USG w ciąży: wszystko, co należy wiedzieć
Badanie ultrasonograficzne w ciąży (USG) jest podstawowym narzędziem diagnostycznym, które pozwala ocenić szczegółowy rozwój i dobrostan płodu na różnych etapach ciąży. Kiedy powinno odbyć się pierwsze USG w ciąży, zgodnie z aktualnymi zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP)? Ile USG w ciąży powinna mieć wykonanych kobieta, zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami?
Czy częste USG w ciąży jest szkodliwe — na forum kobiety pytają, czy wykonywanie USG w ciąży co tydzień jest bezpieczne? W tym artykule rozwiewamy najczęstsze wątpliwości dotyczące badania USG w ciąży.
Kiedy pierwsze USG w ciąży: jakie są zalecenia lekarzy?
Gdy miesiączka się spóźnia i wynik domowego testu ciążowego okazuje się pozytywny, wiele kobiet zastanawia się, kiedy iść na pierwsze USG w ciąży?
Ekspert radzi
Jeśli test ciążowy był wykonany w terminie spodziewanej miesiączki, z wizytą u ginekologa warto poczekać jeszcze ok. 2 tygodnie, aby od pierwszego dnia ostatniej miesiączki minęło 6 tygodni. Dzięki temu, podczas pierwszego USG potwierdzającego ciążę, w jamie macicy położna lub lekarz najprawdopodobniej zobrazują nie tylko pęcherzyk ciążowy, ale wyczekiwany przez przyszłą mamę zarodek.
Kiedy powinno odbyć się pierwsze USG w ciąży, zgodnie z aktualnymi zaleceniami PTGiP?
Choć badanie przezpochwowe USG wczesnej ciąży nie jest obowiązkowe, PTGiP rekomenduje wykonać je przed 10 tygodniem ciąży (t.c).
Skoro już wiemy, kiedy zapisać się na pierwsze USG w ciąży, warto jeszcze wyjaśnić, co ma na celu wykonanie tego badania?
- Przezpochwowe USG wczesnej ciąży przede wszystkim pozwala uwidocznić jajo płodowe/zarodek i ustalić jego lokalizację: czy ciąża jest wewnątrzmaciczna, czy pozamaciczna (ektopowa).
- Jeśli kobieta jest w ciąży mnogiej, podczas USG wczesnej ciąży położna lub lekarz ustali liczbę zarodków, a także oceni ilość kosmówek i owodni.
- Kolejną, ważną funkcją USG wykonanego przed 10 t.c jest ocena wieku ciążowego, której dokonuje się na podstawie pomiaru długości siedzeniowo-ciemieniowej płodu (CRL).
- Podczas USG wczesnej ciąży lekarz lub położna ocenia również narządy rodne kobiety, w celu wykrycia ewentualnych nieprawidłowości (badanie trzonu macicy, szyjki macicy oraz przydatków).
Ile obowiązkowych USG w ciąży powinna mieć każda kobieta?
Kiedy kobieta zachodzi w ciążę, powinna być świadoma swoich praw dotyczących opieki okołoporodowej, którą reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2018 r. oraz rekomendacje PTGiP. Ile obowiązkowych USG wykonuje się w ciąży?
W ciąży o prawidłowym przebiegu zaleca się wykonanie co najmniej 3 badań USG: USG pierwszego trymestru, USG połówkowe (drugiego trymestru) oraz USG III trymestru. Warto dodać, że PTGiP rekomenduje wykonanie 2 dodatkowych badań USG: USG wczesnej ciąży (wykonane do 10 t.c) oraz USG po terminie porodu (po 40 t.c).
Skoro już wiemy, ile obowiązkowych USG w ciąży powinna mieć ciężarna, przyjrzyjmy się, jakie parametry są oceniane podczas 3 najważniejszych badań USG w ciąży.
USG I trymestru
Tzw. USG genetyczne powinno być wykonane między 11+0 a 13+6 t.c (CRL 45–84 MM). Badanie ma na celu przede wszystkim:
- bardziej precyzyjną ocenę wieku ciąży: ustala się, czy poprzednie datowanie według terminu ostatniej miesiączki zgadza się z pomiarami długości siedzeniowo-ciemieniowej (CRL) uzyskanymi w USG;
- pierwszą ocenę anatomii płodu, w celu wykrycia wczesnych wad strukturalnych;
- ocenia się ryzyko wystąpienia najczęstszych wad chromosomalnych płodu (m.in. zespół Downa, zespół Edwardsa), na podstawie pomiaru przezierności karkowej (NT). Badanie jest bardziej czułe, kiedy wykonuje się je razem z zalecanym przez PTGiP testem PAPP-A (nieinwazyjne badanie z krwi matki — stężenie białka PAPP-A oraz poziomu wolnej podjednostki beta hCG).
USG II trymestru
Tzw. USG połówkowe zaleca się przeprowadzić między 18 a 22 t.c. Ile trwa to USG w ciąży? USG połówkowe zazwyczaj jest najbardziej szczegółowe i trwa zazwyczaj najdłużej, ok. 20-30 min, zależy to od ułożenia płodu. Badanie ma na celu:
- bardzo szczegółową ocenę anatomii płodu (podczas tego USG rodzice najczęściej poznają płeć dziecka);
- określenie prawidłowości w budowie pępowiny;
- lokalizację łożyska;
- szacunkową ilość płynu owodniowego;
- przybliżoną masę ciała płodu (EFW);
- ocenę ryzyka porodu przedwczesnego (pomiar długości szyjki macicy).
USG III trymestru
Powinno być wykonane w między 28 a 32 t.c. Podczas tego badania lekarz lub położna ocenia:
- anatomię płodu;
- przewidywaną masę płodu (na podstawie pomiarów główki, obwodu brzuszka oraz długości kości udowej);
- lokalizację łożyska;
- ilość płynu owodniowego;
- położenie dziecka (90% dzieci na tym etapie jest już ułożonych główkowo).
Czy częste USG w ciąży jest szkodliwe?
Na forum pacjentki pytają, czy częste USG w ciąży jest szkodliwe, czy USG w ciąży można wykonywać np. co tydzień? Wiemy, już ile USG w ciąży zaleca się wykonać zgodnie z rekomendacjami PTGiP, jednak wiele kobiet ma wykonywane USG podczas każdej wizyty u ginekologa/położnej. Czy tak częste USG w ciąży jest szkodliwe?
Ekspert radzi
Położnicze badanie USG bazuje na promieniowaniu niejonizującym i przede wszystkim ma na celu ocenę rozwoju i dobrostanu płodu. PTGiP określa USG w ciąży jako całkowicie bezpieczne i jeśli istnieją ku temu wskazania, USG może, ale nie musi być wykonywane podczas każdej wizyty kontrolnej w ciąży.
Czy częste USG w ciąży jest szkodliwe — najwięcej wątpliwości wzbudzają termiczne skutki biologiczne, jakie fale ultrasonograficzne mogą powodować w eksponowanych tkankach płodu. Jeszcze raz warto podkreślić, że w świetle wyników współczesnych badań naukowych, PTGiP ocenia USG w ciąży jako całkowicie bezpieczne. Z największą energią wiąże się badanie z użyciem techniki Dopplera, nie należy jej stosować w I trymestrze ciąży (zwłaszcza <10 t.c.) do „słuchania” tętna zarodka.
Podczas USG w ciąży (tak samo jak w przypadku wszystkich badań diagnostycznych) wymagane jest przestrzeganie określonych zasad bezpieczeństwa: wykonywane USG w ciąży wyłącznie ze wskazań lekarskich, a także zgodnie z zasadą minimalnej ekspozycji i czasu badania, pozwalającego na kompletne wykonanie procedury.
Niektóre przyszłe mamy tak bardzo obawiają się o prawidłowy przebieg ciąży, że na forum pytają: Czy mogę chodzić na USG w ciąży co tydzień, czy tak częste USG w ciąży jest szkodliwe?
Ekspert radzi
W ciąży o fizjologicznym przebiegu tak częste wykonywanie badań USG nie jest konieczne. To badanie, tak jak każde, inne badanie lekarskie, powinno być wykonywane ze ścisłych wskazań medycznych. USG w ciąży co tydzień nie jest zalecane przez specjalistów. Wszystkie wątpliwości i obawy dotyczące przebiegu ciąży kobieta powinna omówić ze swoim ginekologiem lub z położną prowadzącą ciążę.
Konsultacja medyczna
