W co i jak bawić się z maluchem, aby wspomagać jego rozwój? Dlaczego stymulacja zmysłów dziecka jest ważna i jakie ćwiczenia jej służą? Jakie formy zabawy warto wprowadzać przy 2- lub 4-miesięcznym niemowlęciu i czym różnią się od zabawy z rocznym dzieckiem? Poznaj kolejne etapy rozwoju swojej pociechy i dowiedz się, jak najlepiej dopasować do nich wspólną aktywność.
Pierwsze dwa lata życia dziecka to okres dużych osiągnięć w jego rozwoju poznawczym, społecznym i emocjonalnym. Pierwotne zainteresowanie noworodka innymi ludźmi przekształca się w zdolność do rozumienia emocji i stanów innych osób, umiejętność współdziałania i aktywnego uczestniczenia w aktywnościach podejmowanych przez resztę członków rodziny. Następujące po sobie fazy rozwoju wprowadzają nowe kompetencje społeczne dziecka, a opiekunowie często intuicyjnie dostrajają się do jego możliwości. Poniżej podpowiadamy, w jaki sposób – uwzględniając zmiany przebiegające w kolejnych fazach – rodzice maluszków mogą wprowadzać zabawy wspomagające jego rozwój.
Początki relacyjności w 2. miesiącu życia
Rola inicjatywy rodzica podczas zabawy z 2-miesięcznym dzieckiem jest znacząca, a jego zaangażowanie ma duże znaczenie we wspieraniu zachowań społecznych dziecka. Rodzice uważnie obserwują sygnały ze strony malucha i często naśladują jego zachowanie za pomocą wyrazistej ekspresji emocjonalnej. Taka zabawa sprzyja stymulacji zmysłów dziecka, zwłaszcza słuchu, daje mu okazję do ćwiczenia wokalizowania, a jednocześnie maluch odkrywa, że za pomocą grymasów twarzy i uśmiechów można wywołać reakcję opiekuna. Odwzorowanie sygnałów dziecka pomaga podtrzymać zaangażowanie w interakcji dziecka. Sygnały maluszka mogą dotyczyć potrzeby wyciszenia lub są związane ze stanem aktywnego czuwania. Pomoce są wtedy pluszaki oddające delikatne szumy, których natężenie może być modyfikowane przez rodziców.
Zabawy z dzieckiem w wieku 2-4 miesięcy
Między 2. a 4. miesiącem życia niemowlę staje się bardziej wyczulone na istotę interakcji twarzą w twarz. Około 3. miesiąca zainteresowanie niemowlęcia zabawą opartą wyłącznie na kontakcie wzrokowym zaczyna słabnąć, dlatego rodzice intuicyjnie dopasowują się do tej zmiany. By zająć dziecko, wprowadzają zabawy z ciałem, skutecznie skupiając uwagę na wspólnym obiekcie lub temacie. Dlatego ważna jest odpowiednia stymulacja zmysłów, dopasowana do rutynowych i powtarzalnych czynności dnia codziennego. W pierwszych miesiącach życia można inicjować zabawy związane z poznawaniem przez dziecko części ciała. Niemowlę potrzebuje poczucia bezpieczeństwa – ważne jest, byśmy poprzez zwykłe czynności pielęgnacyjne nawiązywali relację, opowiadając dziecku, co robimy i nazywając części ciała, podczas dotykania jego skóry. Tutaj mogą pomóc np. skarpetki z grzechotkami, których używamy, skupiając uwagę dziecka na jego nóżkach.
9. miesiąc życia – uwspólnianie znaczeń w zabawie
Około 9. miesiąca życia dzieci zaczynają integrować swoje doświadczenia w nowy sposób. Ich zainteresowanie światem, możliwości komunikowania się oraz wiedza o doświadczaniu świata przez rodziców (np. że dorosłe osoby się przemieszczają i mogą podawać przedmioty) stają się połączone. Dzięki temu niemowlę uczy się, jak zasygnalizować rodzicowi, że chce, aby podać mu zabawkę, której samo nie dosięga. Niemowlę nie tylko odkrywa, co interesuje inne osoby, ale na podstawie sposobu patrzenia i zachowania innych osób zaczyna również pojmować ich pragnienia i cele. Dodatkowo, w rozwoju motorycznym dziecka pojawia się umiejętność przemieszczania się.
Zabawy z 9-miesięcznym dzieckiem
Maluszkowi w tym wieku powinniśmy zapewnić stabilne i solidne zabawki, które nie będą przewracać się za każdym razem, gdy ich dotknie – odwraca to uwagę dziecka i powoduje, że traci z oczu swój cel. Szczególnie użyteczne są drewniane kostki edukacyjne, z różnymi funkcjami ścian, na których znajdują się ruchome elementy i pokrętła, rozwijające zdolności operowania rączką malucha.