Alergia na białka mleka krowiego

Uczulenie na mleko u niemowlaka często przewija się wśród pytań zadawanych przez rodziców. Najczęściej chodzi tu o alergię na białka mleka krowiego. Poniżej wyjaśniamy na czym ta alergia polega, jakie daje objawy oraz jak wygląda jej diagnostyka i leczenie.

Mleko krowie to jeden z najczęściej uczulających pokarmów. Wśród niemowląt i małych dzieci częstość alergii pokarmowej to około 6-8%  populacji. Inne często uczulające pokarmy to jaja kurze, soja, pszenica, orzechy, ryby i skorupiaki. Spośród tych alergenów w 1. roku życia najczęściej występuje jednak alergia na białka mleka krowiego. Szacuje się, że częstość jej występowania wg różnych źródeł to 2-7 %.

Czym jest alergia na białka mleka krowiego?

Jakie są objawy alergii na białka mleka krowiego?

Mogą ujawnić się w różnym wieku, ale najczęściej pojawiają się już w wieku niemowlęcym. Dotyczą przede wszystkim układu pokarmowego, skóry oraz układu oddechowego. Z uwagi na nasilenie objawów wyróżniamy postaci łagodne lub umiarkowane, postaci ciężkie i na szczęście rzadko występujące postaci gwałtowne, czyli ciężką anafilaksję.

• W postaci łagodnej czy umiarkowanej alergii na białka mleka krowiego mogą wystąpić zmiany skórne o typie atopowego zapalenia skóry, objawy ogólne – takie, jak niepokój dziecka,  kolka jelitowa, wymioty, regurgitacje, zaburzenia oddawania stolca – zarówno biegunka, jak i zaparcie, może pojawić się krew w stolcu, niedokrwistość z niedoboru żelaza.
• Postać ciężka alergii na białka mleka krowiego u niemowlaka to znacznie bardziej nasilone objawy jak te wymienione wyżej. Zmiany skórne mogą przybrać postać ciężkiego atopowego zapalenia skóry, pojawia się brak apetytu lub wręcz odmowa przyjmowania pokarmu, z powodu nasilonych wymiotów, regurgitacji (powodującej tzw. ulewanie) czy biegunek następuje upośledzenie rozwoju fizycznego niemowlaka. Mogą pojawić się objawy ze strony układu oddechowego – ostry obrzęk krtani, obturacja oskrzeli, astma. Stopniowa, ale stała utrata krwi w stolcach prowadzi do ciężkiej anemii.
• Anafilaksja czyli wstrząs – to postać najcięższa – objawy gwałtowne pojawiają się nawet po niewielkiej ilości spożytego uczulającego pokarmu – czyli mleka krowiego.

U kogo może pojawić się alergia na białka mleka krowiego?

Występowanie w najbliższej rodzinie chorób atopowych zwiększa ryzyko wystąpienia objawów alergii. Jeśli u obojga rodziców stwierdzamy takie same choroby atopowe, to ryzyko wynosi 50-80%, tylko u jednego z rodziców – 20-40%, u rodzeństwa – 25-35%. Ale jeśli w najbliższej rodzinie nie stwierdzono alergii, to także istnieje ryzyko wystąpienia jej u dziecka – szacuje się je na 5-15 %.

Jak szybko po spożyciu pokarmu zawierającego mleko krowie mogą wystąpić niepożądane objawy chorobowe?

W przypadku alergii IgE-zależnej mogą mieć charakter prawie natychmiastowy – czyli około 30 minut po spożyciu pokarmu zawierającego białka mleka krowiego, w alergii IgE- niezależnej jest to tak zwana opóźniona reakcja – objawy pojawiają się w granicach godzin lub dni po spożyciu białek mleka krowiego. Czasem reakcja może mieć charakter mieszany czyli część objawów wystąpi dość szybko, ale potem pojawią się jeszcze inne.

Jakie mogą być objawy natychmiastowe alergii na białka mleka krowiego?

Jak się rozpoznaje alergię na białka mleka krowiego?

Najważniejszy jest wywiad chorobowy – czyli szczegółowa rozmowa lekarza z rodzicem i przeanalizowanie występujących u dziecka objawów chorobowych. Należy ustalić, czy są one zależne od podawanego pokarmu, czy ustępują po wyłączeniu mleka z diety dziecka, czy też nawracają po ponownym jego podaniu. Można wykonać też badanie krwi w celu oznaczenia specyficznych przeciwciał w klasie IgE lub testy skórne. Obecność objawów klinicznych, potwierdzonych badaniami serologicznymi lub testami skórnymi, pozwala na pewne rozpoznanie alergii na białka mleka krowiego. Jeśli jednak wywiad nie jest wystarczająco przekonujący, podobnie badania dodatkowe – wykonuje się test prowokacji mlekiem krowim. Dodatni wynik takiego testu potwierdza rozpoznanie alergii na białka mleka krowiego. Konieczne jest wtedy wprowadzenie diety bezmlecznej, czyli całkowite wyłączenie mleka krowiego z jadłospisu dziecka.

Jak karmić niemowlę z alergią na białka mleka krowiego?

Jeśli maluch karmiony jest pokarmem mamy, to przestaje ona pić mleko, czyli przechodzi na dietę bezmleczną i dalej może karmić dziecko. W przypadku niewielkiego nasilenia objawów alergii można też zalecić jedynie zmniejszenie ilości mleka w diecie kobiety karmiącej. W przypadku karmienia mlekiem modyfikowanym konieczna jest zmiana mieszanki. Zastępuje się ją hydrolizatem białkowym o znacznym stopniu hydrolizy białka, popularnie nazywanym preparatem mlekozastępczym. Jeśli uzyskamy poprawę po zmianie diety, potwierdza to nasze rozpoznanie. O długości trwania diety decyduje lekarz – zwykle jest to kilka miesięcy, ale czasem wcześniej wykonuje się próbę prowokacji, w celu weryfikacji rozpoznania alergii na białka mleka krowiego. Przy bardzo nasilonych objawach i braku poprawy po zastosowanym preparacie, wskazane jest zastosowanie tzw. mieszanki elementarnej, czyli całkowicie zhydrolizowanego preparatu. Stosowanie preparatów mlekozastępczych konieczne jest w okresie niemowlęcym, czyli do 12. miesiąca życia. Potem mamy możliwość innego skomponowania diety, a tym samym dalsze stosowanie substytutów mleka nie zawsze jest potrzebne.

A jeśli zastosowana dieta nie daje poprawy?

Co zrobić, jeżeli uczulenie nie mija, mimo zastosowanej diety? Trzeba wówczas zastanowić się, czy prawidłowo została stwierdzona alergia na białka mleka krowiego. Należy wziąć pod uwagę inne rozpoznania i przeprowadzić dalszą diagnostykę w celu postawienia właściwego rozpoznania i prawidłowego leczenia dziecka. Konieczna jest ponowna konsultacja lekarska.