Jak wygląda ospa wietrzna u dzieci: przebieg choroby dzień po dniu
Twoje dziecko ma gorączkę i kilka drobnych krostek na brzuchu? Zastanawiasz się, czy to początki ospy, czy może inna infekcja wirusowa? Ospa wietrzna to jedna z najczęstszych chorób wieku dziecięcego – bardzo zakaźna, choć zazwyczaj o łagodnym przebiegu. Warto jednak wiedzieć, jak zaczyna się ospa, jak wygląda ospa dzień po dniu i jak długo dziecko zaraża innych, by móc reagować z wyprzedzeniem. Czy gorączka po tygodniu ospy to jeszcze norma, czy już powód do niepokoju? Niemal na każdym forum internetowym dla rodziców pojawiają się dziesiątki tego typu pytań i próśb o zdjęcia ospy dzień po dniu.
Dlatego przygotowaliśmy ten artykuł – rzetelny, przystępny i oparty na wiedzy pediatrycznej – który rozwieje Twoje wątpliwości i podpowie, jak wygląda ospa wietrzna u dziecka i kiedy należy skonsultować się z lekarzem.
Ospa wietrzna u dzieci – co to za choroba, jak wygląda ospa w praktyce?
Ospa wietrzna (łac. varicella) to ostra, wirusowa choroba zakaźna, którą wywołuje wirus Varicella zoster (VZV) – ten sam, który w późniejszym okresie życia może prowadzić do wystąpienia półpaśca. Patogen należy do rodziny wirusów opryszczki (Herpesviridae), dlatego – podobnie jak opryszczka – może „uśpić się” w organizmie (w zwojach nerwowych) i reaktywować po latach.
To właśnie wirus VZV odpowiada za to, jak wygląda ospa i dlaczego u różnych dzieci przebiega nieco inaczej. Typowe początki ospy mogą wyglądać łagodnie, ale u niektórych maluchów infekcja jest bardziej nasilona – z gorączką, osłabieniem i intensywną wysypką. Gdy dziecko dzień po dniu przechodzi ospę, warto pamiętać, że zdrowienie to stopniowy proces: od pierwszych objawów, przez wysypkę, aż po etap wysychania i gojenia zmian skórnych. W dalszej części artykułu dokładnie opisujemy, jak zaczyna się ospa i jak zmienia się skóra dziecka w kolejnych dniach choroby.
Początki ospy – jak zaczyna się ospa u dziecka i w jaki sposób można się zarazić?
Dziecko zaraża się ospą najczęściej drogą kropelkową, czyli przez kontakt z osobą chorą – np. gdy przebywa w tym samym pomieszczeniu lub dotknie powierzchni (np. zabawki), na której osiadły drobinki śliny zawierające wirusa. Stąd potoczna nazwa choroby: „ospa wietrzna”. Niemal na każdym forum internetowym dla rodziców często pojawia się pytanie: „Czy jeśli moje dziecko miało kontakt z kolegą z ospą, to już jest zakażone?”.
Niestety, ospa jest wysoce zakaźna – jeden chory może zarazić nawet 9 na 10 osób, które nie miały wcześniej kontaktu z VZV.
Początki ospy — zakaźność
Rodzice często szukają w internecie informacji, jak długo dziecko zaraża ospą lub pytają o to na forach, planując powrót malucha do przedszkola czy szkoły.
Ekspert radzi
Okres wylęgania ospy trwa zwykle 10–21 dni (średnio ok. 14–16). Dziecko jest zakaźne już 1–2 dni przed pojawieniem się wysypki i aż do momentu, gdy wszystkie krostki przyschną i pokryją się strupkami. Ospa wietrzna przebiega łagodniej u dzieci szczepionych – mają mniej wykwitów i szybciej wracają do zdrowia. Dobrze zapamiętać, że kontakt pośredni z kimś, kto miał kontakt z chorym (np. gdy w pracy mamy kontakt z tatą dziecka, które właśnie dzień po dniu przechodzi ospę), nie jest ryzykowny – początki ospy, a więc samo zakażenie wymaga bezpośredniego kontaktu z wirusem.
Czy można zachorować na ospę dwa razy? Jak wygląda ospa w kontekście zachorowania na półpasiec?
Większość dzieci przechodzi ospę wietrzną tylko raz. Po chorobie organizm nabywa trwałą odporność, dlatego ponowne zakażenie zdarza się wyjątkowo rzadko.
Ekspert radzi
Jak już wspomniano, wirus VZV pozostaje w organizmie w stanie „uśpienia”. Kiedy odporność spada – np. w czasie infekcji lub stresu – może się uaktywnić, powodując półpasiec. Co ciekawe, dziecko, które nie chorowało wcześniej na ospę, może się zarazić od osoby z półpaścem, ale rozwinie wtedy ospę wietrzną, a nie półpasiec. Takie sytuacje rodzice często opisują na forach, pytają o nie w gabinecie lekarskim: „Czy moje dziecko może dostać ospy od babci z półpaścem?”. Odpowiedź brzmi – tak, ale nie zachoruje na półpasiec, tylko na ospę. Dzieje się tak, ponieważ półpasiec jest reaktywacją zakażenia VZV, a nie zakażeniem pierwotnym.
Ospa początki – po czym poznać, że dziecko choruje? Jak wygląda ospa na początku?
Pierwsze dni, czyli początki ospy często przypominają przeziębienie. Dziecko jest marudne, osłabione, ma stan podgorączkowy lub gorączkę, a często także ból głowy i brak apetytu. To tzw. faza prodromalna – moment, gdy wirus już ,,działa” w organizmie, ale wysypki jeszcze nie widać.
Jak wygląda ospa: na początku?
Po 1–2 dniach objawów prodromalnych pojawiają się pierwsze plamki – najczęściej na brzuchu, plecach lub twarzy. W ciągu kilku godzin przekształcają się one w charakterystyczne pęcherzyki wypełnione płynem. To właśnie początki ospy, które rodzice często próbują porównać, wpisując w wyszukiwarkę hasło:„ospa dzień po dniu zdjęcia” lub zaglądając na jakieś forum internetowe, by upewnić się, że to rzeczywiście początki ospy u dziecka.
Wysypka rozprzestrzenia się bardzo szybko, obejmując całe ciało, owłosioną skórę głowy, a czasem nawet błony śluzowe jamy ustnej. Nasilenie i stopień rozprzestrzenienia zmian może być różny u każdego dziecka. Tak wygląda ospa w praktyce – i właśnie ten etap najczęściej budzi niepokój rodziców.
Ekspert radzi
Warto jednak pamiętać, że jeśli obserwujemy u dziecka jakiekolwiek niepokojące objawy i nie jesteśmy pewni, jak zaczyna się ospa ani jak wygląda ospa w pierwszych dniach, nie warto szukać odpowiedzi wyłącznie w internecie. Choć zdjęcia ospy dzień po dniu czy wpisy na niejednym forum dla rodziców mogą wydawać się pomocne, nigdy nie zastąpią oceny specjalisty. Pediatra przeprowadzi dokładny wywiad, obejrzy dziecko i postawi diagnozę, a w razie potrzeby zaleci dalsze postępowanie. Dlatego, zamiast analizować zdjęcia ospy dzień po dniu znalezione na forum, lepiej jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, który rozwieje wszelkie wątpliwości i pomoże rodzicom zadbać o zdrowie dziecka.
Ospa dzień po dniu zdjęcia – jak wygląda ospa w kolejnych fazach choroby?
Zmiany skórne w ospie są wyjątkowo charakterystyczne. To, jak wygląda ospa dzień po dniu, można opisać w kilku etapach:
🔹 Dzień 1–2: Początki ospy i pierwsze krostki.
Pojawiają się pierwsze czerwone plamki i grudki (osutka w przebiegu ospy). Dziecko może mieć gorączkę i silny świąd skóry. Wysypka zaczyna się od tułowia, a potem obejmuje twarz i głowę (w tym może objąć także owłosioną skórę głowy, niekiedy także wnętrze jamy ustnej, utrudniając jedzenie), oraz kończyny. Właśnie tak wyglądają klasyczne początki ospy.
Źródło zdjęcia DermNet.
🔹 Dzień 3–5: Jak wygląda ospa dzień po dniu? Wysypka nasila się.
Z plamek tworzą się pęcherzyki z przezroczystym płynem. Należy smarować je przepisanymi przez lekarza środkami i przypominać dziecku, że nie należy ich rozdrapywać (profilaktycznie warto krótko obciąć dziecku paznokcie). Rozdrapywanie zmian skórnych zwiększa ryzyko powikłań — może prowadzić do wtórnych nadkażeń bakteryjnych skóry oraz sprzyjać powstawaniu blizn.
Część zmian skórnych zasycha, a w tym samym czasie pojawiają się nowe. Mówimy wtedy, że wykwity są w różnym stadium rozwoju, tworząc tzw. obraz gwiaździstego nieba – ponieważ, podobnie jak na niebie, gdzie jedne gwiazdy świecą jaśniej i wydają się większe od innych, tak i zmiany skórne różnią się wyglądem i intensywnością.
Dziecko ma więc równocześnie krostki i strupki – dlatego tak często rodzice szukają informacji w internecie, np. na jakimś forum, by porównać przebieg choroby swojego dziecka, z innymi.
Ospa wietrzna – osutka: Źródło zdjęcia: DermNet.
Wysypka w przebiegu ospy może obejmować owłosiona skórę głowy: Źródło zdjęcia DermNet.
🔹 Dzień 6– 8: Ospa – gorączka po tygodniu, czy to możliwe?
U niektórych dzieci gorączka utrzymuje się nawet tydzień po wystąpieniu wysypki. Gorączka to typowy objaw ospy, ale jeśli temperatura nie spada lub dziecko po tygodniu choroby wciąż czuje się źle, trzeba skonsultować się z pediatrą. W tym czasie pęcherzyki zazwyczaj zasychają w strupki.
🔹 Dzień 9–14 – ospa wietrzna dzień po dniu – gojenie i koniec zakaźności
Strupki odpadają, a skóra zaczyna się regenerować. Dziecko przestaje zarażać, gdy wszystkie zmiany są zaschnięte – zwykle po 7–10 dniach od pierwszych objawów.
Ospa gorączka po tygodniu – czy powinna niepokoić rodziców?
W przebiegu ospy, gorączka po tygodniu to objaw, który wymaga obserwacji. Zwykle świadczy o końcowej fazie reakcji organizmu na zakażenie wirusem VZV, ale jeśli podwyższona temperatura wraca po kilku dniach lub się utrzymuje, koniecznie skonsultuj się z lekarzem.
Utrzymująca się gorączka po tygodniu przy ospie może wskazywać na powikłania, z których najczęstszym jest nadkażenie bakteryjne zmian skórnych (np. przez gronkowca złocistego lub paciorkowce), zapalenie płuc, lub inne, poważniejsze problemy (np. neurologiczne), jako powikłania ospy.
Nie należy martwić się na zapas, ale na wszelki wypadek warto udać się do pediatry.
Ospa, gorączka po tygodniu — jakie leki przeciwgorączkowe są bezpieczne?
Podczas gorączki w przebiegu ospy wietrznej u dziecka stosuj paracetamol.
Unikaj ibuprofenu, który w przypadku ospy zwiększa ryzyko wtórnych infekcji bakteryjnych skóry, oraz nie podawaj aspiryny (kwas acetylosalicylowy), która w przebiegu ospy wietrznej może prowadzić do wystąpienia zespołu Reye’a.
Podsumowanie: ospa wietrzna dzień po dniu – co każdy rodzic powinien wiedzieć?
U większości dzieci ospa wietrzna przebiega łagodnie, ale wymaga czujności rodzica. Warto wiedzieć, jak zaczyna się ospa, że dziecko zaraża już 1-2 dni przed pojawieniem się wysypki i że gorączka po tygodniu w przebiegu ospy to sygnał, by na wszelki wypadek skonsultować się z pediatrą, który wykluczy ryzyko ewentualnych powikłań ospy u dziecka.
Dbaj o higienę skóry, nie pozwól dziecku drapać zmian i pamiętaj – choć niejedno forum internetowe pełne jest zdjęć i opisów typu „ospa dzień po dniu”, najważniejszym źródłem informacji pozostaje lekarz pediatra.
Ekspert radzi
Szczepienie przeciw ospie to skuteczny sposób, by uchronić dziecko przed zachorowaniem lub zagwarantować mu znacznie łagodniejszy przebieg infekcji. Aktualnie zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych dzieci uczęszczające do żłobków, klubów malucha czy innych placówek opiekuńczych szczepione są przeciwko ospie bezpłatnie (wystarczy poprosić w placówce, do której uczęszcza dziecko, o specjalne zaświadczenie i okazać je w przychodni). Jeśli Twoje dziecko nie chorowało jeszcze na ospę, warto zapytać swojego lekarza o szczepienie na ospę.
Bibliografia:
- Dunkle L.M., Arvin A.M., Whitley R.J., Rotbart H.A., et al., A Controlled Trial of Acyclovir for Chickenpox in Normal Children, The New England Journal of Medicine, Vol. 325, No. 22, pp. 1539-1544, Nov. 28, 1991.
- Gershon A.A., Zakażenia wirusem ospy wietrznej-półpaśca, Pediatria po Dyplomie (Polska wersja artykułu, bazująca na Pediatrics in Review, Vol. 29, No. 1, January 2008), 2008.
- Gowin E., Horst-Sikorska W., Czy trzeba bać się ospy wietrznej? / Should we be afraid of varicella?, Farm Współ 2011; 4: 132-136.
- Jackowska T., Chybicka A., Czajka H., Dobrzańska A., Duszczyk E., Hryniewicz W., Lukas W., Marczyńska M., Ołdakowska A., Stefanoff P., Wysocki J., Szenborn L., Rekomendacje zespołu ekspertów dotyczące stosowania dwudawkowego schematu szczepień przeciw ospie wietrznej / Recommendations of the Committee of Experts on usage of two doses schedule of the varicella vaccination, Pediatria Polska tom 85, nr 3, maj–czerwiec 2010, pp. 243–250.
- Macartney K., Heywood A., McIntyre P., Vaccines for post-exposure prophylaxis against varicella (chickenpox) in children and adults (Review), Cochrane Database of Systematic Reviews 2014, Issue 6. Art. No.: CD001833.
- Mierzejewska A., Jung A., Ospa wietrzna u dzieci / Varicella in children, Pediatr Med Rodz 2012, 8 (4), p. 329-334.
- Siewert B., Wysocki J., Ospa wietrzna i półpasiec – obraz kliniczny i możliwości profilaktyki / Varicella and shingles – clinical presentation and possibility of prevention.
Autor
