Dlaczego moje dziecko bije inne dzieci: co robić, jak reagować?

Kiedy dziecko bije inne dzieci w żłobku lub przedszkolu rodzice często nie rozumieją, dlaczego ich pociecha zachowuje się w taki sposób i nie wiedzą, jak reagować. Dlaczego dziecko bije inne dzieci, jaka może być przyczyna? 

Co robić, kiedy dziecko bije inne dzieci w przedszkolu lub w żłobku, jak rozmawiać z maluchem? W tym artykule przybliżamy podstawy niezwykle obszernego zagadnienia, jakim jest agresja u małych dzieci.

Moje dziecko bije inne dzieci, czyli kilka słów o przyczynach agresji u maluchów w wieku 0-6 lat

Kiedy rodzice dowiadują się, że ich pociecha uderzyła kolegę/koleżankę, często nie mogą w to uwierzyć: Jak to, moje dziecko bije inne dzieci?! To niemożliwe, w naszym domu przecież nie ma agresji!

Przyczyny takiego zachowania u dziecka mogą być różne i choć opiekunom niekiedy wydaje się, że dziecko bije inne dzieci bez powodu, to działania malucha zawsze mają swoją przyczynę.

Należy zadać sobie kilka pytań: Dlaczego dziecko stwierdziło, że w danej sytuacji musi uderzyć? Czy moje dziecko bije inne dzieci często/sporadycznie, kiedy takie zachowania występują, czy jest jakaś zależność? 

Oto niektóre przyczyny sytuacji, w których dziecko bije inne dzieci w przedszkolu lub w żłobku:

• Dziecko nie umie w inny sposób radzić sobie z silnymi emocjami: które mogą być związane m.in. z przeszkodami napotkanymi w ciągu dnia, np.: jakiś zakaz od rodzica/nauczyciela, zabranie przez rówieśnika zabawki lub trudnymi etapami w życiu malucha, np.: narodziny rodzeństwa, przeprowadzka, kłótnie/nieporozumienia w trakcie rozwodu rodziców.
• Dziecko bije inne dzieci ponieważ uznało, że agresywne zachowania szybciej przybliżają je do osiągnięcia celu: np. pozyskanie uwagi opiekunów, zainteresowanie rówieśników, zdobycie zabawek. Dziecko nie potrafi poradzić sobie w inny sposób, więc wybiera agresję.
• Maluch może być agresywny, ponieważ nastąpiło modelowanie – takie zachowania obserwuje w swoim środowisku: w rodzinie, w przedszkolu lub żłobku, w filmach, grach komputerowych.

Dziecko bije inne dzieci w żłobku, jaka może być przyczyna?

Agresja u dzieci w wieku 1-3 lat często jest związana z etapem rozwoju własnej tożsamości i potrzeby autonomii. To, że dziecko bije inne dzieci w żłobku może być także wyrazem braku umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach szczególnie, gdy towarzyszą im silne emocje.

Dzieci w tym wieku kierują się głównie własnymi potrzebami, są emocjonalne, dopiero uczą się zasad funkcjonowania w grupie rówieśniczej i mają spore trudności w rozumieniu pojęć typu: ,,moje”, ,,twoje”, ,,dzielenie się”.

Jak reagować, gdy dziecko bije inne dzieci w żłobku, co można z tym zrobić? 

Przede wszystkim należy przerwać takie zachowanie jasnym, krótkim komunikatem: ,,Nie wolno bić innych” i w razie konieczności powstrzymać malucha przed dalszym zadawaniem ciosów. Następnie w prostych słowach warto nazwać emocje dziecka, jednak bez oceniania ich.

U dzieci 1-2 letnich dobrze sprawdzi się próba przekierowania uwagi na coś innego, aby dziecko mogło przekierować swoją złość (zaproponowanie innych zabawek, aby dziecko mogło dać ujście swoim emocjom, np. dmuchanie w balon, uderzanie w poduszkę, darcie gazet). Maluchom 2-3 letnim można w prosty sposób wytłumaczyć, dlaczego agresja nie jest dobrym sposobem rozwiązywania problemów i zaproponować inną strategię np. ,,Odłożymy (sporny) samochodzik na półkę i razem pobawimy się klockami?”.

Co robić, gdy dziecko bije inne dzieci w żłobku?

Niekiedy agresja to znak, że w danym momencie dnia maluch jest już zmęczony, bodźców jest za dużo. Być może ostatnio w jego życiu wydarzyło się coś ważnego i zarazem stresującego? Warto na co dzień oferować dziecku dużo bliskości, zrozumienia i możliwości ruchu, który pomoże rozładować nadmiar napięcia zgromadzonego w ciągu dnia.

Co zrobić, gdy dziecko bije inne dzieci w przedszkolu: jak pomóc dziecku?

Należy zaakceptować fakt, że dziecko ma prawo przeżywać różne, często negatywne emocje. To na rodzicach i nauczycielach spoczywa obowiązek pokazania dziecku, co robić w trudnych sytuacjach i w przypływie silnych emocji, jak można w przyjazny sposób zaspokajać swoje potrzeby, osiągać cele (np. potrzebę bycia zauważonym, lubianym, uzyskanie zabawki).

Gdy zastanawiamy się co robić, gdy dziecko bije inne dzieci w przedszkolu, kluczowe jest oddzielenie malucha, od jego negatywnego zachowania – to nie dziecko i emocje są złe, jedynie postępowanie malucha jest niewłaściwe. Dlatego należy z dzieckiem jak najwięcej rozmawiać o emocjach, strategiach radzenia sobie z nimi, o pomysłach na rozwiązywanie sytuacji trudnych, konfliktowych – wspieranie dziecka to zadanie wspólne dla rodziców i nauczycieli.

Co zrobić, gdy dziecko bije inne dzieci w przedszkolu?

Przede wszystkim należy przerwać takie zachowanie i spróbować od razu nazwać emocje dziecka, bez oceniania (np. Widzę, że chyba jesteś bardzo rozzłoszczony, ponieważ… Masz prawo się tak czuć – spróbujmy razem poszukać rozwiązania sporu/trudności…). Często już samo nazwanie uczuć malucha i okazanie zrozumienia pomaga rozładować nagromadzone napięcie. Ponadto – uczy dziecko, jak słowami wyrażać to, co się z nim dzieje.

Co jeszcze zrobić, gdy dziecko bije inne dzieci w przedszkolu? Pomocne jest zabranie malucha na bok, danie mu czasu na uspokojenie się, zaproponowanie alternatywy dla przejawów agresji, np.:

• potup głośno nogami, 

• zrób 10 energicznych wyskoków/oddechów, 

• przytul mnie tak mocno, jak jesteś zły/zła, 

• namaluj kolorami, co czujesz/ podrzyj kartkę papieru.

Źródła:

Jadwiga Kamińska-Reyman, Psychologiczna interpretacja niepokojących zachowań u dzieci w wieku przedszkolnym, Nauczyciel i Szkoła 1-2 (14-15), 66-81, 2002