Orientacja seksualna: jak rozmawiać o tym z dzieckiem?

Żeby pochylić się nad tematem seksualności i orientacji seksualnej, trzeba najpierw zadać sobie pytanie – czy ja, jako dorosły człowiek, rodzic, opiekun jestem gotowy na taką rozmowę? Temat jest bowiem bardzo intymny, dotyczy istotnej sfery życia człowieka, a w przypadku ludzi młodych może sprawiać skrępowanie, niepokój i strach.

By rozmawiać z dzieckiem o seksualności, jakikolwiek by to nie był temat, osoba dorosła powinna wykazać się dużą otwartością na słuchanie, na zadawane pytania oraz spokojem i tolerancją wobec istniejących w społeczeństwie różnic i odmienności.

Społeczny pogląd na orientacje seksualne

Orientacja seksualna to z jednej strony pociąg romantyczny, z drugiej seksualny wobec kobiet, mężczyzn lub osób obu płci. Zarówno orientacja heteroseksualna, homoseksualna, jak i biseksualna traktowana jest jako wariant istniejącej seksualności człowieka. Życie, przez każdego z nas, widziane jest subiektywnie. Odczuwane i przeżywane również. Seksualność (i różne jej sfery), także może być pojmowana odmiennie. Kiedy dzieci zaczynają mówić, zaczynają również pytać o seksualność. Najczęściej zadawane pytania dotyczą najpierw nazw ciała, a potem funkcji narządów. To osoby dorosłe traktują temat jako trudny, a dla dziecka sprawa jest tak oczywista, jak stwierdzenie różnicy w kolorze skóry czy włosów.

Idąc dalej dzieci pytają o bliskość, o miłość. W temacie odmienności seksualnej, w pytaniach dzieci  i odpowiedziach dorosłych zaczynają się 'schody’. A dziecko potrzebuje określenia konkretnego – są dziewczyny, które zakochują się w dziewczynach i chłopcy, którzy kochają chłopców. Mały człowiek przecież dopiero odkrywa świat. W takiej sytuacji rodzic, czy najbliższa dorosła osoba są dla niego autorytetem i jednocześnie źródłem pierwszej wiedzy. 

Homoseksualne dziecko a zachowanie rodzica

Optyka, która jest wroga dla inności, powoduje wiele traum i zaburza poczucie bezpieczeństwa, jeśli na jakimś etapie rozwoju dziecko odkryje, że urodziło się jako osoba homoseksualna lub biseksualna. W głowach rodziców stykających się z tematem homoseksualnego dziecka – nastolatka, mogą rodzić się pytania typu: syn jest gejem, córką jest lesbijką – co robić? Tolerancyjne i otwarte podejście może być podstawą do tego, by uchronić młode osoby nawet przed targnięciem się na swoje życie, zwłaszcza, gdy żyją wśród wielu homofobicznych podejść do odmienności w najbliższym otoczeniu.

Z powodu braku tolerancji i niezrozumienia tematu różnych orientacji, młodzi ludzie przeżywają problemy – z obniżoną samooceną, napięciem nerwowym, depresją, zachowaniami autoagresywnymi.

Jak rozmawiać o orientacjach seksualnych? 

Bardzo ważną sprawą jest wskazanie, że osoby homoseksualne mają takie samo życie, jak heteroseksualne pary – chodzą do szkoły, pracy, kina, mają swoje zainteresowania, problemy życiowe, zakochują się. W taki sposób rodzic informuje swoje – heteroseksualne, bądź homoseksualne dziecko o tym, że w życiu społecznym jest jedna tylko różnica na tle orientacji seksualnych. To głównie heteroseksualne osoby nie doświadczają z powodu seksualności dyskryminacji. Kochający się ludzie trzymają się za rękę, obejmują się w miejscach publicznych, bez obaw, że ktoś ich wyzwie czy wyśmieje.

Dzieci są ciekawe i poszukują odpowiedzi na pytanie czym jest seks, zatem będą też poszukiwały odpowiedzi na pytanie o seks par homoseksualnych. W każdej sferze intymnego życia, to nam dorosłym jest trudno odpowiedzieć na pytanie, natomiast łatwiej jest słuchać tej odpowiedzi przez dzieci, niezależnie od wieku.

Zawsze można udzielić odpowiedzi, że kobieta i mężczyzna są zakochani, przytulają się do siebie, całują, głaszczą i czerpią z tego przyjemność. I prawdopodobnie dziecku wystarczy taka informacja.

 Jak rozmawiać z dziećmi o seksualności?

• Mówić tylko prawdę

Dzieci wierzą w to, czego dowiadują się od rodziców. Niesamowicie ważne jest to, by mówić prawdę. Na podstawie naszych przekazywanych treści, słów dziecko tworzy obraz świata, przekonania o seksualności, ciele, płci. Trzeba używać poprawnego nazywania części ciała – u dziewcząt i chłopców.

• Mówić prostym, zrozumiałym językiem

Zawsze trzeba w rozmowie z dzieckiem dostosować wszelkie zwroty i konkretną terminologię do wieku. Trzylatek nie będzie wnikał w szczegółową budowę ciała, bo dla niego istotna będzie nazwa i funkcje danego narządu. 5-latek takie informacje uzna za zbyt ogólne i w tym wieku będzie chciał już wiedzieć np. co to są plemniki.

• Dostosowywać długość wypowiedzi do wieku

Małe dziecko ma mniejszą umiejętność skupienia uwagi. W rozmowie z 3-latkiem rodzic ma do dyspozycji 2–3 minuty na przekazanie najważniejszych treści. Natomiast 5-latki będą z uwagą wnikały w rozmowę, zadawały pytania i słuchały odpowiedzi, skupiając się na jednym temacie nawet przez kilkanaście minut.

• Korzystać z pomocy książek

Biorąc oczywiście pod uwagę, by lektury nie pozbawiły opiekuna prawdziwej, uważnej obecności przy dziecku w rozmowie. Najlepsza książka, z całą swoją wartościową zawartością nie jest w stanie zastąpić rodzica – jego troski, emocji, tonu głosu w rozmowie na tematy bardzo intymne, a tak mocno związane z człowiekiem i jego rozwojem seksualnym.

• Wewnętrzna gotowość do rozmów z dzieckiem o wszystkim

Niektóre pytania bywają dla rodziców niewygodne lub zadane w trudnym momencie, w mało komfortowej sytuacji. Wewnętrzna konsternacja rodziców, zwłaszcza kiedy dzieci wprost pytają o seks lub o miłość homoseksualną, sprowadza się często do reagowania na zasadzie odruchu, który ucina temat.

Do rozmowy o trudnych kwestiach (trudnych także dla rodzica – jak na przykład temat homoseksualnego dziecka) potrzebny jest komfort czasowy, by spokojnie i głęboko przemyśleć własne opinie, postawy, nastawienie do związków, relacji i seksu. Wtedy, w chwili usłyszenia pytania od nastolatka, nie trzeba będzie zastanawiać się nad odpowiedzią. Nie pojawi się też dezorientacja, gdy okaże się, że syn jest gejem lub córka jest lesbijką. Zamiast się zastanawiać – co robić, skorzystacie z opracowanych wcześniej podstaw, fundamentów, budując na tej podstawie swoje odpowiedzi.

W momencie, kiedy rodzic formułuje swoją wypowiedź na podstawie własnych przekonań, przemyśleń i zgodnie z tym pokazuje to swoją postawą wobec ludzi, wtedy dziecko odbierze najprawdziwszą lekcję, odnosząc ją do autorytetu rodzica.W rozmowach z dziećmi warto za nimi podążać.

Trudne pytania dziecka a reakcja rodzica 

Kiedy wysuwany przez dziecko temat staje na czele listy „10 top pytań”, prawdopodobnie jest w danym momencie najbardziej interesujący, a dziecko będzie go drążyć do czasu, aż poczuje się w pełni usatysfakcjonowane zdobytą wiedzą.

Seksualność

W przypadku tematu o seksualności – gdy dziecko zaczyna zgłębiać informacje na temat cielesności bądź seksualności, może przez jakiś czas być bardzo monotematyczne i drążące. Zwykle w kwestiach istotnych dla niego zadaje podobne pytania, szuka treści nawiązujących do tego tematu, dopytuje o szczegóły, by po pewnym czasie nasycić się wiedzą i skupić uwagę na innym problemie. Warto wytrwale rozwiewać wątpliwości dziecka, zwłaszcza, że najcenniejsze jest to, że do rodzica z tematem udało się – samo dziecko. 

Orientacja seksualna

W kwestiach orientacji seksualnej pozostaje w nas, dorosłych, pewien dylemat –  jakich słów używać i jak dużo informacji przekazać dziecku, jeśli pyta, poszukuje informacji, potrzebuje naszej wiedzy. Z jednej strony dzieci mają prawo do wiedzy, z drugiej – może istnieć w rodzicach obawa przypadkowej seksualizacji dzieci (zwłaszcza, gdy w głowach rodziców, obok takich dylematów pojawiają się jeszcze obawy typu: “syn jest gejem, córka jest lesbijką – co robić?”).

Zachowanie rodzica a opinia nastolatka

W przypadku rodziców nastolatków trzeba być gotowym, że któregoś dnia to one powiedzą, że rodzic robi lub mówi coś rasistowskiego, seksistowskiego lub homofobicznego. Na pewno nie można umniejszać opinii dziecka, jego intuicji, nie zaprzeczać, tylko być otwartym na informację i krytykę ze strony własnych dzieci. Nasze codzienne działania i postawa wobec dzieci mają wielką wagę i potencjał do kreowania rzeczywistości i budowania optyki dziecka na resztę jego życia.