Szkoła rodzenia: kiedy zacząć i czy się opłaca?

Podejmując decyzję o powiększeniu rodziny, zwłaszcza gdy ma to być nasze pierwsze dziecko, stajemy w obliczu wielkiej życiowej zmiany. W momencie, gdy lekarz potwierdzi ciążę, sprawy nabierają tempa, rośnie lista rzeczy do zrobienia i trzeba jak najszybciej zaplanować, co, jak, gdzie i kiedy. W tych planach obowiązkowo powinien się znaleźć punkt pod hasłem “szkoła rodzenia”.

Pytanie, czy i kiedy iść do szkoły rodzenia dotyczy nie tylko pierwszej, ale i każdej kolejnej ciąży. Z naszego poradnika dowiecie się, dlaczego warto chodzić do szkoły rodzenia i na co przede wszystkim zwrócić uwagę przy jej wyborze. Podpowiemy również, kiedy zacząć chodzić do szkoły rodzenia, jak to jest z kosztami udziału w zajęciach, a także, jak powinien wyglądać program szkoły rodzenia. Ze względu na pandemię i związane z nią ryzyko, przed podjęciem decyzji istotny jest również sposób organizacji zajęć i tryb, w jakim się odbywają. 

Czy warto chodzić do szkoły rodzenia? 

Ciąża to czas, w którym przeżywamy bardzo różne emocje. Od początkowej radości i euforii, poprzez lęk przed nowymi wyzwaniami, porodem, nową sytuacją życiową. Wsparcie najbliższych, mamy, siostry, czy przyjaciółki, jest niezastąpione, ale nierzadko płyną od nich sprzeczne informacje na temat pielęgnacji dziecka, czy samego porodu. W szkole rodzenia możemy nie tylko zweryfikować posiadane już informacje, ale zdobyć wiele nowych  oraz przygotować się do porodu i macierzyństwa – zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Zajęcia przydadzą się również doświadczonym rodzicom, którzy ukończyli taki kurs przed narodzinami starszych dzieci – wiele kwestii wymaga przypomnienia i odświeżenia w pamięci, a przecież stan wiedzy i obowiązujące standardy medyczne wciąż ulegają zmianie. Odpowiedź na pytanie, czy warto chodzić do szkoły rodzenia, wydaje się więc dość oczywista. Kolejna kwestia interesująca przyszłych rodziców, to kiedy iść do szkoły rodzenia. 

Kiedy zapisać się do szkoły rodzenia?

O tym, kiedy zapisać się szkoły rodzenia, pary często rozmawiają już na początkowym etapie ciąży. To bardzo dobry pomysł, mamy bowiem wówczas czas na spokojne zweryfikowanie oferty i wybór szkoły, a także wybranie najbardziej optymalnego terminu kursu. Do uczestnictwa w szkole rodzenia powinniśmy otrzymać zaświadczenie od lekarza prowadzącego ciążę, potwierdzające, że nie ma do tego przeciwwskazań.

W przypadku niektórych szkół może okazać się, że warto zarezerwować miejsce wcześniej, ponieważ liczba uczestników bywa ograniczona. Zasady rezerwacji czy zapisów zależą od organizatora kursu. Przyszłym rodzicom, którzy pytają, kiedy zapisać się do szkoły rodzenia, chodzi jednak zwykle o to, kiedy powinni zacząć zajęcia. 

Szkoła rodzenia: kiedy zacząć chodzić?

Wyjaśnienie kwestii, kiedy iść do szkoły rodzenia, należy zacząć niejako od drugiej strony, bowiem kluczowy jest termin ukończenia kursu. Zajęcia powinny trwać maksymalnie do 26-27 tygodnia ciąży, czyli zakończyć się najpóźniej miesiąc przed planowanym terminem porodu. Mając to na uwadze, łatwo wyliczyć, od kiedy szkoła rodzenia powinna się zacząć. 

Według aktualnych standardów opieki okołoporodowej między 21. a 26. tygodniem ciąży pacjentka powinna znaleźć się pod opieką wybranej przez siebie położnej. Początek tego okresu lub trochę wcześniej, czyli okolice 20-21 tygodnia, to najlepszy moment na rozpoczęcie kursu w szkole rodzenia. Dlaczego?

A zatem to samopoczucie w powiązaniu ze stopniem zaawansowania ciąży determinuje odpowiedź na pytanie, kiedy zacząć chodzić do szkoły rodzenia.   Jeżeli kurs rozpoczniemy później, np. w 26-27 tygodniu ciąży, zakończenie przypadnie już po 30. tygodniu, a to trochę za późno. Im dłuższa zwłoka, tym większe ryzyko, że nie uda się zajęć ukończyć przed porodem, który może zacząć się wcześniej, niż się tego spodziewamy. Poza tym w ostatnich tygodniach warto oszczędzić sobie i dziecku nadmiernego wysiłku, nie wspominając już o trudnościach z poruszaniem i siedzeniem w jednej pozycji. 

Czas trwania i częstotliwość zajęć

Skoro wiemy już, od kiedy szkoła rodzenia powinna się zacząć, łatwo zaplanować całą resztę. Zależnie od częstotliwości i czasu trwania poszczególnych zajęć, kursy w szkole rodzenia mogą trwać około 5-6 tygodni. Najczęściej zajęcia odbywają się 2-3 razy w tygodniu – w Szkole Rodzenia Instytutu Matki i Dziecka trwa to łącznie 6 tygodni. Zarówno czas trwania, jak i częstotliwość spotkań warto wziąć pod uwagę i zaplanować uczestnictwo tak, aby skorzystać z zajęć w jak największym stopniu, uwzględniając jednocześnie ograniczenia związane z ciążą i rosnącym brzuszkiem.

Ile kosztuje szkoła rodzenia?

Aby nie martwić się o to, ile kosztuje szkoła rodzenia, warto rozejrzeć się za możliwością zapisania się na kursy refundowane przez NFZ lub samorządy lokalne. Warunkiem uczestnictwa może być więc zameldowanie na terenie danego miasta lub rozliczanie w nim podatku. 

Bezpłatne są często szkoły rodzenia, prowadzone przy szpitalach, przez położne w nich zatrudnione, co jest dodatkową zaletą.  

Koszty płatnych zajęć w szkole rodzenia są równie zróżnicowane, jak ilość zaplanowanych w nich godzin zajęć. Zaczynają się od około 200 złotych, ale znajdziemy również takie za 1500-1800 zł. Podobnie z liczbą spotkań, w niektórych szkołach jest ich 4-6, w innych nawet ponad 20. Oczywiście, możliwe są także spotkania indywidualne – rzecz jasna, odpowiednio droższe. 

Program szkoły rodzenia

Gdy już wiemy, kiedy zacząć i ile kosztuje szkoła rodzenia, przechodzimy do kolejnej, nie mniej ważnej kwestii, jaką jest program kursu, a ten może być bardzo rozbudowany. Zwróćmy uwagę na formę zajęć. Ważne, aby w wybranej przez nas placówce program szkoły rodzenia nie obejmował tylko wykładów, ale także zajęcia praktyczne. To na nich będziemy się uczyć technik oddychania, masażu relaksacyjnego, pozycji porodowych itp. 

Program szkoły rodzenia możemy podzielić na trzy bloki: Pierwszy – przebieg ciąży, drugi – poród i połóg, trzeci – opieka nad dzieckiem. Rozbijając je na bardziej szczegółowe zagadnienia, można wyodrębnić następujące tematy:

• dbanie o siebie w ciąży – odpowiednia dieta,
• niepokojące objawy – kiedy udać się do lekarza,
• jak ćwiczyć w ciąży,
• kompletowanie wyprawki,
• skąd wiadomo, że to “już”,
• przyjęcie do szpitala – na co się przygotować,
• jak wygląda plan porodu, jak go przygotować,
• etapy porodu – czego możemy się spodziewać na poszczególnych etapach,
• jak radzić sobie z bólem podczas porodu,
• przestrzeń i rola partnera w trakcie porodu,
• niespodziewane sytuacje podczas porodu,
• jak sobie radzić z emocjami przed i po porodzie,
• karmienie piersią – praktyczne porady i wskazówki,
• opieka nad noworodkiem, np. kąpiel, pielęgnację pępka itp.

Program szkoły rodzenia może być oczywiście bardziej rozbudowany, obejmując np. zagadnienia związane np. z pierwszą pomocą na wypadek zachłyśnięcia, czy zadławienia się dziecka. Bardzo przydatne są zajęcia z psychologiem oraz fizjoterapeutą, również z elementami fizjoterapii urodynamicznej (ew. z urologiem). Niektóre zajęcia uzupełniające, np. z jogi dla ciężarnych, czy chustonoszenia, bywają dodatkowo płatne – warto to sprawdzić na etapie wyboru szkoły. 

Zdalnie czy stacjonarnie?

Sytuacja związana z pandemią koronawirusa od początku była niełatwa dla przyszłych mam oraz kobiet planujących powiększenie rodziny, bowiem zmiany w układzie immunologicznym w okresie ciąży zwiększają podatność organizmu na choroby wirusowe i mogą powodować cięższy ich przebieg. 

Zdrowie i bezpieczeństwo przyszłej mamy są najważniejsze, dlatego większość szkół rodzenia obecnie organizuje kursy w trybie zdalnym.

Szkoła rodzenia – na co jeszcze zwrócić uwagę przy wyborze?

• Jaka jest częstotliwość zajęć? Przemyślmy dobrze logistykę, porozmawiajmy z partnerem, tak aby czas zajęć być optymalnie dopasowany dla obojga.
• Opinia o szkole – warto zasięgnąć informacji na temat organizatora, popytać wśród znajomych oraz przejrzeć fora internetowe, gdzie przyszli rodzice wymieniają się opiniami o szkołach.
• Na etapie wyboru szkoły dobrze byłoby porozmawiać z organizatorem i dowiedzieć się, kto będzie prowadził zajęcia i jakie ma doświadczenie zawodowe, aby uzyskać pewność, że przekazywana wiedza jest sprawdzona. 
• Dowiedzmy się, jaka liczba uczestników bierze udział w zajęciach, zwłaszcza dotyczących zagadnień praktycznych. Chodzi tu przede wszystkim o nasz komfort, o to, żeby każdy mógł zadać pytanie i został wysłuchany. 
• Odległość od domu – nie jest to oczywiście istotne w momencie, gdy większa część zajęć odbywa się online, tak jak ma to miejsce obecnie. Jednak w sytuacji, gdy np. zajęcia praktyczne byłyby organizowane stacjonarnie – przypuszczalnie w małych grupach, z zachowaniem rygorów sanitarnych – trzeba wziąć pod uwagę kwestię dojazdu i logistyki. Jeżeli udział w zajęciach przypadnie na okres jesienno-zimowy, a szkoła będzie oddalona od naszego miejsca zamieszkania, to długie dojazdy, stanie w korkach przy niesprzyjającej aurze, może niejednokrotnie nas zniechęcić do udziału. Idealnie byłoby wybrać miejsce, do którego możemy dojść pieszo lub niezbyt daleko dojechać. 

Po szkole łatwiej 

Choć szkoła rodzenia w Polsce nie jest obowiązkowa, korzyści z uczestnictwa w zajęciach wydają się dość oczywiste, niezależnie od tego, czy spodziewamy się pierwszego, czy kolejnego dziecka – zwłaszcza, jeżeli mamy możliwość zapisania się na kursy refundowane przez NFZ lub samorząd lokalny. 

Szkoła rodzenia to ważny element przygotowań do narodzin dziecka, zarówno dla zaczynających przygodę z rodzicielstwem, jak i dla tych, którzy mieli dłuższą przerwę w opiece nad noworodkiem. 

W szkole rodzenia otrzymamy kompleksową wiedzę na temat przygotowania do porodu, przebiegu samego porodu, a także okresu połogu i początków opieki nad maluchem. Ponadto możemy zdobywać tę wiedzę wspólnie z mężem, czy partnerem, co jest bardzo cennym, zbliżającym doświadczeniem. Dlatego nie rezygnujmy ze szkoły rodzenia również w warunkach pandemii, wybierając kursy w trybie online, zaś w przypadku zajęć stacjonarnych zachowując daleko posuniętą ostrożność oraz uwzględniając aktualne wytyczne i zalecenia epidemiologów. Skoro wiemy już, kiedy iść do szkoły rodzenia, aby jak najwięcej skorzystać z zajęć i zdążyć przed porodem oraz jakie kryteria wziąć pod uwagę przy wyborze, łatwiej nam będzie podjąć właściwą decyzję. 

Autorka: Monika Portacha – mgr położnictwa, koordynatorka szkoły rodzenia IMiD, położna w Klinice Położnictwa i Ginekologii Instytutu Matki i Dziecka oraz położna środowiskowo-rodzinna.