Czy użądlenie pszczoły lub ugryzienie osy zagraża ciąży? Objawy, ryzyko i skuteczna profilaktyka

7 maja 2025

W ciepłe dni chętniej spędzamy czas na świeżym powietrzu, przez co nietrudno o bliższe spotkania z owadami błonkoskrzydłymi, takimi jak m.in. osy czy pszczoły. Gdy kobieta spodziewa się dziecka, naturalnie zwraca większą uwagę na wszystko, co może wpłynąć na zdrowie i bezpieczeństwo jej oraz maluszka, stąd duże obawy związane z ugryzieniem osy, oraz użądleniem pszczoły w ciąży.

Z tego artykułu dowiesz się, czy użądlenie pszczoły lub ugryzienie osy w ciąży są niebezpieczne dla przyszłej mamy oraz dziecka, oraz po jakim czasie od połknięcia osy pojawiają się objawy. Czy pszczoła zostawia żądło po ugryzieniu człowieka, jak je prawidłowo usunąć? Omówimy także krok po kroku, jak wyglądają kluczowe elementy pierwszej pomocy w przypadku użądlenia.

Użądlenie pszczoły, ugryzienie osy w ciąży – poznaj 3 główne typy reakcji organizmu.

Reakcja na użądlenie pszczoły, osy i stopień nasilenia objawów można podzielić na 3 główne typy: 

  1. Prawidłowa (zwykła, fizjologiczna) reakcja miejscowa: to najczęściej spotykany typ odpowiedzi organizmu na ugryzienie osy lub użądlenie pszczoły (owada błonkoskrzydłego). Taka prawidłowa reakcja miejscowa występuje także u kobiet w ciąży po użądleniu pszczoły lub po ugryzieniu osy, o ile nie są uczulone na jad owadów błonkoskrzydłych. Objawy występują miejscowo, tam, gdzie użądlił/ugryzł owad: ból, zaczerwienienie i obrzęk w miejscu użądlenia/ugryzienia zazwyczaj ustępują stopniowo, do ok. 24 h.
  2. Duża reakcja miejscowa o charakterze alergicznym. Charakteryzuje się bólem, obrzękiem i zaczerwienieniem skóry w miejscu użądlenia (średnica zmiany > 10 cm), które to objawy utrzymują się dłużej niż 24 godziny (objawy w miejscu użądlenia mogą nasilać się do 1-2 dni od użądlenia) i stopniowo ustępują nawet do ok. 10 dni. 
  3. Uogólniona reakcja alergiczna (anafilaksja): Jest to poważna reakcja organizmu na jad owadów błonkoskrzydłych, która może objawiać się m.in.: 
  • na skórze, w postaci wysypki, zaczerwienienia, opuchlizny,
  • dawać dolegliwości ze strony układu pokarmowego,, m.in.: biegunka, wymioty, ból brzucha, 
  • dolegliwości ze strony układu oddechowego, takie jak np. duszność, 
  • objawy ze strony układu krążenia, w postaci spadku ciśnienia tętniczego. 

Najcięższą postacią uogólnionej reakcji organizmu jest wstrząs anafilaktyczny, który budzi szczególne obawy w przypadku ugryzienia przez osę w ciąży lub użądlenia przez pszczołę w ciąży.

Katarzyna Opuchlik

Specjalista położnictwa i ginekologii, Klinika Położnictwa i Ginekologii, Instytut Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

W przypadku wystąpienia objawów uogólnionych konieczna jest natychmiastowa pomoc medyczna, ponieważ mogą one zagrażać życiu przyszłej mamy, a tym samym płodu. Zaburzenia ze strony układu krążenia i oddechowego mogą powodować szybką utratę przytomności, ale też przyczyniać się do niedotlenienia u płodu.

Lęk o dziecko po ugryzieniu osy lub pszczoły w ciąży — jak duże jest zagrożenie?

U kobiet w ciąży, które nie są uczulone na jad owadów błonkoskrzydłych, ugryzienie osy czy pszczoły zazwyczaj nie jest groźne, prowadząc jedynie do stosunkowo łagodnych objawów miejscowych (w miejscu użądlenia), które ustępują zwykle do 24-48 godzin od ukąszenia i nie stanowią zagrożenia dla płodu. Oczywiście do 48h po użądleniu należy obserwować swój organizm, a w razie jakichkolwiek niepokojących symptomów, zgłosić się do lekarza.

Choć ciąża sama w sobie nie jest wskazywana jako czynnik zwiększający ryzyko uogólnionej reakcji alergicznej (wstrząs anafilaktyczny) po użądleniu pszczoły czy ugryzieniu osy, istnieją pewne aspekty, na które warto zwrócić uwagę.

Użądlenie w ciąży, a przyjmowane leki

Ryzyko nasilonej reakcji miejscowej albo ogólnoustrojowej po ugryzieniu osy czy pszczoły w ciąży jest większe w przypadku ciężarnych z chorobami układu krążenia (np. rozpoznane nadciśnienie ciążowe), które przyjmują określone leki, np. beta-adrenolityki.

Rekomendowane produkty

Jagna Szulc-Kamińska

Położna, Ekspertka ds. opiniowania produktów użytkowych w Instytucie Matki i Dziecka

Użądliła mnie pszczoła/osa: czy ciąża jest przez to zagrożona? 

W przebiegu uogólnionej reakcji alergicznej istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia skurczów macicy, wiążących się z ryzykiem krwawienia z dróg rodnych, poronienia lub porodu przedwczesnego u ciężarnej. Dlatego tak ważne jest, aby przyszłe mamy były odpowiednio przygotowane i wiedziały, jak postępować w przypadku użądlenia przez pszczołę lub ugryzienia przez osę w ciąży.

Jeśli po użądleniu kobietę w ciąży niepokoją jakiekolwiek objawy, czy to w miejscu ukąszenia owada, czy objawy uogólnione, powinna niezwłocznie zasięgnąć porady lekarza.

Natomiast w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, konieczne jest jak najszybsze udzielenie ciężarnej profesjonalnej pomocy medycznej — o zasadach pierwszej pomocy po użądleniu więcej piszemy w kolejnych akapitach.

Połknięcie osy – po jakim czasie objawy i dlaczego są tak niebezpieczne?

Połknięcie osy lub pszczoły (użądlenie w obrębie gardła, języka, ust), jest bardzo niebezpieczne dla każdego, nie tylko dla kobiet w ciąży, czy osób uczulonych na jad owadów błonkoskrzydłych. W takiej sytuacji może dojść do szybkiego i znacznego obrzęku błony śluzowej gardła i krtani, który może utrudniać lub całkowicie uniemożliwić oddychanie. Połknięcie osy — po jakim czasie pojawiają się objawy?

Nasilone dolegliwości pojawiają się niemal natychmiast:

  • Trudności w złapaniu oddechu, duszności.
  • Obrzęk krtani objawiającym się stridorem krtaniowym („świszczący oddech”).
  • Problemy z przełykaniem śliny.
  • Trudności w mówieniu.
  • Uczucie ściskania w klatce piersiowej.
  • Obrzęk języka i twarzy.

Już wiesz, po jakim czasie od połknięcia osy lub pszczoły pojawiają się objawy i musisz pamiętać, że połknięcie tych owadów to sytuacja bezpośrednio zagrażająca życiu.

Jak najszybciej wzywamy karetkę, a w oczekiwaniu na przyjazd medyków udzielamy osobie poszkodowanej pierwszej pomocy po użądleniu.

Kto zostawia żądło — czy pszczoła, czy osa? Jak je usunąć?

Czy pszczoła zostawia żądło w skórze człowieka? Tak i niestety z żądła przenika do organizmu osoby ukąszonej coraz więcej jadu, dlatego trzeba je niezwłocznie i umiejętnie usunąć. Już wiesz, czy pszczoła zostawia żądło, jednak inaczej jest w przypadku os, szerszeni czy trzmieli — te owady nie tracą żądła i są zdolne do wielokrotnego żądlenia.

Umiejętne usuwanie żądła

Czy pszczoła zostawia żądło — tak, w przeciwieństwie do osy, więc jeśli użądliła Cię pszczoła i żądło tkwi w skórze, najważniejsze jest, aby usunąć je jak najszybciej.

Katarzyna Opuchlik

Specjalista położnictwa i ginekologii, Klinika Położnictwa i Ginekologii, Instytut Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

Nie chwytaj żądła pęsetą czy paznokciami, aby uniknąć wtłoczenia w tkankę większej ilości jadu. Zamiast tego spróbuj delikatnie podważyć żądło paznokciem, kartą do bankomatu lub cienkim kawałkiem kartonika. Następnie przemyj wodą i zdezynfekuj miejsce użądlenia.

Użądlenie – pierwsza pomoc dla przyszłej mamy

W przypadku użądlenia szybka i właściwa reakcja może mieć kluczowe znaczenie, zwłaszcza dla kobiety w ciąży.

🔹Usuń żądło pszczoły (jeśli pozostało): Postępuj zgodnie z opisem powyżej – podważ, nie ściskaj.

🔹Opłucz miejsce użądlenia czystą wodą, odczekaj do wyschnięcia, przemyj płynem do dezynfekcji. Zastosuj lód/zimny kompres w miejscu użądlenia.

🔹Obserwuj reakcje organizmu: zazwyczaj użądlenie skutkuje niegroźnym odczynem miejscowym, jednak bacznie obserwuj, czy u osoby użądlonej nie pojawiają się objawy uogólnione, takie jak:

  • Pokrzywka/wysypka na dużej powierzchni skóry, uogólniony świąd.
  • Obrzęk, zwłaszcza ust, języka, twarzy lub gardła. Obrzęk gardła lub krtani (objawiający się dusznością, chrypką, stridorem krtaniowym) jest szczególnie niebezpieczny, gdyż utrudnia lub uniemożliwia oddychanie.
  • Duszność, ucisk w klatce piersiowej, świszczący oddech.
  • Problemy z układem krążenia: nagły spadek ciśnienia tętniczego, zawroty głowy, kołatanie serca, osłabienie, utrata przytomności.
  • Bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka.
  • Uczucie niepokoju, złe samopoczucie.
  • Utrata kontaktu słowno-logicznego. 

Duszności i problemy z oddychaniem w ciąży

🔹Bezpieczne ułożenie poszkodowanego

  • Gdy objawy ogólnoustrojowe są nasilone, ułóż osobę użądloną na plecach z lekko uniesionymi nogami; kobiety w zaawansowanej ciąży bezpieczniej jest ułożyć na którymkolwiek boku.
  • Poszkodowany ma trudności z oddychaniem? Pierwsza pomoc po użądleniu obejmuje ułożenie w pozycji siedzącej,
  • Utrata przytomności i brak trudności z oddychaniem? Ułóż osobę w pozycji na boku. 

🔹Leki doraźne: Jeśli wiesz, że osoba poszkodowana ma przepisane leki na wypadek użądlenia (np. doustny lek przeciwhistaminowy, doustny glikokortykosteroid lub adrenalinę), dopilnuj, aby niezwłocznie je zastosowała.

🔹Adrenalina: Pierwsza pomoc po użądleniu w przypadku osób z alergią na jad owadów błonkoskrzydłych obejmuje jak najszybsze (!) podanie adrenaliny domięśniowo, najlepiej w boczną część uda. Dotyczy to także kobiety w ciąży.

Leczenie anafilaksji u matki, w tym podanie adrenaliny, jest kluczowe dla ratowania zarówno jej życia, jak i pośrednio dla zapewnienia przeżycia płodu.

🔹 Wezwij pomoc medyczną (zadzwoń na pogotowie)

  • gdy występują niepokojące objawy, szczególnie objawy ogólnoustrojowe, 
  • po podaniu adrenaliny, 
  • w przypadku połknięcia osy lub pszczoły. 

Zapobieganie użądleniom pszczoły, ugryzieniom osy w ciąży

Osa lub pszczoła lata obok? Nie wymachuj rękami, powoli odejdź w inne miejsce, aby jej nie prowokować.

Katarzyna Opuchlik

Specjalista położnictwa i ginekologii, Klinika Położnictwa i Ginekologii, Instytut Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

Jeśli kobieta w ciąży wie, że jest uczulona na jad os i pszczół, zawsze powinna mieć przy sobie ampułkostrzykawkę z adrenaliną, doustny glikokortykosteroid i doustny lek przeciwhistaminowy, a jej bliscy powinni zostać dokładnie poinstruowani, jak prawidłowo udzielać pierwszej pomocy po użądleniu.

Profilaktyka

Aby zapobiegać użądleniom, czy połknięciu osy/pszczoły, warto:

  • zrezygnować latem z perfum,
  • nie nosić na dworze ubrań w jaskrawych kolorach,
  • zachować ostrożność latem, podczas jedzenia i picia na świeżym powietrzu: używaj zamykanych pojemników, butelek z zakrętką, pij przez wąską słomkę,
  • nie ryzykuj chodzeniem bez butów na świeżym powietrzu, wytrzep buty przed włożeniem do nich stóp.

Stosując proste zasady unikania spotkań z owadami i znając zasady pierwszej pomocy po użądleniu, możesz poczuć się pewniej, szczególnie gdy jesteś w ciąży, jednak pamiętaj — wszelkie niepokojące objawy po użądleniu zawsze zgłoś lekarzowi.

Bibliografia (dostępy do źródeł internetowych z dnia 05.05.2025):

 

Autor

Katarzyna Opuchlik

Specjalista położnictwa i ginekologii, Klinika Położnictwa i Ginekologii, Instytut Matki i Dziecka

Informujemy, iż w celu realizacji usług dostępnych w naszym serwisie, optymalizacji jego treści oraz dostosowania serwisu do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszego serwisu internetowego, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje stosowanie plików cookies. Więcej informacji zawartych jest w polityce prywatności serwisu.
Akceptuję