Migrenowe bóle głowy u dzieci

Bóle głowy u dzieci są częstym i istotnym problemem, z którym niemal każde dziecko i rodzic będą musieli się zmierzyć. Na ból głowy przynajmniej raz w życiu skarżyło się 90% dzieci. Nawracające dolegliwości występują nawet u 20% dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, a ich częstość rośnie z wiekiem sięgając nawet 40 % u nastolatków. Ich występowanie łączy się zwykle z dużym niepokojem i pogorszeniem jakości życia oraz nieobecnościami w placówkach edukacyjnych.

Najczęstszymi nawracającymi rodzajami bólów głowy są napięciowe bóle głowy i migrena. Są one klasyfikowane jako bóle pierwotne, czyli takie które nie są spowodowane inną przyczyną np. chorobą przewlekłą, urazem, czy nowotworem, przy czym zawsze należy zachować czujność, aby tych przyczyn nie przeoczyć.

Migrenowe bóle głowy: czym są?

Migrena to przewlekłe zburzenie dotyczące układu nerwowego, na którego występowanie wpływa wiele czynników. Przede wszystkim są to uwarunkowania genetyczne. Mechanizmy powodujące występowanie bólu są bardzo złożone i nie w pełni wyjaśnione, składają się na nie m.in. czynniki zapalne, zmienione przekaźnictwo neuronalne, skurcz naczyń.

Migrena: rodzaje

Migrenę dzielimy na migrenę bez aury, która występuje częściej i rzadszy typ: migrenę z aurą.

Aurą określa się przemijające objawy trwające od 5-60 minut, które rozpoczynają się przed wystąpieniem właściwego bólu głowy. Do objawów tych najczęściej należą:

• zaburzenia widzenia zwane potocznie migreną oczną np. pod postacią widzenia zaśnieżenia obrazu, tęczowych obwódek wokół źródeł światła, zamazanego obrazu, ale też nieprawidłowego postrzegania- niekiedy pod postacią widzenia otoczenia w powiększeniu, pomniejszeniu, uczucia nierealności (Zespół Alicji w Krainie Czarów);
• mogą występować objawy czuciowe np. drętwienia lub nieprawidłowa mowa.

Takie objawy budzą duży niepokój, ale jeśli towarzyszą migrenie, wycofują się bez śladu.

Objawy migreny

Młodsze dzieci często rezygnują z zabawy, stają się płaczliwe, „pokładają się”. Czasem, wystąpienie migreny może być poprzedzone gorszym samopoczuciem, zmianą nastroju, sennością, gorszą koncentracją uwagi, nasilonym pragnieniem, bólem szyi, bądź uczuciem marznięcia. 

Czynniki prowokujące występowanie migren

Czynnikami prowokującymi wystąpienie migrenowego bólu głowy mogą być:

• stres;
• zmiany hormonalne, stąd częstsze występowanie objawów u nastolatków i w okresie okołomiesiączkowym;
• wpływ mogą mieć zmiany pogody;
• opuszczanie posiłków;
• niewystarczająca lub nadmierna ilość snu lub zbyt późne zasypianie;
• narażenie na zbyt intensywne zapachy;
• zbyt intensywne światło;
• przegrzanie;
• wysiłek;
• u niektórych osób zgłaszany jest wpływ spożywanych posiłków np. sera, czekolady, kawy i alkoholu.

W redukowaniu objawów często pomaga sen, przebywanie w ciemnym, cichym pomieszczeniu oraz odpowiednie nawodnienie.

Czym są zespoły epizodyczne?

U osób z migreną lub dużym prawdopodobieństwem jej występowania w przyszłości, szczególnie u dzieci, występują zespoły epizodyczne. Należą do nich łagodne napadowe zawroty głowy, łagodny napadowy kręcz szyi, nawracające zaburzenia żołądkowo- jelitowe, migrena brzuszna, czy zespół cyklicznych wymiotów.

Dodatkowo do grupy tych schorzeń postuluje się zaliczenie kolek niemowlęcych oraz choroby lokomocyjnej. Cechą powyższych zespołów jest nawracające występowanie podobnych dolegliwości, trwających przez 2-72 godzin, które pojawiają się bez uchwytnej przyczyny ich występowania. Zwykle mijają one z wiekiem.

Podczas diagnostyki nie stwierdza się nieprawidłowości w badaniach oceniających układ pokarmowy, ani też cech wskazujących na inne choroby przewlekłe. W leczeniu postępuje się tak jak w migrenie.

Rozpoznanie i leczenie migreny

Lekarz rozpoznaje migrenę i zespoły epizodyczne na podstawie objawów, czasu ich trwania oraz częstości występowania, po wykluczeniu innych możliwych przyczyn bólu. 

Migrenę u dzieci leczy się nieco inaczej niż u dorosłych. Podstawą jest doraźne stosowanie leków przeciwbólowych takich jak ibuprofen i paracetamol. W niektórych ciężkich przypadkach stosuje się przewlekłe leczenie profilaktyczne.

Ważne jest również zachowania higienicznego trybu życia. Należy pamiętać o odpowiedniej ilości spożywanych płynów, ograniczaniu czasu spędzanego przed ekranem, zapewnieniu odpowiedniej ilości snu. Pomóc powinien również regularny wysiłek fizyczny, organicznie stresu oraz zredukowanie spożywania napojów energetycznych i napojów z kofeiną np. energetyków. Często dotyczy to nastolatków cierpiących z powodu migreny.

Występujące bóle głowy: obserwacja

W przypadku występowania bólów głowy, ważna jest wnikliwa obserwacja rodzaju bólu i okoliczności jego występowania. Warto notować wszystkie informacje na temat bólu w postaci tzw. „Kalendarzyka bólów głowy”. Powinny się tam znaleźć informacje o: czasie trwania, nasileniu, rodzaju bólu, objawach mu towarzyszących, czynnikach łagodzących objawy.

Tak zebrane informacje pomogą lekarzowi na trafniejsze postawienie diagnozy i dobranie najskuteczniejszej terapii oraz podjęcie decyzji o ewentualnym poszerzeniu diagnostyki.

Tak jak wcześniej wspomniano, bóle głowy u dzieci i nastolatków najczęściej nie wynikają z innej groźnej dla zdrowia i rozwoju przyczyny. Właściwe ich rozpoznanie pomaga zmniejszyć niepokój i rozpocząć prawidłowe leczenie. W przypadku ich występowania warto zatem zwrócić się o pomoc do specjalisty.

Źródła: 

Barbara Steinborn .Neurologia wieku rozwojowego. 2017, PZWL;
Pescador Ruschel MA, De Jesus O. Migraine Headache. 2021 Aug 30. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan–. PMID: 32809622.