. Jest to wygodne rozwiązanie, gdy sami musimy umyć dziecko i nie bardzo możemy liczyć na  pomoc.
• Preparatów, które mają w swoim składzie oliwkę, nie stosuje się do mycia włosów – mogą je sklejać i nadmiernie przetłuszczać.
• Po użyciu do mycia kosmetyków zawierających substancje natłuszczające, nie ma już potrzeby smarować skóry dziecka oliwką ani mleczkiem.

Kąpiel noworodka w krochmalu – tak czy nie?

Na fali popularności naturalnych składników i domowych sposobów pielęgnacji często powraca pytanie o kąpiel noworodka w krochmalu, najczęściej z mąki (skrobi) ziemniaczanej. W powszechnej opinii krochmal działa łagodząco na podrażnienia wrażliwej skóry malucha – przy odparzeniach, potówkach czy reakcjach alergicznych na składniki środków do prania czy kosmetyków. Ale uwaga – stosowanie krochmalu może nasilić zmiany skórne wywołane np. przez drożdżaki. Dlatego, nie mając pewności co do przyczyny podrażnień, przed pierwszą kąpielą noworodka w krochmalu skonsultujmy się z lekarzem.

Inne tradycyjne środki do kąpieli

A nadmanganian potasu? Kąpiel niemowlaka w jego roztworze nie jest obecnie zalecana jako rutynowy zabieg pielęgnacyjny, chyba że pediatra lub dermatolog zdecyduje inaczej. Dzięki właściwościom bakterio- i grzybobójczym nadmanganian potasu działa na skórę odkażająco, jednak w nadmiarze może ją wysuszać i podrażniać.

Stosując domowe sposoby i środki pielęgnacji noworodka i niemowlęcia, nawet te zaaprobowane  przez opiekującego się maluchem lekarza, zachowujmy ostrożność i reagujmy natychmiast, jeśli zauważymy jakiekolwiek negatywne skutki ich działania.

Umiar i ostrożność przede wszystkim

Kosmetyków do kąpieli zawsze należy używać oszczędnie, żeby zmniejszyć ryzyko podrażnienia i alergii. Wybierając preparat dla naszego maluszka pamiętajmy, że dbamy o jego komfort. Warto zatem obserwować stan jego skóry oraz zachowanie – zwłaszcza po użyciu nowego kosmetyku.