Asymetria u niemowlaka – kiedy znika, czym grozi, gdy jest nieleczona?

Czy niemowlę, które częściej patrzy w jedną stronę, układa się jak „półksiężyc” i nie lubi leżeć na brzuszku, to zawsze powód do niepokoju? Wielu rodziców martwi się widząc objawy asymetrii u niemowlaka, zarówno w pierwszych, jak i w kolejnych miesiącach życia. Dlatego w tym artykule wyjaśniamy, kiedy znika asymetria u niemowlaka (i czy może zniknąć samoistnie), jakie są objawy i najczęstsze przyczyny asymetrii twarzy, oraz czym grozi nieleczona asymetria u niemowlaka na późniejszych etapach rozwoju. 

Asymetria u niemowlaka – co to jest i kiedy znika?

W kontekście niemowląt asymetria może być miejscowa (dotycząca określonego obszaru ciała) lub uogólniona. Objawy asymetrii mogą dotyczyć struktury ciała, funkcji (motoryki — wzorców ruchowych) lub jednych i drugich: 

• asymetria strukturalna – czyli różnice np. w długości kończyn, kształcie czaszki czy ustawieniu barków;
• asymetria funkcjonalna – obejmująca różnice w napięciu mięśni, zakresie ruchu czy aktywności kończyn.

Asymetria u niemowlaka to zjawisko dynamiczne – może się zmieniać w czasie, przechodzić z formy miejscowej w uogólnioną, a funkcjonalna może prowadzić do trwałych zmian strukturalnych np. deformacji czaszki.

Fizjologiczna asymetria – czyli kiedy zazwyczaj nie trzeba się martwić

Noworodki przychodzą na świat z pewnymi naturalnymi asymetriami. Już w życiu płodowym (ok. 10 tygodnia życia płodowego!) statystycznie obserwuje się tzw. preferencję prawostronną – czyli tendencję do układania główki w prawo i większą aktywność kończyn po tej stronie [1]. Zaraz po urodzeniu zdrowe noworodki:

• częściej rotują  głowę w jedną stronę (np. w prawo),
• przyjmują tzw. pozycję szermierza (ręka i noga po stronie twarzy wyprostowane, przeciwległe – zgięte – jest to odruch pierwotny ATOS),
• wyginają tułów w łuk, przypominając „rogalika — półksiężyc”,
• układają ciało asymetrycznie, zarówno w leżeniu na plecach jak i na brzuszku.

Fizjologiczna asymetria — kiedy znika?

Od Około 3. miesiąca życia dziecko powinno zacząć przejawiać tzw. orientację środkolinijną, czyli:

• trzymanie główki prosto (zarówno w leżeniu na plecach, jak i na brzuchu — unoszenie główki w linii środkowej),
• łączenie rączek przed sobą, na klatce piersiowej, na brzuszku,
• wkładanie obu dłoni do buzi,
• symetryczne unoszenie kończyn górnych i dolnych (rączek i nóżek) bez preferencji stron,
• skupianie wzroku na linii środkowej ciała (np. na pokazywanej na wprost zabawce).

Podsumowując, kiedy znika asymetria fizjologiczna? U zdrowych dzieci objawy asymetrii zanikają samoistne najczęściej ok. 3-4 miesiąca życia. Jeśli tak się nie dzieje, może to świadczyć o objawach asymetrii patologicznej.

Objawy asymetrii u niemowlaka – tzw. ,,czerwone flagi” , które powinny niepokoić

Wbrew pozorom, u niemowląt nie zawsze łatwo jest rozpoznać granicę między fizjologią a zaburzeniem. Pewne objawy asymetrii u niemowlęcia – tzw. „czerwone flagi” – powinny jednak skłonić rodziców do niezwłocznej konsultacji z pediatrą i fizjoterapeutą dziecięcym. Najczęstsze objawy patologicznej asymetrii u niemowlaka (po 3.miesiącu życia) to m.in.:

🔹 główka stale zwrócona w tę samą stronę, niemożność obrotu w przeciwnym kierunku,

🔹 płacz lub dyskomfort podczas prób zmiany pozycji,

🔹 spłaszczenie głowy z jednej strony (np. potylica „ścięta” skośnie),

🔹 wyraźna asymetria ciała, dziecko stale wygina się w łuk, przypominający odwróconą literę “c”,

🔹 brak umiejętności leżenia na brzuszku, słaby podpór na przedramionach,

🔹 w późniejszych miesiącach: obraca się, pełza, podnosi i siada tylko przez jedną stronę,

🔹 asymetria twarzy – np. różnej wielkości oczy, policzki,

🔹 trudności z wodzeniem wzrokiem za zabawką, skupianiem uwagi,

🔹 słaba kontrola głowy i brak liniowości ciała przy podnoszeniu.

Czym grozi nieleczona asymetria u niemowląt? Lista potencjalnych konsekwencji

W pierwszym roku życia rozwój dziecka jest niezwykle intensywny, przez co nieleczona asymetria u niemowlaka niesie ze sobą konkretne zagrożenia:

• deformacje głowy – np. plagiocefalia (jednostronne spłaszczenie potylicy może być zarówno pierwotną przyczyną asymetrii, jak i jej konsekwencją),
• asymetria twarzy – dołącza do deformacji czaszki,
• opóźnienie rozwoju motorycznego – dziecko trudniej osiąga kamienie milowe (obrót, siadanie, raczkowanie),
• trwałe, nieprawidłowe wzorce ruchowe – np. asymetryczne czworakowanie,
• wady postawy w późniejszym wieku, w tym skolioza,
• potencjalny wpływ na funkcje orofacjalne (mówienie, połykanie, oddychanie).

Jak widać, nieleczona asymetria u niemowlaka może mieć bardzo poważne konsekwencje, dlatego tak ważna jest szybka diagnoza i wczesna interwencja.

Jak leczy się asymetrię u niemowlaka?

Nie istnieje uniwersalny „zestaw ćwiczeń na asymetrię u niemowlaka”. Każde dziecko potrzebuje indywidualnie dobranych działań, dlatego nie warto ufać poradom z forów internetowych – zamiast tego najlepiej udać się do specjalisty:

• Pediatra – pierwszy ekspert, który pomoże ocenić ogólny stan dziecka.
• Fizjoterapeuta dziecięcy – ekspert, który opracuje plan terapii, ale również oceni szczegółowo rozwój sensomotoryczny dziecka.
• W razie potrzeby – neurolog, ortopeda, okulista, laryngolog – jeśli asymetria może wynikać z zaburzeń sensorycznych.

Co może obejmować leczenie?

🔹 Postępowanie zachowawcze i pielęgnacyjne – podstawa terapii:

• zmienianie strony karmienia, noszenia, odkładania,
• częste zmiany pozycji w ciągu dnia,
• unikanie bujaków i leżaczków, które ograniczają ruch,
• układanie na twardych matach (nie miękkich materacach),
• zachęcanie do obracania głowy w mniej preferowaną stronę (np. przy pomocy zabawek, głosu),
• doświadczanie symetrii – np. przez układanie dziecka między udami rodzica.

🔹 Fizjoterapia – może obejmować elementy terapii manualnej, terapii neurorozwojowej (NDT Bobath, metoda Vojty), ćwiczenia na basenie, masaż.

🔹 Przy plagiocefalii oraz innych zniekształceniach czaszki po konsultacji z lekarzem stosuje się specjalistyczne poduszki medyczne, a w niektórych przypadkach korekcyjne kaski, (poduszkę może zalecić również fizjoterapeuta). Do pomiarów stopnia zniekształcenia czaszki używa się kraniometru.

🔹 Leczenie operacyjne – w przypadku zaawansowanych schorzeń (np. zaawansowany kręcz szyi, urazy nerwów np. splotu barkowego), które u niektórych dzieci są przyczyną asymetrii.

Już wiesz, czym grozi nieleczona asymetria u niemowlaka, dlatego gdy obserwujesz u dziecka niepokojące objawy, nie czekaj — udaj się do specjalisty.

Asymetria twarzy u niemowlaka – co oznacza i kiedy skonsultować się ze specjalistą?

Niektórzy rodzice zauważają, że buzia dziecka wygląda niesymetrycznie, np. jedno oko lub ucho wydaje się wyżej, a linia szczęki lekko jest przesunięta. 

Jakie mogą być przyczyny asymetrii twarzy?

• deformacja czaszki (plagiocefalia ułożeniowa),
• wrodzony kręcz szyi,
• okołoporodowe uszkodzenie splotu ramiennego,
• zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego (OUN),

 Objawy asymetrii twarzy mogą obejmować:

• uwypuklenie łuku jarzmowego i skroni po jednej stronie,
• przesunięcie wyrostka żuchwy,
• różnice w układzie oczu, nosa lub ust.

Podsumowanie – asymetria u niemowlaka to nie wyrok!

Asymetria u niemowlaka to temat, który może budzić niepokój – i słusznie. Choć wiele form jest fizjologicznych i przemijających, utrzymujące się objawy asymetrii po 3.–4. miesiącu życia zasługują na uwagę specjalisty. Zwróć uwagę, jeśli:

🔹 dziecko stale układa główkę w jedną stronę,

🔹 nie łączy rączek na linii środkowej ciała,

🔹 nie porusza równomiernie obiema kończynami,

🔹 ma widoczną asymetrię twarzy lub czaszki.

Wczesna reakcja, konsultacja z pediatrą i fizjoterapeutą dziecięcym, a także odpowiednie działania terapeutyczne mogą pomóc uniknąć poważnych konsekwencji asymetrii w przyszłości. 

Bibliografia (dostępy do źródeł internetowych z dnia 09.06.2025):

1. Agata Michalska i wsp., DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA ASYMETRII NIEMOWLĄT, Developmental Period Medicine, 2016;XX,4335 : https://www.researchgate.net/profile/Agata-Michalska-3/publication/319777424_The_differential_diagnosis_of_asymmetry_in_infants/links/5c93f0ec299bf111693e2ce8/The-differential-diagnosis-of-asymmetry-in-infants.pdf
2. Daniel Ledwoń, Marta Danch-Wierzchowska, Iwona Doroniewicz, Katarzyna Kieszczyńska, Alicja Affanasowicz, Dominika Latos, Małgorzata Matyja, Andrzej W. Mitas, Andrzej Myśliwiec, Automated postural asymmetry assessment in infants neurodevelopmental evaluation using novel video-based features, Computer Methods and Programs in Biomedicine, Volume 233, 2023, 107455: https://doi.org/10.1016/j.cmpb.2023.107455.
3. Renata Trusewicz, Adam Maksymilian Pogorzała, Rozwój ruchowy dziecka z uwzględnieniem założeń koncepcji NDT Bobath, Innowacyjność i tradycja w fizjoterapii: http://wydawnictwo.wseit.edu.pl/wp-content/uploads/2020/06/Rozw%C3%B3j-ruchowy-dziecka-z-uwzgl%C4%99dnieniem-za%C5%82o%C5%BCe%C5%84-koncepcji-NDT-Bobath.pdf
4. Bagagiolo D, Priolo CG, Favre EM, Pangallo A, Didio A, Sbarbaro M, Borro T, Daccò S, Manzoni P, Farina D. A Randomized Controlled Trial of Osteopathic Manipulative Therapy to Reduce Cranial Asymmetries in Young Infants with Nonsynostotic Plagiocephaly. Am J Perinatol. 2022 Dec;39(S 01):S52-S62. doi: 10.1055/s-0042-1758723. Epub 2022 Nov 30. PMID: 36451623: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36451623/
5. Guangfang Liu, Endi Huo, Haihong Liu, Gaoding Jia, Yingxu Zhi, Qi Dong, Haijing Niu, Development and emergence of functional network asymmetry in 3- to 9-month-old infants, Cortex, Volume 154, 2022, Pages 390-404: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0010945222001873?via%3Dihub