Pierwsza doba po porodzie

Jak przebiega pierwsza doba po porodzie? Na co warto się przygotować, zanim pojawi się pierwsze mleko i przystąpimy do pierwszego karmienia malucha? Przeczytaj, jak z perspektywy doświadczonej położnej wygląda opieka nad noworodkiem i świeżo upieczoną mamą w pierwszych godzinach po porodzie i co w tym wyjątkowym czasie ułatwi nam przeżywanie radości rodzicielstwa. 

Pierwsze dni z dzieckiem to radość jego poznawania oraz cieszenia się nową rolą bycia rodzicem. Pierwsze godziny po porodzie stanowią jednak także bardzo trudny czas dla Was obojga. Rodzic podczas poznawania swego dziecka powinien mieć świadomość, co się dzieje z maleństwem w pierwszych godzinach i dniach życia, jak przebiega okres adaptacji do nowych warunków życiowych oraz świadomość istnienia fizjologicznych stanów przejściowych.

Pierwsza doba po porodzie: kontakt z noworodkiem

Natychmiast po urodzeniu się dziecka, jeszcze przed przecięciem pępowiny, jest ono układane na brzuchu mamy. Nieprzerwany kontakt matki z dzieckiem „skóra do skóry”, połączony z inicjacją pierwszego karmienia po porodzie, jest uważany za złoty standard – przynosi korzyści dziecku i matce w wymiarze fizjologicznym, emocjonalnym i behawioralnym. Pierwszy kontakt zapobiega wyziębieniu noworodka, ma korzystny wpływ na stabilizację krążeniowo-oddechową, na poziom glukozy we krwi oraz na zmniejszone odczuwanie bólu i stresu przez dziecko. Maluch na brzuchu mamy grzeje się ciepłem jej ciała, słyszy znajome bicie serca, czuje się bezpiecznie. To istotny moment dla pomyślnego rozpoczęcia laktacji, okres w którym wrażliwość noworodka na bodźce węchowe i smakowe pochodzące od matczynego mleka jest najwyższa i pomaga w inicjowaniu karmienia piersią.

Opieka nad noworodkiem po porodzie

Zaraz po urodzeniu noworodek jest uważnie oglądany przez położną, a następnie przez lekarza neonatologa, który dokonuje jego oceny w skali Apgar. Obejmuje ona: oddech, akcję serca, zabarwienie skóry, napięcie mięśni, odruchy. Każdy z tych parametrów ocenia się na 0 do 2 punktów. Ocena Apgar noworodka urodzonego w dobrym stanie mieści się w granicach od 8 do 10 punktów. Noworodek zostaje zmierzony i zważony. Zwykle odbywa się to kilka minut po porodzie. Oprócz zważenia i zmierzenia długości dziecka, mierzy się jeszcze dodatkowo obwód główki, klatki piersiowej i brzucha. Lekarz zwraca także uwagę na zachowanie dziecka, np. charakter krzyku, napięcie mięśniowe.

W pierwszej dobie po porodzie życia u noworodka wykonuje się dwa szczepienia ochronne – przeciw gruźlicy (BCG) i przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW-B). Wykonywane są również niezbędne badania przesiewowe noworodków. Więcej informacji o pierwszych szczepieniach niemowląt można znaleźć tutaj.

Pierwsze karmienie po porodzie

Jeszcze na sali porodowej powinno mieć miejsce pierwsze karmienie. Tuż po porodzie piersi matki wydzielają tzw. siarę. To gęsty, żółtawy pokarm, który wydziela się w pierwszych dniach po porodzie i występuje do czasu nawału mlecznego (2-4 doba po porodzie). Objętość siary nie jest zbyt duża, podczas jednorazowego karmienia wynosi ok. 2-10 ml, a podczas doby ok. 50-100 ml. To prawdziwa bomba składników odżywczych, jakie dziecko dostaje tylko raz w życiu. Zawiera między innymi duże ilości immunoglobulin oraz leukocytów, które zapewniają maluchowi  ochronę immunologiczną.

Choć karmienie piersią to jedna z najbardziej naturalnych czynności, pierwsze karmienie po porodzie może okazać się nie lada wyzwaniem dla świeżo upieczonej mamy. Noworodek w pierwszych godzinach po urodzeniu, sygnalizuje gotowość do jedzenia poprzez otwieranie buzi i poruszanie główką w poszukiwaniu brodawki. Maluszek może być również mało aktywny, ssać niechętnie oraz ulewać wodami płodowymi.

Co po karmieniu w pierwszej dobie po porodzie?

Przewód pokarmowy pod względem czynnościowym i morfologicznym jest gotowy do trawienia pokarmu od pierwszych chwil życia. Jelita noworodka rozpoczynają swoją czynność wydaleniem smółki. Powinno to nastąpić w ciągu pierwszych 24 godzin po porodzie. Smółka to połknięte cząsteczki znajdujące się w wodach płodowych, które – niewchłonięte do organizmu – gromadzą się w jelitach, tworząc ciemnozieloną masę. Początkowo dziecko może robić kupkę po każdym karmieniu. Podczas gdy jedne noworodki brudzą trzy pieluszki dziennie, inne brudzą ich kilkanaście i obydwa przypadki należą do prawidłowych.

Opieka nad położnicą w pierwszych godzinach po porodzie

Zaraz po urodzeniu dziecka i wydaleniu łożyska (popłodu) rozpoczyna się IV okres porodu, zwany wczesnym okresem poporodowym. To czas pierwszych 2 godzin po porodzie, kiedy matka pozostaje pod ścisłą obserwacją położnej. Kontrolowane jest obkurczanie się macicy,  obfitość krwawienia, stan ogólny, fizyczny i psychiczny  pacjentki. Położna sprawdzi, czy nie doszło do uszkodzeń szyjki macicy i pochwy, a jeśli była konieczność  nacięcia  krocza,  będzie ono zaopatrzone szwami.

Po porodzie pojawia się wydzielina z dróg rodnych, zwana odchodami, która zawiera resztki zmienionej w ciąży błony śluzowej macicy wraz z krwią z jamy macicy oraz treścią śluzową i surowiczą. Obecność odchodów spowodowana jest gojeniem się ran powstałych w ciąży i w czasie porodu w macicy. W pierwszych dobach po porodzie są one krwiste, następnie stają się brunatno-czerwone, brunatno-żółte i surowicze.

Istotną rolę w pierwszych godzinach po porodzie odgrywa wczesne i prawidłowe uruchomienie położnicy. Ma ono na celu zapobieganie powikłaniom zakrzepowym, zapaleniu płuc, przyspiesza obkurczanie się mięśnia macicy i wydalanie odchodów oraz poprawia perystaltykę jelit. Próbę wstania po porodzie można podjąć po 2-4 godzinach po urodzeniu dziecka drogami natury i ok.12 godzin po porodzie zakończonym cięciem cesarskim. Należy pamiętać, że pierwsza próba uruchomienia powinna odbyć się w asyście położnej.

Co wpływa na samopoczucie świeżo upieczonej mamy?

W pierwszych godzinach po porodzie świeżo upieczona mama może odczuwać zmęczenie i senność. Dzieje się tak dlatego, że poród jest olbrzymim wysiłkiem energetycznym, niejednokrotnie porównywalnym do wysiłku podczas biegu maratońskiego. Bezpośrednio po urodzeniu dziecka w organizmie pacjentki wzrasta poziom endorfin, powodując niemal całkowite zniesienie bólu i uczucie olbrzymiej radości, euforii. Utrzymuje się również podwyższony poziom adrenaliny, która powodowała maksymalną mobilizację organizmu w trakcie akcji porodowej, a po porodzie może wpłynąć na niemożność zaśnięcia, relaksu i odpoczynku. Wiele kobiet po porodzie odczuwa przygnębienie i niepokój. Taki stan wywołany jest najczęściej przez huśtawkę hormonalną, zmęczenie, brak snu, a samopoczucie niekiedy pogarszają obawy o sprostanie roli mamy i wyzwaniom opieki nad dzieckiem. W tej sytuacji bardzo ważne jest to, aby uświadomić młodej mamie, iż konieczne jest  mówienie o problemach oraz skorzystanie z pomocy i wsparcia osób bliskich lub personelu medycznego.