Cukrzyca typu 1 u dziecka

Cukrzyca typu 1 jest jedną z najczęściej spotykanych chorób przewlekłych u dzieci i młodzieży. Jest to choroba autoimmunologiczna, w której procesy autoagresji organizmu powodują, że komórki trzustki (beta) przestają produkować insulinę. Z tego powodu organizm nie jest w stanie kontrolować poziomu cukru we krwi. Insulina jest tzw. hormonem życia, który jest niezbędny dla funkcjonowania człowieka, tak samo, jak pożywienie. Dlatego też, leczenie insuliną przyjmowaną z zewnątrz, w cukrzycy typu 1 u dzieci jest bezwzględnie konieczne i rozpoczyna się je niemal od razu od momentu rozpoznania tej choroby. 

Rozpoznanie cukrzycy typu 1 u dziecka, zwłaszcza dla rodziców, jest momentem, który na pewno zapamiętają do końca życia. Zwłaszcza na samym początku choroby, gdy towarzyszy im lęk i zadają sobie mnóstwo pytań: dlaczego ta choroba wystąpiła? Na czym polega jej leczenie? Jak będzie wyglądało życie mojego dziecka z cukrzycą typu 1?

Cukrzyca typu 1 u dziecka

Od momentu rozpoznania cukrzycy typu 1 u Twojego dziecka musisz wziąć sprawy w swoje ręce i przejąć rolę trzustki, której działanie zawiodło. Aby insulina działała, musi być ona podawana z zewnątrz, podskórnie. Dziecku z cukrzycą typu 1 można podawać insulinę:

•  za pomocą zastrzyków specjalnie przygotowanymi do tego wstrzykiwaczami (penami)
• lub za pomocą pompy insulinowej (w dzisiejszych czasach zdecydowanie częściej).

Cukrzyca typu 1 u dzieci może rozwinąć się w każdym wieku, także u niemowlaka lub raczkującego malucha. Niestety, coraz częściej na ten rodzaj cukrzycy chorują coraz młodsze dzieci. Cukrzyca typu 1, jeśli nie zostanie wcześnie rozpoznana może nawet zagrażać życiu.

W Polsce obecnie na cukrzycę typu 1 choruje około 205 000 osób, a około 20 000 z nich to dzieci i młodzież. Niepokojące jest to, że w ciągu ostatnich 25 lat obserwuje się czterokrotny wzrost zapadalności na tę chorobę. Mimo ciągłego postępu i rozwoju medycyny problem cukrzycy typu 1 u dzieci jest wciąż aktualny, a wręcz narasta w sile.

Cukrzyca typu 1 u dziecka: co dalej?

Rodzice dzieci chorych na cukrzycę typu 1 już nie muszą drżeć ze strachu o swoje dziecko w szkole, czy przedszkolu. Dzięki rozwojowi techniki, mogą kontrolować  na bieżąco również w swoim telefonie aktualny poziom cukru, jaki ma ich dziecko. To na pewno duży komfort w przypadku małych dzieci z cukrzycą typu 1. Jednak trzeba pamiętać o tym, aby w odpowiednim momencie ,,odciąć pępowinę” i pozwolić kontrolować cukrzycę typu 1 dziecku samemu.

Przyczyny cukrzycy typu 1 u dzieci

Jeśli niedawno rozpoznano cukrzycę typu 1 u Twojego dziecka na pewno zastanawiasz się dlaczego tak się stało? Czy mogłam zrobić coś, aby zapobiec jej wystąpieniu? Główną rolę w rozwoju cukrzycy typu 1 u dzieci odgrywają zarówno czynniki genetyczne, jak i czynniki środowiskowe. 

Czynniki środowiskowe i genetyczne

Mogą nasilić istniejący już proces niszczenia komórek beta lub go zapoczątkować. Znane są geny, które zwiększają ryzyko zachorowania na cukrzycę oraz te, które chronią przed zachorowaniem. Pomimo tego nawet u jednojajowych bliźniąt (z identycznymi genami) ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1 u drugiego bliźniaka wynosi 65-90%. Wniosek jest więc taki, że przyczyną cukrzycy typu 1 u dzieci są nie tylko geny.

Ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1 u dziecka oraz inne choroby z autoagresji jest znacznie większe, jeśli na cukrzycę lub inne choroby o podłożu immunologicznym choruje jego mama, tata lub rodzeństwo. Do grupy chorób z autoagresji możemy zaliczyć również: 

• chorobę Hashimoto (niedoczynność tarczycy);
• chorobę Gravesa-Basedowa (nadczynność tarczycy);
• celiakię, RZS (reumatoidalne zapalenie stawów);
• toczeń;
• stwardnienie rozsiane;
• bielactwo i inne.

Infekcje wirusowe

Do rozwoju cukrzycy typu 1 u dzieci mogą przyczynić się też infekcje wirusowe. Wirusy mogą działać pośrednio pobudzając układ immunologiczny lub bezpośrednio uszkadzając komórki beta.

Według tzw. teorii akceleracji istnieją pewne czynniki (geny, zwiększona masa ciała), które mogą zmuszać komórki beta produkujące insulinę do nadmiernej pracy i tym samym zwiększać ryzyko wystąpienia cukrzycy.

Poziom higieny a układ odpornościowy

Do rozwoju cukrzycy typu 1, choć wydawać się to może paradoksalne, może przyczynić się również zbyt duża higiena.

Wysoki poziom higieny obniża kontakt układu odpornościowego z infekcjami bakteryjnymi, na skutek czego zamiast bronić organizm przed bakteriami, staje się on bardziej wrażliwy na różne bodźce, co zwiększa ryzyko wystąpienia autoagresji.

Błędy żywieniowe

Jedną z wielu przyczyn pojawienia się cukrzycy typu 1 u dzieci mogą być też błędy żywieniowe, takie jak spożywanie dużej ilości pokarmów przetworzonych, wczesne karmienie mlekiem krowim, gluten i substancje toksyczne (związki N-nitrozopochodne).

Niedobór witaminy D3

Ponadto, przyczyną pojawienia się cukrzycy typu 1 u dzieci może być również niedobór witaminy D3. Według badań epidemiologicznych zapadalność na cukrzycę typu 1 jest znacznie mniejsza w krajach, w których nasłonecznienie w ciągu roku jest dużo większe, czyli niedobory witaminy D występują tam rzadziej.

Cukrzyca w trakcie ciąży 

Większą predyspozycję do rozwoju cukrzycy typu 1 zauważa się także u dzieci kobiet, u których wystąpiła cukrzyca ciążowa.

Stres

Przyczyną wystąpienia cukrzycy typu 1 u dziecka może być też stres. Stres może spowodować również szybsze ujawnienie się tej choroby.

Cukrzyca typu 1 a słodycze

Przyczyną cukrzycy typu 1 u dzieci na pewno nie jest spożywanie zbyt dużej ilości cukru. Dzieci chorują na ten rodzaj cukrzycy, gdy ich organizm przestaje produkować insulinę, ale nie jest to spowodowane nadmiernym jedzeniem przez nich słodyczy. Powiedzenie: nie jedz słodyczy bo nabawisz się cukrzycy” w przypadku cukrzycy typu 1 u dzieci, można więc włożyć ,,między bajki”.

Przyczyny a możliwość zachorowania na cukrzycę typu 1

Jak możesz zauważyć przyczyn wystąpienia cukrzycy typu 1 jest wiele. Istnieje dużo potencjalnych czynników, które mogły przyczynić się do zachorowania przez Twoje dziecko. Nie ma jednak jednego głównego powodu, wyjaśniającego  dlaczego tak się stało.

Istotne jest to, abyś wiedziała, że ani Ty, ani Twoje dziecko nie zachorowało na cukrzycę typu 1 z własnej winy, ani z winy najbliższych. Po prostu tak, miało być. Nie mogłaś w żaden sposób zapobiec wystąpieniu tej choroby u Twojego dziecka. Szereg czynników wymienionych wyżej mógł być przyczyną jej wystąpienia. Spokojnie, cukrzyca typu 1 to choroba, która w dzisiejszych czasach prawidłowo leczona od najmłodszych lat nie przynosi żadnych niepożądanych skutków w przyszłości.

Cukrzyca typu 1 u dzieci: objawy

Objawy cukrzycy typu 1 u dziecka pojawiają się wtedy, gdy zniszczone zostaje około 90% komórek beta trzustki (czyli komórki te są zniszczone już prawie całkowicie).

Zazwyczaj objawy cukrzycy typu 1 rozwijają się gwałtownie i szybko. Im młodsze dziecko tym objawy cukrzycy typu 1 rozwijają się szybciej.

Do typowych objawów cukrzycy typu 1 u dzieci zaliczamy:

• zwiększone pragnienie oraz częste oddawanie dużej ilości moczu, również w nocy. Jeśli Twoje dziecko nagle codziennie zaczyna budzić się w nocy i wstawać do toalety oraz wypija niezliczone ilości napojów, to powinno od razu wzbudzić Twoją czujność. Jest to jeden z głównych objawów świeżo rozwijającej się cukrzycy typu 1;
• nieuzasadnione chudnięcie. Jeśli nagle Twoje dziecko dużo pije, często oddaje duże ilości moczu i przy tym chudnie (nie wprowadzając żadnej zmiany diety ani nawyków żywieniowych) to także może wskazywać na cukrzycę typu 1. Dzieci z rozwijającą się cukrzycą typu 1 często mają, nawet zauważalny przez rodziców, większy apetyt i więcej jedzą, a mimo to chudną. W tym przypadku, nie oznacza jednak nic dobrego i może być jednym z wielu objawów cukrzycy typu 1 u Twojego dziecka;
• niezbyt świeży oddech o zapachu acetonu, przypominający woń zgniłych jabłek to również jeden z wielu objawów cukrzycy typu 1 u dzieci. Jeśli poczujesz podobny oddech z ust swojego dziecka sprawdź, czy nie występują inne wymienione tutaj objawy cukrzycy typu 1;
• osłabienie i wzmożona senność. Twoje dziecko nagle przestaje mieć ochotę na zabawy, które wcześniej sprawiały mu radość, zaniedbuje swoje obowiązki szkolne, pogarszają się mu oceny w szkole, a większość czasu poza szkołą przesypia? To może, choć też oczywiście nie musi zwiastować zachorowania na cukrzycę typu 1;
• sucha i szorstka skóra, która jest efektem odwodnienia;
• skurcze w nogach;
• pogorszenie ostrości wzroku;
• zajady w kącikach ust, zmiany grzybicze na narządach moczowo-płciowych, nawracające infekcje;
• trudności w nauce, problemy z koncentracją lub drażliwość (problemy w szkole, przedszkolu).

Kwasica ketonowa

Jeśli wymienione wyżej objawy cukrzycy typu 1 u dziecka i brak insuliny w organizmie występują przez długi czas, dochodzi wówczas do rozwoju kwasicy ketonowej, której objawy to:

• narastające osłabienie i senność;
• ból brzucha, nudności i wymioty;
• przyśpieszony i pogłębiony oddech;
• zaburzenia świadomości;
• śpiączka cukrzycowa.

Wczesne rozpoznanie cukrzycy typu 1

Objawy cukrzycy typu 1 u dziecka zwykle występują z tak dużą intensywnością, że bardzo trudno je przeoczyć. Jeśli wyżej wymienione objawy cukrzycy typu 1 pojawią się u Twojego dziecka, pojawią się to nie zwlekaj z wizytą u lekarza.

Wczesne rozpoznanie cukrzycy typu 1 i jej odpowiednie leczenie nie pozwoli cukrzycy wyrządzić nieodwracalnych szkód w organizmie Twojego dziecka.

Cukrzyca typu 1 to, na ten moment, niestety choroba nieuleczalna. Jednak to nie oznacza, że nigdy nie będzie możliwości jej wyleczenia. Ciągle trwają badania w tym kierunku, a postęp medycyny jest tak ogromny, że istnieje szansa, że doczekamy czasów, kiedy tą chorobę będzie można wyleczyć.

Samokontrola w cukrzycy typu 1

Obecne metody leczenia cukrzycy typu 1 u dzieci w znaczący sposób poprawiły komfort życia zarówno samych dzieci chorych na cukrzycę, jak i ich rodziców. Pamiętaj, aby od najmłodszych lat Twojego dziecka z cukrzycą typu 1 uczyć je odpowiedniej samokontroli tej choroby. Jeśli dziecko jest małe, większość obowiązków ,,cukrzycowych” musisz wykonywać przy nim sama. Jednak z czasem, im dziecko więcej rozumie i staje się bardziej samodzielne, i Ty musisz stopniowo usamodzielniać je również w kwestii cukrzycy. Już nawet dziecko w przedszkolu może nauczyć się podstawowych rzeczy związanych z cukrzycą, oczywiście cały czas będąc jeszcze pod Twoją kontrolą.

Samodzielność dziecka w cukrzycy typu 1

Pamiętaj o tym, że Twoje dziecko, mimo cukrzycy typu 1 może robić wszystko to, co jego rówieśnicy. Oczywiście do pewnych rzeczy, musisz go wcześniej sama przygotować, ale nie wprowadzaj mu żadnych zakazów związanych z cukrzycą. Uzasadnienie, dlaczego nie może robić pewnych rzeczy ,,bo ma cukrzycę” nie powinno mieć miejsca. Dziecko chore na cukrzycę typu 1 nie powinno w żaden sposób odczuwać, że ta choroba mu w czymś przeszkadza i ogranicza bo z czasem, może się zacząć buntować.

Dziecko z cukrzycą typu 1 może robić wszystko to, co zdrowe dziecko pod odpowiednią kontrolą.

Pamiętaj, aby nie wyręczać dziecka z cukrzycą typu 1 w obowiązkach ,,bo ma cukrzycę”. Dziecko z cukrzycą typu 1 może takie zachowanie rodzica  z czasem zacząć wykorzystywać i traktować cukrzycę, jako ,,kartę przetargową”, usprawiedliwiając wszelkie swoje niepowodzenia czy nawet lenistwo właśnie cukrzycą. Twoim głównym zadaniem, jako rodzica, jest aby Twoje dziecko nauczyło się żyć ,,w zgodzie” z cukrzycą typu 1 i aby choroba ta nie była dla niego żadną przeszkodą w realizacji jego marzeń i planów życiowych.  To z pewnością nie jest proste zadanie dla rodzica, ale możliwe.