Bezmleczna dieta dla dziecka

Twoje dziecko albo któreś z Was – rodziców – nie może pić mleka? Głowa do góry! Dieta bezmleczna może być smaczna i pełnowartościowa, a przepisy na potrawy równie łatwe, jak w jadłospisie z udziałem produktów mlecznych. Wystarczy wprowadzić w życie kilka wskazówek, które ułatwią komponowanie diety bez nabiału. 

To głównie niemowlęta oraz małe dzieci zmagają się z alergią na białka mleka krowiego i wymagają diety eliminacyjnej, jaką jest w tym wypadku dieta bezmleczna. Zdecydowana większość małych pacjentów między 3. a 5. rokiem życia (około 90%) wyrasta z tej alergii, jednak zanim to nastąpi, wymagają stosowania diety bez nabiału. Jak dobrze skomponować menu dziecka z alergią pokarmową? Jakie produkty na diecie bezmlecznej należy uznać za zakazane? Jak zmodyfikować tradycyjne przepisy, aby serwować ulubione potrawy bez nabiału? Poniżej mamy dla Ciebie nie tylko odpowiedzi na te i inne pytania, ale również gotowe do zastosowania przepisy.  

Dieta bezmleczna – produkty zakazane

 Stosowanie diety, która ma wykluczyć białka mleka krowiego, wymaga sporej wiedzy i zaangażowania pacjenta. Zakazane produkty to nie tylko mleko i jego przetwory, czyli jogurty, maślanki, kefiry, serki, śmietany, masło, sery. Dieta bezmleczna wymaga również czujności wobec wielu innych wyrobów, które raczej nie kojarzą nam się z mlekiem, jak choćby niektóre wędliny. Wynika to z tego, że do wyrobów garmażeryjnych czy mięsnych, a także cukierniczych i piekarniczych, producenci nierzadko dodają białka mleka (np. kazeiniany). Może to dotyczyć nawet produktów farmaceutycznych. Dlatego trzeba być uważnym i wnikliwie czytać etykiety, bo produkty zakazane na diecie bezmlecznej to także te, w których znajdziesz następujące składniki: 

• kazeina, kazeinian, kazeinian sodu lub potasu, hydrolizat kazeiny, 
• serwatka, białka serwatkowe, 
• laktoglobuliny, laktoferyna. 

W dalszej części artykułu znajdziesz jadłospis, będący przykładem tego, jak może wyglądać dieta bez nabiału, ale na początek dowiedz się, w jakich produktach może „ukrywać się” mleko:

• pasty do smarowania pieczywa;
• zupy i sosy w proszku, kostkach lub słoikach;
• gotowe potrawy w puszkach lub słoikach, np. gołąbki lub klopsiki w sosie pomidorowym;
• pasztety, kiełbasy o wysokim stopniu zmielenia (na przykład mortadela, parówki);
• płatki i musli (zwłaszcza z dodatkiem czekolady), kaszki dla dzieci;
• pieczywo, zwłaszcza cukiernicze (na przykład herbatniki, wafle, gofry, krakersy); ciasta i wyroby ciastkarskie;
• masło, margaryny i mieszanki obu tych tłuszczów, czyli miksy do smarowania;
• napoje kakaowe w proszku, kremy deserowe w proszku, np. krem do karpatki;
• gotowe dania garmażeryjne i typu fast food (np. pizza, potrawy makaronowe, lasagne, zapiekanki);
• czekolada, batoniki, cukierki;
• lody i desery lodowe.

Warto też pytać farmaceutów w aptece, czy kupowany przez nas lek nie zawiera białek mleka. Czasami nawet takie „ukryte” w lekarstwie białko mleka może wywołać u naszej pociechy objawy alergii. 

Menu dziecka z alergią pokarmową na mleko a wapń

Kiedy najmłodsi członkowie rodziny mają alergię na mleko, ich rodzice z niepokojem pytają lekarzy i dietetyków: „A co z wapniem? Z jakich produktów go dostarczyć, aby nasze dziecko rozwijało się prawidłowo?”. To uzasadnione pytanie, bo właśnie mleko i jego przetwory stanowią najlepsze źródło łatwo przyswajalnego wapnia. Ale spokojnie – wapń jest obecny także w wielu innych produktach. Poniższa tabela z produktami bogatymi w wapń z pewnością ułatwi komponowanie menu dziecka z alergią pokarmową na mleko. 

Produkty spożywcze będące dobrym źródłem wapnia w diecie bezmlecznej 

Ekspert radzi

Warto pamiętać o tym, że do dobrego wchłaniania się wapnia z jelit do krwi potrzebna jest witamina D. W okresie letnim organizm samodzielnie wytwarza odpowiednie ilości tej witaminy – powstaje ona w skórze na skutek działania promieni słonecznych. Jednak w okresie jesienno-zimowym, kiedy dzień jest krótki, a słońce świeci nisko, niezbędna jest suplementacja tą witaminą.

Sylwia Snopek

Dietetyk w Poradni Diabetologicznej, Instytut Matki i Dziecka

Więcej o witaminie D dla dzieci możesz przeczytać tutaj.

Uwaga na fosforany

Istnieją też czynniki ograniczające wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego – jednym z najważniejszych jest nadmiar fosforu w diecie. To minerał zdecydowanie bardziej „wszędobylski” w żywności niż wapń. Występuje m.in. w takich produktach, jak: mięso, ryby, produkty zbożowe, orzechy, jaja – czyli wyrobach o wysokiej wartości odżywczej, których lepiej nie wykluczać z codziennego jadłospisu. Możesz za to wyeliminować z menu produkty, w których wysoka zawartość fosforu wynika z obecności fosforanów i polifosforanów, czyli substancji dodawanych przed producentów jako konserwanty czy regulatory kwasowości. Obecne są one przede wszystkim w wędlinach i innych przetworach mięsnych, koncentratach zup i deserów w proszku, serkach topionych, napojach typu cola – tych produktów lepiej nie włączać do menu dziecka z alergią pokarmową na mleko. 

Nietolerancja laktozy a dieta bez nabiału

Laktoza to naturalny cukier mleczny. Ulega on trawieniu w jelicie cienkim przez enzym nazywany laktazą. U dorosłych, wraz z wiekiem, wydzielanie tego enzymu zmniejsza się, co może skutkować nietolerancją laktozy, które objawia się m.in. bólami brzucha, wzdęciami, biegunkami , które występują po wypiciu mleka i jego przetworów. Jednak warto tutaj podkreślić, że przy nietolerancji laktozy nie jest wymaga dieta bez nabiału. Mleko i mleczne przetwory mogą pojawiać się w menu, ale najlepiej te określone jako „bez laktozy”. Jednak warto dodać, że choć niektóre osoby z nietolerancją laktozy źle tolerują mleko, to dobrze się czują po fermentowanych napojach mlecznych, czyli jogurtach, kefirach, maślankach. 

Dieta bez nabiału – jadłospis 

Zastanawiasz się, jak może wyglądać jadłospis dla dziecka, które wymaga diety bez nabiału? Oto propozycja takiego jadłospisu na cały dzień.

Przykładowy  jadłospis dla dziecka na diecie bez nabiału

Dieta bez mleka krowiego – przepisy

Co zrobić, kiedy nasza pociecha domaga się potraw, do których zazwyczaj dodaje się krowie mleko lub jego przetwory? Zastąp mleko jego roślinnymi zamiennikami lub wypróbuj te potrawy w bezmlecznej wersji – zobaczysz, że mogą być równie smaczne jak w tradycyjnej postaci. Poniżej znajdziesz trzy przepisy, które możesz przygotować swojemu dziecku na diecie bez mleka krowiego. 

• BUDYŃ CZEKOLADOWY

Weź 1 dojrzałe awokado, 6 łyżeczek naturalnego kakao, 2 łyżki pszczelego miodu, 1 niepełną szklankę napoju roślinnego bez dodatku cukru, np. owsianego, ryżowego, do dekoracji: posiekane orzechy laskowe. Awokado przekrój na pół, wyjmij pestkę, miąższ wydrąż łyżeczką. Zmiksuj wszystkie składniki na gładki mus, przelej go do miseczki, udekoruj orzechami. 

• LODY OWOCOWE

Wystarczy 1 dojrzały banan, 1 szklanka borówek lub malin, sok z cytryny. Banana pokrojonego na plasterki i borówki wstaw na noc do zamrażarki. Następnie wsyp zmrożone owoce do kielicha blendera, skrop sokiem z cytryny i zmiksuj na gładko. 

• KLUSKI LENIWE BEZ TWAROGU

Przygotuj 1 kg ugotowanych i ostudzonych ziemniaków, 2 kostki naturalnego sera tofu (2×200 g), 1 szklankę mąki orkiszowej, ? szklanki mąki ziemniaczanej, 2 łyżki brązowego nierafinowanego cukru, cynamon. Ziemniaki i tofu zmiel w maszynce. Powstałą masę połącz z mąkami i wyrabiaj ciasto. Jeśli będzie zbyt lepkie, dosyp nieco mąki ziemniaczanej. Odrywaj od ciasta niewielkie porcje i formuj z nich wałeczki. Wrzuć je do gorącej i lekko osolonej wody – od momentu wypłynięcia na powierzchnię daj im jeszcze 1 minutę. Podawaj z brązowym nierafinowanym cukrem i cynamonem. 

Autor

Sylwia Snopek

Dietetyk w Poradni Diabetologicznej, Instytut Matki i Dziecka