Jak nauczyć dziecko czytać?

8 marca 2021

Nauka czytania dla dzieci to temat rzeka. Ze względu na to, chodzi o ważną umiejętność i narzędzie do dalszego zdobywania wiedzy, chcielibyśmy, aby nasze pociechy opanowały ją możliwie szybko i bez trudności. Stąd częste pytania rodziców, jak uczyć dziecko czytać w różnym wieku, a także, jak mu pomóc w nauce czytania. Podpowiadamy, jak oswoić nasze pociechy ze słowem pisanym i w przyjazny sposób ułatwić im poznawanie liter i słów.

Nauka czytania to nierzadko jedno z pierwszych poważnych wyzwań, z którymi mierzy się mały człowiek. Niektórym dzieciom poznawanie liter i ich łączenie w większą całość przychodzi bardzo łatwo, niemalże mimochodem, inne muszą włożyć w to więcej wysiłku. Proces ten może przebiegać w różnym czasie i różnym tempie – to pierwsza rzecz, o której warto pamiętać, zanim zaczniemy się zastanawiać, czy już na to pora, a jeśli tak, to jak uczyć dziecko czytać.

Z książkami za pan brat

Nawet, gdy nasze pociechy są jeszcze małe i pytanie, jak pomóc dziecku w nauce czytania jeszcze ich nie dotyczy, książki mogą i powinny być obecne w ich życiu. Czytanie dzieciom na głos to jeden z najlepszych sposobów na wspólne spędzanie czasu. Świadomi i mający na względzie ich dobro rodzice wiedzą, że lektury nie zastąpi ani oglądanie telewizji – w tym również bajek, ani korzystanie z elektronicznych gadżetów. 

Jeszcze przed urodzeniem

Rodzice czasami zastanawiają się, kiedy zacząć czytać dziecku. Odpowiedź jest bardzo prosta – warto zacząć czytać na głos, jeszcze zanim nasze maleństwo przyjdzie na świat. Jeszcze w łonie mamy do malucha docierają dźwięki ze świata zewnętrznego – co więcej, rozpoznaje głosy należące do najbliższych osób. Czytanie na głos podczas ciąży sprzyja budowaniu bliskiej więzi.

Po co czytać niemowlakom?

W okresie niemowlęcym również warto każdego dnia wygospodarować chociaż kilka minut na oswajanie dziecka z czytaniem. Niemowlęta, które zaczynają eksplorować otoczenie, z ciekawością zwracają uwagę na znajdujące się w ich otoczeniu kolorowe, miękkie książeczki. Poruszanie szeleszczącymi stronami, pociąganie tasiemkami i innymi elementami pobudza rozwój sensomotoryczny dziecka, a dodatkowo ćwiczona jest w ten sposób umiejętność skupiania wzroku na obrazkach.

Justyna Hermaniuk

Psycholog w Zakładzie Wczesnej Interwencji Psychologicznej oraz Ośrodku Rehabilitacji Dziennej dla Dzieci, Instytut Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

W przypadku najmłodszych, najlepsze będą wierszyki lub rymowanki – dzieci uwielbiają ich rytm, mimo że początkowo nie rozumieją jeszcze zawartej w nich treści. Gdy stopniowo zaczynają rozumieć kierowane do nich słowa – czytanie na głos  wzbogaca zasób biernego słownictwa, co jest podstawą prawidłowego rozwoju intelektualnego oraz ma znaczenie dla czynnego zasobu słów dziecka.

Proste czynności, takie jak śpiewanie ulubionej rymowanki dziecka z książeczki  i zachęcanie go do wspólnego śpiewania, poszerzają słownictwo i umiejętności komunikacyjne. Im więcej dźwięków dzieci usłyszą, tym bardziej poznają język. Z punktu widzenia psychologii rozwojowej czas spędzony z dzieckiem na czytaniu jest wyjątkowym momentem w ciągu dnia, poświęconym tylko jemu. Dzięki temu czuje się ważne i kochane. Możemy uczynić rytuał z codziennego czytania maluszkowi, np. przed zasypianiem znając temperament swojego dziecka, łatwo będzie znaleźć najlepszy moment.

Nauka czytania dla dzieci – najlepiej przez zabawę

Dzieci, które od samego początku miały kontakt ze słowem pisanym, już w okolicach drugiego, trzeciego roku życia mogą wykazywać zainteresowanie literami i książkami.

W różnych źródłach można znaleźć opisy metod nauki czytania dla dzieci w różnym wieku. Jednak to nie wiek jest najważniejszy, bowiem zainteresowanie dziecka czytaniem i gotowość do poznawania słów i liter to sprawa bardzo indywidualna. Co jeszcze bardziej istotne, nauka tej umiejętności wymaga zaangażowania i integracji różnych procesów poznawczych, co u każdego dziecka może przebiegać w innym tempie. Dlatego trudno wskazać jeden uniwersalny sposób na to, jak nauczyć dziecko czytać

Przede wszystkim zadbajmy o to, aby nauka sprawiała dziecku przyjemność, a nie powodowała zniechęcenie.

Jak nauczyć dziecko czytać – sylabami czy literami?

Najpopularniejsze metody nauki czytania opierają się na literowaniu lub sylabizowaniu.

  • Literowanie. Jest to najczęstszy sposób nauki czytania w szkole. Uczniowie uczą się poszczególnych liter oraz odpowiadających im dźwięków, a następnie łączą je w wyrazy.
  • Sylabizowanie. Pierwszym krokiem jest opanowanie czytania pojedynczych sylab, które później łączy się w wyrazy.

Oprócz tego istnieje tzw. metoda globalnego czytania, która przewiduje uczenie czytania od razu całych wyrazów.

Dobór właściwej metody to kwestia indywidualna – to, co sprawdziło się w przypadku innych dzieci, niekoniecznie musi być dobre dla naszej pociechy. Poza tym, w praktyce może okazać się, że warto połączyć różne metody, np. literowanie w przypadku krótszych słów oraz sylabizowanie w przypadku tych dłuższych.

Czytanie w pierwszej klasie

Pytania rodziców o to, jak nauczyć dziecko czytać w pierwszej klasie, mogą świadczyć o trudnościach z czytaniem, które są udziałem świeżo upieczonych uczniów.  Aby zapewnić im łatwiejszy start w szkole, warto poświęcić nieco czasu na naukę w formie zabawy, np. jako wsparcie zajęć przedszkolnych. Czasem jednak to nie wystarcza, bowiem opanowanie technik szkolnych zależy od wielu czynników. Nasza pociecha, idąc do szkoły, wcale nie musi czytać płynnie, jednak kończąc edukację przedszkolną powinna być przygotowana do nauki czytania i pisania. Ważne jest tu nie tylko wyrobienie u dziecka pozytywnego nastawienia, ale również osiągniecie przez nie odpowiedniego poziomu rozwoju percepcji wzrokowo-słuchowej, a także koordynacji wzrokowo-ruchowej i orientacji przestrzennej.

Justyna Hermaniuk

Psycholog w Zakładzie Wczesnej Interwencji Psychologicznej oraz Ośrodku Rehabilitacji Dziennej dla Dzieci, Instytut Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

Przy problemach z nauką czytania i pisania niezbędna może okazać się pomoc specjalisty – nie tylko wtedy, gdy trudności mają związek z dysleksją rozwojową, ale również gdy przyczynę stanowią nieprawidłowości dotyczące narządu wzroku.

Książka zamiast telewizora czy smartfonu

O dobroczynnym działaniu czytania powiedziano i napisano już wiele, podobnie jak o negatywnych skutkach nieuwzględniania ich w aktywności zabawowej dzieckaZ niektórych domów telewizory zniknęły na dobre, a dostęp do tabletów czy smartfonów podlega kontroli – tak, aby nie stały się jedyną lub najbardziej upragnioną dziecięcą rozrywką. Alternatywą jest wspólna zabawa i czytanie dzieciom. Lektura rozwija wyobraźnię i wprowadza dzieci w piękny świat pełen przygód pod warunkiem, że zachęcimy je do tego własnym przykładem. Trudno bowiem oczekiwać od kilkulatka zainteresowania książkami i czytaniem, jeżeli rodzice tego świata mu nie pokażą, nie będą mu czytać, ani ich samych maluch nie będzie miał okazji widzieć podczas czytania.

Autor

Justyna Hermaniuk

Psycholog w Zakładzie Wczesnej Interwencji Psychologicznej oraz Ośrodku Rehabilitacji Dziennej dla Dzieci, Instytut Matki i Dziecka

Dofinansowanie UE
Informujemy, iż w celu realizacji usług dostępnych w naszym serwisie, optymalizacji jego treści oraz dostosowania serwisu do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszego serwisu internetowego, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje stosowanie plików cookies. Więcej informacji zawartych jest w polityce prywatności serwisu.
Akceptuję