Bezpieczne zabawki dla dziecka: jak wybrać i na co zwracać uwagę?

Do prawidłowego rozwoju, dziecko potrzebuje zabawek dostosowanych do swojego wieku. Nie powinny one zastępować czasu poświęconego przez rodziców, ale mogą służyć pomocą w rozwijaniu ciekawości, spostrzegawczości czy po prostu motoryki małego człowieka. Podczas zakupów pamiętaj, że zabawki dają dzieciom znacznie więcej niż tylko dobrą zabawę – pomagają im odkrywać świat!

Kiedy wybieramy lalki, klocki czy gry dla swoich dzieci, szukamy czegoś wyjątkowego, atrakcyjnego, czegoś co sprawi im radość. Powinniśmy wtedy mieć na uwadze zainteresowania i upodobania naszych pociech oraz wartość, jaką dana zabawka może wnieść w ich życie. Idealna zabawka to taka, która sprawi radość dziecku i pomoże mu się rozwijać oraz zdobywać nowe umiejętności. Aby tak było, powinna przede wszystkim być dopasowana do wieku malucha. Ma to ścisły związek z jego możliwościami rozwojowymi: poznawczymi, emocjonalnymi oraz bezpośrednio z umiejętnościami na poszczególnych etapach rozwoju.

Proponując, małemu dziecku zbyt ambitne zabawki, przeznaczone dla starszych dzieci, możesz nie trafić w wykształconą u malucha umiejętność percepcji. Zbyt dużo elementów, bardzo rozbudowany mechanizm zabawki, zbyt szczegółowe obrazki, nieatrakcyjna kolorystyka itp. to zespół cech, które nie tylko nie przyśpieszą rozwoju malucha, ale też zniechęcą go do zabawy. Przykładowo, kupując samochodziki dla niemowlaka, należy mieć na uwadze, że powinny mieć one formę mięciutkiej maskotki, a nie metalowej zabawki na kółkach.

Bezpieczne zabawki dla dzieci – na co zwrócić uwagę?

Sprawdź, czy zabawka:

• jest dostosowana do wieku dziecka – odpowiednio oznaczona (oznaczenia bezpieczeństwa zabawek np. Safe Toys), zwłaszcza w przedziale 0–3, w którym producent powinien uszczegółowić wiek dziecka (podając go w miesiącach życia);
• jest starannie wykonana;
• posiada oznaczenia np. EN71 certyfikat i inne, o których piszemy w tekście;
• wspomniane oznaczenia nie służą wprowadzeniu kupujących w błąd.

Jak wybrać bezpieczne zabawki dla dzieci:

W pierwszej kolejności, zwróć uwagę na przeznaczenie wiekowe deklarowane przez producenta na opakowaniu. Jeśli odpowiada wiekowi Twojego dziecka, to obejrzyj zabawkę i oceń ją pod względem bezpieczeństwa. Spójrz na opakowanie i prześledź etykiety zapoznając się z umieszczonymi tam informacjami i oznaczeniami. Symbole, które się tam znajdują mogą Tobie za wiele nie mówić, dlatego podpowiadamy, jak sprawdzić, kto i na jakiej podstawie gwarantuje, że dane produkty spełniają wymogi bezpiecznych zabawek dla dzieci.

Na przykładzie prostych zabawek, możemy pokazać, że w zależności od wieku dziecka – będzie ona postrzegana, jako bezpieczna, pod różną postacią. Mowa tutaj na przykład o samochodzikach. I w tym przypadku – myśląc o samochodzikach dla niemowlaka, na pewno przychodzi nam do głowy miękka maskotka, pozbawiona małych elementów. Co innego powiemy, na myśl o starszym dziecku – wtedy wybór dostępnych zabawek wzrasta – począwszy od wywrotek, po różne modele resoraków.

Jak odpowiedzialnie kupować bezpieczne zabawki dla dzieci?

Najlepszym rozwiązaniem w tym przypadku, byłoby dokładne obejrzenie zabawki, którą chcesz kupić. Zazwyczaj nie jest to jednak możliwe, ponieważ są one sprzedawane w opakowaniach. Warto natomiast dodać, że od 2011 roku obowiązują w Polsce znowelizowane przepisy prawa, które nakładają na producentów i importerów wymóg umieszczania instrukcji i stosownego oznakowania. Czego szukać na etykietach i jak odczytywać te informacje? Poniżej znajdziecie kilka słów na temat symboli bezpieczeństwa zabawek.

Symbole bezpieczeństwa zabawek

W czasie robienia zakupów bardzo pomocna jest znajomość odpowiednich oznaczeń i symboli, które producent, zgodnie z prawem, powinien umieszczać na produktach. Jest to szczególnie istotne w przypadku, gdy nie masz możliwości dotknięcia i szczegółowego obejrzenia zabawki. Poniżej przedstawiamy, dlaczego warto zwracać uwagę na obecność certyfikatów i oznaczeń, takich jak Safe Toys, czy EN71 certyfikat.

Do najważniejszych symboli należą:

• Znak CE – każda zabawka sprzedawana na terenie Unii Europejskiej musi mieć to oznaczenie, przy czym jest to deklaracja producenta. Oznacza zgodność produktu z normami europejskimi. W przypadku tego znaku należy zachować wyjątkową ostrożność, ponieważ jest on bardzo często podrabiany.

• EN71 certyfikat – oznacza zgodność z europejskim prawem. Znak ten umieszczany jest na produktach, które uzyskały EN71 certyfikat, wystawiony przez niezależne od producenta instytucje. Szczegółowo EN71 certyfikat, oznacza zgodność z normą tzw. zabawkową.

• Znak FairTrade – przyznawany jest przez organizacje zrzeszone w Fairtrade Labeling Organizations International (FLO). Świadczy o tym, że zabawka została wyprodukowana z poszanowaniem praw pracowniczych.

• Certyfikat GOTS – został utworzony przez International Working Group on Global Organic Textile Standard. Certyfikat GOTS, to oznaczenie dla produktu, który w całości został wykonany z naturalnych surowców i tekstyliów, a do jego produkcji nie były używane pestycydy, ani inne toksyczne substancje chemiczne. Kupując produkt z certyfikatem GOTS, możesz być pewna, że został on wykonany z bezpiecznych dla zdrowia, naturalnych materiałów.

• Znak FSC – świadczy o tym, że zabawka została wykonana z drewna pozyskanego z poszanowaniem środowisk naturalnych. Certyfikat ten jest udzielany przez międzynarodową organizację pożytku publicznego (ang.: Forest Stewardship Council®), zaangażowaną w zrównoważone zarządzanie lasami. Wraz z certyfikatem PEFC oznaczają, że produkcja odbywa się przy zachowaniu troski o środowisko naturalne.

• Certyfikat PEFC – jest nadawany przez organizację The Programme for Endorsement of Forest Certification. Mówi między innymi o tym, że zabawka została wykonana z ekologicznego drewna. Jeśli dbamy o ekologię, przy zakupach, warto zwrócić uwagę, czy zabawka, bądź jej opakowanie są opatrzone certyfikatem PEFC.

• Znak 0–3 – przekreślony: deklaracja producenta mówiąca o tym, że zabawka nie jest odpowiednia dla dziecka poniżej 3 roku życia.

• Oznaczenie GS – skrót pochodzi od słów „Geprüfte Sicherheit” (niem. sprawdzone bezpieczeństwo) i świadczy o tym, że zabawka została przebadana wyłącznie w akredytowanych laboratoriach testujących. Certyfikat ten gwarantuje, że produkt spełnia wymogi regulacji prawnych oraz producenta.

• Znak TÜV GS – gwarantuje, że produkt został zbadany przez laboratorium TÜV Rheinland i jest zgodny z wymogami oznaczenia GS.

• Znak Safe Toys – jest to certyfikat bezpieczeństwa nadawany przez niezależny Instytut ds. Testów i Certyfikatów (Włochy). Wybierając zabawkę z oznaczeniem Safe Toys, masz pewność, że została przypisana do właściwej klasyfikacji wiekowej i zweryfikowana pod kątem obecności wszystkich chemicznych i mikrobiologicznych zagrożeń. Jako rodzic, przed zakupem zabawki, koniecznie zwróć uwagę na informację o nadanym certyfikacie bezpieczeństwa Safe Toys.

• Znak Państwowego Zakładu Higieny – informuje, że produkt spełnia wymogi i normy higieniczne obowiązujące w Polsce. Nie jest obowiązkowy dla producentów, ale szczególnie mile widziany przy produktach dla dzieci.

• Znak Instytutu Matki i Dziecka – informuje, że zabawka została dokładnie sprawdzona przez zespół ekspertów (specjalistów medycyny wieku rozwojowego, psychologów i pedagogów) pod kątem bezpieczeństwa rozwojowego dzieci. Opinia Instytutu to potwierdzenie, że deklarowana przez producenta zgodność z normą to faktycznie prawda. Wybierając zabawkę z logo Pozytywnej Opinii Instytutu Matki i Dziecka, masz pewność, że podczas badań sprawdzono pochodzenie surowców, proces produkcji, nietoksyczność użytych barwników i materiałów, możliwość utrzymania w czystości, prania i dezynfekowania koniecznego przy wyrobach dla dzieci. Eksperci dokładnie zweryfikowali też jakość i staranność wykonania, a następnie przeprowadzili badania na grupie użytkowników.

Jak producenci wprowadzają w błąd konsumenta?

Na opakowaniach wszystkich zabawek sprzedawanych na terenie Unii Europejskiej, a zatem również w Polsce, jest obowiązek umieszczania znaku ,,CE”. W świadomości kupujących utrwaliło się, że jest to poświadczenie producenta o zgodności z obowiązującymi przepisami, m.in. normami unijnymi. Oznaczenie CE może być deklaracją producenta, której podstawą są posiadane przez niego dokumenty, badania, poświadczające bezpieczeństwo zabawki lub jego zapewnieniem, że produkt spełnia wszystkie wymagania prawne.

Jednak podobny znak ,,China Export” pojawia się także na zabawkach sprowadzonych z Chin, które w żaden sposób nie spełniają obowiązujących w Europie norm i przepisów. W związku z tym, podczas poszukiwań bezpiecznych zabawek dla dzieci, należy zachować wzmożoną czujność.

Symbole bezpieczeństwa – jak odróżniać?

Warto zwrócić uwagę na znak „China Export”, który ma równe litery, umieszczone bardzo blisko siebie. Natomiast obowiązkowe „CE” dla zabawek, to litery umieszczone od siebie w pewnej odległości. Poza tym, zwróć uwagę, że w literze „E” z oznaczenia „CE” środkowa belka jest krótsza od pozostałych.

Najmłodsi – szczególna uwaga dotycząca symboli bezpieczeństwa zabawek

Na produktach często znajduje się oznaczenie graficzne – przekreślone 0–3, które sugeruje, że zabawka nie jest skierowana dla dzieci w tym przedziale wiekowym, lecz dla tych powyżej trzeciego roku życia. Kupując zabawki dla najmłodszych dzieci, zwróć szczególną uwagę na to, co wybierasz. Dodatkowym plusem jest obecność znaku Safe Toys i innych certyfikatów bezpieczeństwa.

Szukaj takich zabawek, które nie zawierają w swojej konstrukcji drobnych, oddzielających się elementów – istnieje bowiem ryzyko, że dziecko w trakcie zabawy włoży do buzi mniejszą część. W związku z tym np. samochodziki dla niemowlaka w wersji małych, metalowych autek, mogą okazać się zagrożeniem dla malucha.

Koniecznie sprawdź z czego i jak zabawka jest wykonana – jeśli jest to możliwe przejedź ręką i przekonaj się, czy krawędzie są wygładzone, czy właściwie zakończone. Unikaj także wystających i ostrych detali, które mogą być przyczyną zranienia. Jeśli zabawka jest interaktywna, np. reaguje po naciśnięciu, sprawdź najpierw sama, czy nie stanowi zagrożenia: nie jest za szybka, nie wystraszy malucha oraz czy posiada regulację głośności.

Bezpieczne zabawki dla dziecka

Naturalną potrzebą małych dzieci wynikającą ze etapów rozwoju, jest wkładanie różnych przedmiotów do ust i gryzienie ich. Z tego względu, warto byłoby mieć pewność, że producent nie użył szkodliwych lub łatwo zmywalnych materiałów. Oczywiście, ta kwestia jest przez producenta deklarowana w ramach oznaczenia CE. Na opakowaniach nie stosuje się oddzielnego oznaczenia pozwalającego zidentyfikować wyrób, jako całkowicie bezpieczny pod tym względem. Jednakże wobec zamierzonego podobieństwa znaku CE do znaku China Export, o czym piszemy wyżej, należy na kwestię materiałów, z których jest wykonany produkt, zwrócić szczególną uwagę.

Instytucje rekomendujące produkty dla dzieci

Instytut Matki i Dziecka dokładnie sprawdza zabawki w tym zakresie. Te, które otrzymały naszą pozytywną opinię oznaczone są specjalnym logo. Jeśli nie znajdziesz go na opakowaniu, bądź czujna na zapachy, które wydziela zabawka. Nieprzyjemny, “chemiczny” zapach powinien Ciebie odwieść od zakupu. Omijaj produkty o podejrzanej woni, mogą okazać się niebezpieczne dla Twoich dzieci.

Zabawki bezpieczne dla niemowląt

Zabawki dla najmłodszych (szczególnie do 1 roku życia) powinny poddawać się łatwemu czyszczeniu, myciu i dezynfekcji. Tworzywo sztuczne, drewno, metal łatwo umyć wodą z mydłem i osuszyć. Wszystkie maskotki i pluszaki musisz co jakiś czas wyprać używając proszków i płynów do prania bielizny dziecięcej. Zabawki dla dzieci starszych możesz okresowo czyścić przy pomocy zmywarki do naczyń bez używania środków chemicznych.

Upewnij się także, czy zabawki nie mają długich sznurków i pętli, które mogłyby owinąć się wokół szyi dziecka. W przypadku zabawek takich jak samochodziki dla niemowlaka – miej na uwadze, aby nie składały się z łatwych do odłączenia elementów. Nie mogą też być zbyt głośne lub ruchliwe. Bardziej zaawansowane technologicznie zabawki albo chociażby przyrządy sportowe dla dzieci (np. hulajnogi, rowerki itp.) powinny posiadać dołączone szczegółowe instrukcje, które mogą ułatwić ocenę bezpieczeństwa. Oczywiście tu także musisz zachować ostrożność, ponieważ nie zawsze instrukcja jest dostępna w języku polskim (chociaż producent zabawki czy sprzętu ma taki obowiązek).

Jeśli zauważysz, że kupiona zabawka stwarza pewne zagrożenie, możesz poinformować Inspekcję Handlową lub Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Niezależnie od zgłoszenia możesz też zwrócić zabawkę do sklepu, bo masz do tego prawo.

Uwaga! Nigdy nie powinnaś dawać dziecku do zabawy opakowania, ponieważ np. plastikowe worki same w sobie stanowią zagrożenie.

Świadomy wybór: bezpieczne zabawki dla dzieci

Stare przysłowie mówi „lepiej zapobiegać niż leczyć”. Z powodzeniem można je zastosować także w tym przypadku. Skorzystaj z rad podanych przez ekspertów Instytutu. Sprawdzaj, co kupujesz i ciesz się świadomością, że dołożyłaś wszelkich starań, aby wybrać właściwą zabawkę pod każdym względem. Przy wyborze, kieruj się również dbałością o środowisko naturalne i ekologię (w czym pomoże Ci wybór produktów z oznaczeniami takimi jak na przykład: certyfikat GOTS lub certyfikat PEFC).

Pamiętaj, że najlepszym rozwiązaniem jest uczestnictwo w zabawie wraz z dzieckiem. Nic nie jest w stanie zastąpić odpowiedzialnego, uważnego i przewidującego rodzica, który może zapobiec ewentualnemu zdarzeniu o negatywnych dla dziecka skutkach. Wspólna zabawa, wspólny czas razem to inwestycja w rozbudzanie ciekawości malucha, jego dociekliwości, umiejętności analizy i syntezy, a także wnioskowania – potrzebnych w każdym następnym etapie jego życia. Warto o tym pamiętać.