Choroba bostońska: bostonka a ciąża

Bostonka to wirusowa choroba zakaźna, która najczęściej dotyka dzieci poniżej 10 roku życia, jednak występuje także u osób dorosłych, w tym u kobiet w ciąży. Jaki przebieg może mieć bostonka u ciężarnej, jak wygląda leczenie? 

Czy bostonka w ciąży jest groźna, jakie powikłania mogą pojawić się u kobiety, oraz płodu? Do kiedy osoba chora na bostonkę zaraża innych? W tym artykule odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania dotyczące bostonki u kobiet w ciąży.

Czym jest bostonka i czy można się nią zarazić w ciąży?

Choroba bostońska, tzw. bostonka to potoczna, nie do końca poprawna nazwa dla choroby dłoni, stóp i ust (ang. hand, foot and mouth disease — HFMD).

W Polsce na chorobę dłoni, stóp i ust (HFMD) zwyczajowo mówi się ,,bostonka”, a z racji dużego zainteresowania tematem ,,bostonki” w ciąży i popularnością tego terminu wśród pacjentów, na potrzeby tego artykułu chorobę HFMD będziemy określać potocznym terminem ,,bostonka”.

Bostonka ma podłoże wirusowe (najczęściej wywołują ją enterowirusy) i najczęściej zapadają na nią dzieci do 10. roku życia, u których choroba ma zwykle łagodny przebieg.

Bostonka u kobiety w ciąży

Bostonka w ciąży: jakie są objawy choroby?

Przebieg bostonki u kobiety w ciąży zazwyczaj jest podobny do objawów choroby obserwowanych u dzieci:

• Gorączka: po 3-6 dniach od kontaktu z patogenem pojawia się gorączka, która zazwyczaj nie przekracza 39’C i utrzymuje się ok. 2-3 dni. Mogą towarzyszyć jej dreszcze, bóle stawowo-mięśniowe i pogorszenie samopoczucia. Te nieswoiste objawy bostonki w ciąży często są mylone z pierwszymi symptomami tzw. przeziębienia lub grypy.
• Wysypka: ok. 1-2 doby od wystąpienia gorączki, w jamie ustnej (na języku, podniebieniu, dziąsłach, czasem także na skórze ust) pojawiają się zmiany o charakterze rumieniowo-plamistym, które następnie przekształcają się w pęcherzyki wypełnione płynem i nadżerki. Zmianom na śluzówce może towarzyszyć bolesność gardła, trudności w jedzeniu oraz piciu.

W przebiegu bostonki u kobiety w ciąży wysypka najczęściej pojawia się także na wewnętrznej stronie dłoni oraz na podeszwach stóp. Mogą pojawiać się także w innych lokalizacjach np. pachwiny, okolice pośladków, tułów i przedramiona. Zmiany skórne najpierw mają charakter plamisto-grudkowy, następnie przechodzą w zmiany pęcherzykowe. Wysypka zwykle nie jest swędząca, ale często towarzyszy jej tkliwość i bolesność zmienionej chorobowo skóry.

Czy bostonka jest groźna? Objawy choroby zazwyczaj mają łagodny przebieg i ustępują samoistnie po ok. 7-10 dniach. Do najczęstszych powikłań po przechorowaniu bostonki o łagodnym przebiegu, zalicza się m.in.: łuszczenie skóry stóp oraz dłoni, poprzeczne bruzdowate zmiany w obrębie paznokci tzw. linie Beau, niekiedy złuszczenie płytki paznokcia (po kilku tygodniach od wystąpienia pierwszych objawów HFMD).

Jak wygląda leczenie bostonki u kobiet w ciąży?

Z racji wirusowej etiologii HFMD, stosuje się głównie leczenie objawowe, które polega m.in. na obniżeniu gorączki i łagodzeniu dyskomfortu związanego ze zmianami powstałymi na skórze i śluzówce jamy ustnej. Jeśli kobieta w ciąży podejrzewa u siebie bostonkę, przede wszystkim jak najszybciej powinna skonsultować się z lekarzem, w celu postawienia diagnozy. Bostonka u kobiet w ciąży powinna zostać także skonsultowana z ginekologiem prowadzącym ciążę. 

Czy bostonka w ciąży jest groźna, jakie powikłania po bostonce mogą wystąpić u kobiety oraz płodu?

Gdy w otoczeniu ciężarnej pojawia się osoba chora na HFMD, kobieta najczęściej zadaje sobie pytanie: czy bostonka jest groźna, jakie ma powikłania? Jak już wspominaliśmy, choroba ma zwykle łagodny przebieg, jednak w przypadku bardziej nasilonych objawów, u osób dorosłych po bostonce mogą wystąpić m.in. powikłania neurologiczne (np. aseptyczne zapalenie opon mózgowych) oraz kardiologiczne.

Obecnie nie ma jednoznacznych wyników badań naukowych mówiących o tym, jak duże ryzyko powikłań występuje u płodu w przypadku, gdy ciężarna zachoruje na bostonkę. Wskazuje się potencjalnie największe ryzyko powikłań po bostonce u ciężarnych, które zachorowały i ciężko przechodziły HFMD w I trymestrze ciąży (zwiększone ryzyko poronienia i wystąpienia wad wrodzonych płodu) oraz w III trymestrze ciąży (zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego).

Czy bostonka w ciąży jest groźna?

Przede wszystkim ciężarna, która zachorowała na bostonkę, powinna znajdować się pod stałym nadzorem swojego ginekologa. Nie należy martwić się na zapas. Powikłania po bostonce u większości ciężarnych są łagodne (m.in. łuszczenie się skóry dłoni oraz stóp, niekiedy także tzw. ,,schodzenie” i łuszczenie się paznokci) i nie powodują znaczącego zagrożenia dla płodu.

Do kiedy osoba chora na bostonkę zaraża innych, jak uniknąć zarażenia w ciąży? 

Bostonką kobieta w ciąży najczęściej zaraża się od swojego starszego dziecka, które zaraziło się chorobą w przedszkolu lub żłobku. Choć to trudne, kobieta w ciąży powinna maksymalnie ograniczyć kontakt z chorym brzdącem, w jego obecności zawsze nosić maseczkę, unikać używania tych samych sztućców, naczyń i — co najważniejsze — bardzo często myć oraz dezynfekować ręce. 

Do kiedy dziecko chore na bostonkę zaraża innych?

Uznaje się, że chory na HFMD przestaje zarażać po ustąpieniu wysypki (czyli po ok. 7-10 dniach od pierwszych objawów choroby) jednak wzmożoną ostrożność trzeba zachować znacznie dłużej. Do kiedy dziecko po bostonce zaraża?

Wirus będzie wydalany (m.in. z kałem) jeszcze przez wiele tygodni (nawet 4-10 tyg.) dlatego kluczowe w profilaktyce zakażania pozostaje częste mycie rąk i przestrzeganie zasad higieny. O wszystkich wątpliwościach i zasadach postępowania w przypadku wystąpienia bostonki u starszego dziecka, ciężarna powinna porozmawiać ze swoim ginekologiem.