Jak pielęgnować pępek noworodka?

18 listopada 2021

Jak wygląda właściwa pielęgnacja kikuta pępowinowego u noworodka? Dlaczego ważne jest nie tylko regularne oczyszczanie, ale również osuszanie kikuta i zapewnienie mu dostępu powietrza? Jak przebiega proces gojenia i kiedy zwykle kikut odpada? Jak do tego czasu kąpać malucha? Czytaj dalej, a dowiesz się, jakie są aktualne zalecenia na temat pielęgnacji pępka u noworodka.

Gdy na świecie pojawia się maluch, rodzice dokładają wszelkich starań, by zapewnić mu dobry start życiowy. W tym czasie wiele wątpliwości wzbudza pielęgnacja kikuta pępowinowego. Zaniedbania mogą skutkować pojawieniem się stanów zapalnych i innymi poważnymi powikłaniami. Podpowiadamy w związku z tym, jak pielęgnować pępek noworodka w pierwszych dniach jego życia.

Dlaczego pielęgnacja pępka noworodka jest tak ważna?

W okresie płodowym pępowina łączy dziecko z mamą – dzięki niej oddycha i otrzymuje wszystkie niezbędne do życia składniki. Po porodzie w pępowinie ustaje tętnienie – przestaje być potrzebna.

Dorota Lewandowska

Pielęgniarka w Klinice Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka, Instytut Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

U noworodków urodzonych o czasie, w dobrym stanie klinicznym wykonujemy procedurę opóźnionego odpępnienia, czyli nie zaciskamy pępowiny przez co najmniej 2 minuty. Dziecko osuszamy, dbając o komfort termiczny i kładziemy między udami matki lub trzymamy na wysokości łożyska – na ile pozwala długość pępowiny. Dopiero wtedy używa się zacisku i pępowina zostaje odcięta w odległości około 2 cm od skóry brzucha, po czym zakładamy w tym miejscu jałowy opatrunek. 

Pozostałością po życiu płodowym dziecka jest kikut pępowiny, który odpada w ciągu około 15 dni po porodzie. W tym czasie niezbędna jest odpowiednia pielęgnacja. Właściwa opieka i higiena przyspiesza gojenie i pozwala uniknąć stanu zapalnego. Zadanie polega na utrzymywaniu kikuta pępowiny w czystości i suchości, by szybko odpadł. Jak to robić? 

Pielęgnacja kikuta: jak zadbać o pępek dziecka?

Pielęgnacja pępka noworodka wymaga odpowiedniej wiedzy i cierpliwości. Jak zadbać o kikut pępowiny krok po kroku? Oto pomocne wskazówki.

  • Jak pielęgnować pępek noworodka?Pamiętaj, by przed wykonywaniem wszelkich czynności pielęgnacyjnych dokładnie umyć dłonie.
  •  Zgodnie z zaleceniami WHO, co najmniej raz dziennie należy oczyszczać kikut i okolice wokół pępka za pomocą wody z mydłem, a następnie osuszać przy użyciu jałowych gazików. Jego dno można (delikatnie) oczyścić patyczkiem do uszu.
  • Powtórz tę czynność za każdym razem, gdy dojdzie do zabrudzenia kikuta stolcem.
  • Podczas toalety kikut pępowinowy będzie się odchylać. Możesz go  (delikatnie) odciągać, by dokładnie oczyścić miejsca wokół niego. 
  • Po umyciu pępka załóż noworodkowi nową pieluszkę ze specjalnym wycięciem na pępek (lub zawiń pieluchę na zewnątrz – tak, aby kikut pępowiny pozostał na wierzchu).

Wszystkie wyżej wymienione czynności wykonuj delikatnie i spokojnie. Pielęgnacja pępka u noworodka może nie być dla niego przyjemna, ale właściwie przeprowadzana nie sprawia mu bólu.

Czego używać do pielęgnacji kikuta u noworodka?

Nie zaklejaj ani nie przykrywaj pępka – dostęp powietrza ułatwi jego gojenie i przyspieszy odpadnięcie kikuta. W żadnym wypadku nie używaj preparatów na bazie alkoholu etylowego, które są całkowicie zabronione do stosowania u dzieci do 3. roku życia – wywołują poparzenie delikatnej, niedojrzałej skóry dziecka, a przede wszystkim działają neurotoksycznie. Nie stosuj środków antyseptycznych, takich jak np. Octenisept, częściej niż raz na dobę. 

Można spotkać się z poglądem, że smarowanie kikuta noworodka mlekiem mamy przyspiesza jego wysychanie i jest bezpieczniejsze niż stosowanie jakichkolwiek preparatów. To prawda, że mleko kobiece ma naturalne właściwości antyseptyczne, jednak nie zaleca się używać go do tego celu.  

Jeśli dostrzeżesz obrzęk lub zaczerwienienie o średnicy większej niż 5 mm, poczujesz nieprzyjemny zapach lub zauważysz ropną wydzielinę, natychmiast skontaktuj się ze specjalistą. Może to oznaczać, że wdała się infekcja albo zapalenie pępka.

Pielęgnacja kikuta: jak kąpać dziecko?

Wątpliwości może wzbudzać kąpanie dziecka przed odpadnięciem kikuta pępowiny. Jednak specjaliści twierdzą, że takie obawy są nieuzasadnione, ponieważ toaleta noworodka trwa zazwyczaj krótko i nie dochodzi do odmoczenia pępka. Dla pewności możesz zanurzyć dziecko w wanience tak, by pępek pozostawał ponad powierzchnią wody.

Kiedy kikut pępowiny powinien odpaść?

Nigdy samodzielnie nie odrywaj kikuta pępowinowego. Poczekaj, aż sam w odpowiednim czasie odpadnie. Kiedy można się tego spodziewać? Kikut pępowiny odpada najczęściej między 5. a 15. dobą po porodzie. Jednak na szybkość gojenia wpływa wiele czynników – takich, jak grubość pępowiny, grubość pierścienia skórnego oraz sposób pielęgnacji. Poza tym niska masa urodzeniowa, cesarskie cięcie lub przedwczesny poród mogą dodatkowo opóźniać gojenie się pępka. Tuż po odpadnięciu kikuta pępek dziecka przypomina czerwoną skórę po oddzieleniu się strupa.

Podsumujmy odpowiedź na pytanie, jak pielęgnować pępek noworodka: najważniejsze zadanie to utrzymanie jego okolic w czystości, co przyspieszy proces gojenia i umożliwi odpadnięcie kikuta. Przestrzeganie powyższych wskazówek na pewno to ułatwi. Oczyszczając kikut, pamiętaj o delikatnym przetarciu skóry wokół rany, a następnie osuszeniu jej jałowym gazikiem. Zadbaj ponadto, aby pieluszka nie zabierała pępkowi dostępu do powietrza. Jeśli zaś dostrzeżesz niepokojące sygnały, poproś o pomoc specjalistę.

 

Autor

Dorota Lewandowska

Pielęgniarka w Klinice Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka, Instytut Matki i Dziecka

Dofinansowanie UE
Informujemy, iż w celu realizacji usług dostępnych w naszym serwisie, optymalizacji jego treści oraz dostosowania serwisu do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszego serwisu internetowego, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje stosowanie plików cookies. Więcej informacji zawartych jest w polityce prywatności serwisu.
Akceptuję